Улсын сайн малчин, тариаланчид тодорчээ

Хүнс хөдөө аж ахуйн яам/ХХААЯ/-наас мал аж ахуй, газар тариалангийн салбарт гаргасан ажлын үр дүнг нь харгалзан энэ онд 70 малчныг “Улсын сайн малчин”-аар, таван фермерийг “Улсын тэргүүний фермер”-ээр, 21 иргэнийг “Улсын тэргүүний тариаланч”-аар, 12 аж ахуйн нэгж байгууллагыг “Улсын тэргүүний тариаланч хамт олон”-оор тус тус шалгаруулсан. Ажил хөдөлмөрөөрөө бусдаасаа шалгарсан улсын сайн малчин, тэргүүний фермер, тариаланч, тариаланч хамт олонд Засгийн газар, ХХААЯ-ны төлөөлөл энэ сарын 13-нд орон нутагт нь шагнал гардуулах юм.

Өнгөрсөн онд хөдөө аж ахуй салбарынхан улсын хэмжээнд 518.7 мянган тн үр тариа, 489.4 мянган тн улаан буудай, 164 мянган тн төмс, 102.2 мянган тн хүнсний ногоо хураан авчээ. Мөн мал сүргийн тоо 52 сая толгойд хүрч, өмнөх оныхоос 6.8 сая толгой буюу 15.1 хувиар өссөн амжилтаар ХYII жарны ялгуусан хэмээх хонин жилийн хаврын тэргүүн сарын шинийн баяраа угтаж байна.

“Улсын сайн малчин”, “Улсын тэргүүний малчдын бүлэг”, “Улсын тэргүүний фермер”-т нэр дэвшигчид

№	Аймаг	Сум, багийн нэр		Овог нэр	Нас хүйс	Төрсөн он	Ам бүл	Малчнаар ажилсан жил	Аймгийн сайн малчин болсон он
*Нэг. “Улсын сайн малчин”-д*
1	Архангай	Өндөр-Улаан, Донгой баг		Ишдоржийн Жамъянсүрэн	46 эр	1969	5	25	2007
2		Өлзийт, Бодонт баг		Баасанцэдэнгийн Дэмиднямбуу	41 эр	1974	5	24	2010
3		Хайрхан, Хайрхан баг		Дарьсүрэнгийн Лхагваа	74 эр	1941	2	13	2010
4		Хашаат, Цайдам баг		Содномын Батмөнх	53 эр	1961	7	34	1999
5		Цэцэрлэг, Хонгорж баг		Дарьмаагийн Отгонбаяр	51 эр	1963	7	24	2006
6		Эрдэнэбулган, 3-р баг		Батбаатарын Ванданшарав	33 эр	1981	5	21	2012
7		Эрдэнэбулган сум, 6 дугаар баг		Гочоогийн Ганбаатар
8		Эрдэнэмандал, Эрдэнэ-Уул баг		Банзарын Сандагсүрэн	53 эр	1962	5	31	2002
9	Баян-Өлгий	Дэлүүн, 6-р баг		Гончигийн Манарбек	40 эр	1974	7	20	2008
10	Баян-Өлгий	Толбо, 4-р баг		Наресийн Ораз	69 эр	1945	3	50	2011
11	Баянхонгор	Баянговь, Залаа баг		Гаравын Гэрэлдаш	47 эр	1967	4	21	2011
12		Баянлиг, 1-р баг		Дэчигхоролын Гантулга	33 эр	1981	6	17	2010
13		Баян-Овоо, Уранхайрхан баг		Батдуламын Ёндон	74 эр	1940	5	58	1998
14		Баян-Өндөр, 1-р баг		Балжиннямын Саандар	49 эр	1965	7	26	2010
15		Жаргалант, 2-р баг		Жавханы Рагчаасүрэн	64 эр	1950	2	38	2001
16	Булган	Гурванбулаг, Агьт баг		Нямсүрэнгийн Жамц	38 эр	1976	4	20	2010
17		Орхон, Бүхт баг		Намшингийн Баттулга	49 эр	1965	3	30	2009
18		Сайхан, Мануулт баг		Жадамбаагийн Дамдинсүрэн	59 эр	1955	5	43	2010
19		Баян-Агт сумын Баянхайрхан баг,		Битүүгаагийн Бат-Эрдэнэ
20	Говь-Алтай	Дэлгэр, Баянхонгор баг		Пунцагийн Доржсүрэн	61 эр	1953	4	34	2008
21		Есөнбулаг, Рашаант баг		Чимэддоржийн Баярбаатар	31 эр	1977	5	19	2010
22		Тонхил, Бүс-Уул баг		Батжаргалын Төрмөнх	39 эр	1975	5	22	2010
23		Халиун, Чацран баг		Банзрагчийн Мулч	66 эр	1948	4	26	2011
24	Говь-Сүмбэр	Баянтал, 2-р баг		Цэрэндоржийн Доржсүрэн	36 эр	1978	6	23	2009
25	Дархан-Уул	Шарын гол, Санжинт баг		Лхагвагийн Цэвээн	57 эр	1956	2	42	2004
26	Дорноговь	Айраг, Нард баг		Готовын Эрдэнэбулган	34 эр	1979	5	20	2011
27	Дорноговь	Хөвсгөл, Элст баг		Галсаншадавын Ууганбаяр	38 эр	1976	6	22	2011
28	Дорнод	Баян-Уул, Харчулуут баг		Батмөнхийн Батболд	59 эр	1955	10	43	1999
29		Булган, 4-р баг		Гомбын Оюунсүрэн	49 эр	1965	4	27	2012
30		Сэргэлэн, 4-р баг		Чулууны Галиа	61 эр	1953	2	49	2004
31		Чойбалсан, Сүмбэр баг		Будын Алтангэрэл	66 эр	1948	3	26	2009
32	Дундговь	Дэрэн, 3-р баг		Шажингийн Мишигтаяа	71 эр	1943	2	50	2008
33		Дэлгэрцогт, Цахиурт баг		Лувсандагвын Эрдэнэбаяр	54 эр	1960	5	36	1990
34		Өлзийт, 2-р баг		Долгорын Дашжамц	74 эр	1940	5	53	2010
35		Сайхан-Овоо, 4-р баг		Баярсайханы Адъяадорж	40 эр	1974	5	24	2007
36		Сайнцагаан, 4-р баг		Базарын Жаргалсайхан	51 эр	1963	2	21	2011
37		Эрдэнэдалай сум, 6-р баг		Бавуугийн Цэндбаяр	55 эр	1959	5	34	2011
38	Завхан	Их-Уул, Цэцүүх баг		Чогсомжавын Далайбат	53 эр	1961	6	32	2009
39		Сантмаргаз, Холбоо баг		Ралхжавын Батсүх	61 эр	1953	2	24	2011
40		Тэлмэн, Шургах баг		Цэрэндоржийн Агваандаш	66 эр	1948	4	41	1987
41		Идэр сумын Загастай баг		Гончигийн Туваандамбий
42	Орхон	Жаргалант, Малчин баг		Хорхойгийн Нямжав	48 эр	1967	6	24	2010
43	Өвөрхангай	Баянгол, 5- баг		Цоодолын Батсайхан	49 эр	1966	5	29	2003
44		Баян-Өндөр, 1-р баг		Гомбодоржийн Цэрэнпунцаг	42 эр	1972	6	22	2010
45		Бүрд, 1-р баг		Сэрээнэндоржийн Пунцаг	60 эр	1954	3	41	2009
46		Нарийнтээл, 4-р баг		Чимэддоржийн Дэгддорж	57 эр	1957	4	38	2009
47		Хайрхандулаан, 2-р баг		Шадваагийн Дэлгэрдалай	56 эр	1959	5	33	2006
48	Өмнөговь	Ноён, Ганзагад баг		Цэрэндашийн Цэвээнравдан	53 эр	1961	3	26	2010
49		Номгон, Эмгэнбулаг баг		Зундуйгийн Амарсанаа	37 эр	1977	4	20	2010
50		Сэврэй, Хоолт баг		Даваагийн Гансүх	41 эр	1973	5	21	2011
51	Сүхбаатар	Асгат, Их-Уул баг		Баяраагийн Өсөхбаяр	32 эр	1982	5	20	2011
52		Мөнххаан, 2-р баг		Дамдингийн Очирпүрэв	39 эр	1975	4	21	2009
53		Наран, Тосонгийнгол баг		Өлзиймэндийн Гантулга	61 эр	1953	4	40	2010
54		Халзан, 1-р баг		Жамсранжавын Отгонбаатар	39 эр	1975	5	23	2011
55	Сэлэнгэ	Жавхлант, 1-р баг		Гончигсүрэнгийн Баасанжав	61 эр	1953	6	22	2009
56		Жавхлант, 1-р баг		Цэвээний Эрдэнэ	50 эр	1964	3	31	2011
57		Орхонтуул, 2-р баг		Ганболдын Даваадорж	48 эр	1966	6	29	2007
58		Орхон сумын Бэлэндалай баг,		Лхамзавын Баянмөнх
59	Төв	Алтанбулаг, 3- баг		Сандагдоржийн Даваасамбуу	45 эр	1969	5	25	2005
60		Баян, 1-р баг		Доржпүрэвийн Энхболд	30 эр	1984	5	12	2011
61		Баянжаргалан, 3- баг		Чимэд-Очирын Цэрэндаваа	41 эр	1973	4	25	2011
62		Баян-Өнжүүл, 3-р баг		Дашдэндэвийн Алтансэлэм	60 эр	1954	6	42	2009
63		Эрдэнэсант, 2-р баг		Чимэдийн Галдсандорж	73 эр	1941	2	23	2008
64	Увс	Наранбулаг, Хужирт баг		Санжийн Гомбо	54 эр	1960	2	39	2011
65		Сагил, Өндөрмод баг		Норжингийн Баттөмөр	49 эр	1965	7	27	2009
66		Тэс, Баян-Овоо баг		Баатарын Галсанжамц	50 эр	1964	6	28	2011
67	Ховд	Буянт, Цагаанбургас баг		Должинсүрэнгийн Отгонням	38 эр	1976	7	20	2008
68		Дарви, Баянбулаг баг		Рэнцэндоржийн Цэрэндорж	53 эр	1961	4	30	2007
69		Мөст, Баянхайрхан баг		Жавзангийн Төмөрөө	65 эр	1949	2	49	2010
70		Үенч, Жаргалан баг		Хинатын Бөрбай	43 эр	1971	11	23	2009
71	Хөвсгөл	Баянзүрх, 3-р баг		Шагдарын Мачуухай	72 эр	1942	5	25	2007
72	Хөвсгөл	Шинэ-Идэр, Баянзүрх баг		Алтангэрэлийн Ганболд	57 эр	1957	3	37	2008
73	Хэнтий	Батноров, Эрдэнэчандмань баг		Дугарын Наранчимэг	57 эр	1957	3	42	1985, 1987, 1990
74	Хэнтий	Хэрлэн, 8-р баг		Кажаевын Асгалхан	51 эр	1961	3	35	2008
75	Улаанбаатар	Баянгол дүүрэг, 12-р хороо		Дагвын Гандибазар	64 эр	1950	2	13	2010
*Хоёр. “Улсын тэргүүний малчдын бүлэг”-т нэр дэвшигч*
1	Төв аймаг, Алтанбулаг сум, Аргал, 2-р баг		“Баян сонгинот” малчдын бүлэг	2004 онд байгуулагдсан, 15 өрхийн 52 гишүүн, 4520 толгой малтай, хагас эрчимжсэн МАА эрхэлдэг, дундын өмчлөл 28,0 сая, жилийн орлого нь 54,0 сая төгрөг, Туул голын нөхөн сэргээлтэд 1000 ш улиас тарьсан, арьс, шир, ноос, хөөвөр, хялгас, сүү, сүүн бүтээгдэхүүнээр бүтээгдэхүүн хийж борлуулах, аялал жуулчлал эрхлэх, жуулчин хүлээн авах үйл ажиллгаа явуулдаг, дундын Мал эмнэлгийн үйлчилгээний нэгжтэй, Сумын малгүй өрхүүдэд 800 гаруй мал өгсөн.
*Гурав. “Улсын тэргүүний фермер”-т нэр дэвшигч:*
1	Төв аймаг, Баянчандмань сум, Чандмань баг		“МОНЭГГ” ХХК-ийн “Баян” шувууны аж ахуй	2003 онд 20,0 мянган өндөглөгчтэй шувууны аж ахуй байгуулж одоо нийт 230,0 мянган өндгөлөгч тахиатай аж ахуй болж өргөжсөн. Одоо 500,0 мянган өндөглөгчийн байртай, жилдээ 19,4 сая ширхэг өндөг үйлдвэрлэж, 110,0 мянган дэгдээхэй бойжуулдаг, жилийн борлуулалтын орлого 2,6 тэр бум төгрөг,
2	Улаанбаатар хот, СХД, 20 дугаар хороо		“Зургаан хошуу” гахайн аж ахуйн эзэн Магсар овогтой Золзаяа	Цэвэр Ландресс үүлдрийн гахайн аж ахуйг 2004 оноос эхлэн эрхлэж, одоо үндсэн мэгж 400, бодон 20, нийт 3900 толгой гахайтай, 2014 нд 7100 үржлийн тоорой бойжуулж, жилд нэг мэгжнээс дунджаар 20,2 толгой төл авч, нэг гахайн амьдын жинг 5 сартайд 90,0 кг , нийт жилд 283,0 тн гахайн мах үйолдвэрлэж УБ хотын хэрэгцээнд нийлүүлж байна. Нийт 225,0 сая төгрөгийн хөрөнгө оруулалт хийж жилдээ 55,0 сая төгрөгийн цэвэр ашигтай ажилдаг.
3	Улаанбаатар хот, СХД, 21 дүгээр хороо		Шанлав овогтой Батсайхан	52 настай, ХАА-н механикжуулагч мэргэжилтэй, 2005 оноос хар тарлан үүлдрийн хар тарлан үүлдрийн сүүний чиглэлийн фермерийн аж ахуй эрхлэж байгаа. Одоо нийт 110 үхэртэй, жилд нэг үнээнээс дунджаар 6000 л сүү, жилдээ 55 үнээнээс 175,0 тн сүү үйлдвэрлэж, 120,0 сая төгрөгийн орлого, 40,0 сая төгрөгийн цэвэр ашиг олдог.
4	Төв аймаг, Баянчандмань сум, Чандмань баг		Фермер Ванчиг овогтой Ганцолмон	Фермерийн аж ахуй эрхлээд 6 жил болж байгаа, хар тарлан болог Франц улсаас цэвэр Монтбильярд үүлдрийн үхэр авч үржүүлж байгаа. Одоо нийт 105 толгой үхэр, саалийн 45 үнээтэй, жилдээ дунджаар нэг үнээнээс 6,8 мянган л сүү, нийт 282 тн сүү үйлдвэрлэж, жилд 200,0 сая төгрөгийн орлого, 45,0 сая төгрөгийн цэвэр ашиг олдог.
5	Улаанбаатар хот, БЗД, 13-р хороо		Нансал овогтой Оюунаа	58 настай, нягтлан бодогч мэргэжилтэй, Фермерийн аж ахуй эрхлээд 10 жил болж байгаа, сүү-махны чиглэлийн нийт 179 толгой үхэр, саалийн 65 үнээтэй, жилдээ дунджаар нэг үнээнээс 4,5 мянган л сүү, нийт 221,8 тн сүү үйлдвэрлэж, жилд 96,0 сая төгрөгийн орлого, 20,0 сая төгрөгийн цэвэр ашиг олдог.

“УЛСЫН ТЭРГҮҮНИЙ ТАРИАЛАНЧ”

№	Аймаг	Сумын нэр	Овог нэр	Боловсрол, мэргэжил	Хүйс	Төр-сөн он	Тариаланчаар ажилласан жил	Аймгийн тэргүүний тариаланч болсон он
1	Баян-Өлгий	Алтанцөгц	А.Бахытбек	Дээд	Эр	1987	10	2004
2	Булган	Булган	Г.Жаргалсайхан	Тусгай дунд,	Эр	1964	22	2009
3	Говь-Алтай	Жаргалан	Б.Мөнх-Эрдэнэ	Бүрэн дунд	Эр	1965	30	2011
4	Дархан-Уул	Орхон	Ж.Отгонбаатар	Бүрэн бус дунд, жолооч	Эр	1980	18	2006
5	Дархан-Уул	Орхон	Б.Үүрцайх	Бүрэн бус дунд, жолооч	Эр	1980	16	2013
6	Орхон	Жаргалант	Ч.Баясгаланцэцэг	Тусгай дунд, Ногоочин	Эм	1962	18	1996
7	Төв	Жаргалант	О.Бямбадорж	Тусгай дунд, Трактор, комбайнч	Эр	1962	35	2012
8	Төв	Цээл	У.Төмөрбаатар	Тусгай дунд Трактор, комбайнч	Эр	1960	37	2011
9	Төв	Борнуур	Ц.Дамба	Тусгай дунд механикжуулагч	Эр	1962	26	2007
10	Төв	Угтаалцайдам	Н.Энхбат	Тусгай дунд, Трактор, комбайнч	Эр	1960	32	2012
11	Увс	Улаангом	Г.Даваа	Тусгай дунд	Эр	1965	25	2012
12	Увс	Тариалан	Г.Самбуу	Дээд	Эр	1951	20	2001
13	Хөвсгөл	Тариалан	Ж.Баатар	Бүрэн дунд	Эр	1965	23	2004
14	Ховд	Буянт	И.Батсүх	Тусгай дунд тракторч, комбайнч	Эр	1969	23	1999
15	Ховд	Буянт	Ц.Шинэбаяр	Бүрэн дунд,	Эр	1973	17	2012
16	Ховд	Жаргалант	Ч.Дэмбэрэл	Тусгай дунд, Ойжуулагч	Эм	1965	32	1989
17	Сэлэнгэ	Түшиг	Б.Алтангэрэл	Тусгай дунд, тракторч, комбайнч	Эр	1968	28	2013
18	Сэлэнгэ	Түшиг	Б.Мөнхжаргал	Тусгай дунд, Трактор, комбайнч	Эр	1960	34	2004
19	Сэлэнгэ	Цагааннуур	Т.Гантөмөр	Бүрэн бус дунд, Трактор, комбайнч	эр	1981	16	2011
20	Сэлэнгэ	Орхонтуул	Д.Ганхуяг	Бүрэн дунд, Трактор, комбайнч	эр	1964	29	1986
21	Сэлэнгэ	Хушаат	О.Баярдалай	Бүрэн бус дунд, Тракторчин	Эр	1978	16	–

Улсын сайн малчин, тариаланчид тодорчээ

Улсын сайн малчин, тариаланчид тодорчээ

News.MN

NEWS.mn