Батлан хамгаалахын сайд Ж.Энхбаярыг огцруулах тухай УИХ-ын тогтоолын төслийг УИХ-ын гишүүн Р.Гончигдорж, Э.Бат-Үүл нар УИХ-ын дэд дарга Г.Батхүүд өргөн мэдүүллээ. Сайд Ж.Энхбаярыг огцруулах болсон үндэслэлээ тэд Монгол Улсын Зэвсэгт хүчнийг иргэдийн эсрэг үйл ажиллагаа явуулах чиглэлээр бэхжүүлэх болж буй нь Монгол Улсын хууль тогтоомжуудыг зөрчсөн ноцтой үйлдэл болсон гэж үзэж байна. Монгол Улсын Үндсэн хуульд зааснаар Зэвсэгт хүчин нь улсынхаа үндэсний аюулгүй байдал, нутаг дэвсгэрийн бэлэн байдал, иргэдээ гадны халдлагаас хамгаалах зорилго дор оршин байна гэж заасан байдаг. Өөрөөр хэлбэл, энэхүү эцэг хуульд заасан заалтын эсрэг зүйлийг ярьж хэлж байгаа нь туйлын буруу алхам болсон гэж тайлбарлаж байлаа. Харин энэхүү тогтоолын төслийг хүлээн авсан УИХ-ын дэд дарга Г.Батхүү “Ажлын хүрээнд судлаад хэлэлцүүлнэ” гэж мэдэгдсэн юм. Иймд бид УИХ-ын гишүүн Р.Гончигдоржоос дараах асуултад хариулт авав.

-УИХ дахь Ардчилсан намын бүлэг сайд Ж.Энхбаяртай холбогдох асуудлын хүрээнд  ажлын хэсэг байгуулаад байсан. Огцрох асуудлыг тавьсан явдал нь ажлын хэсгээс гаргасан санал дүгнэлтэд үндэслэлээ гэж ойлгож болох уу?

-Ажлын хэсэг нь Батлан хамгаалах яаманд болж байгаа үйл явдлууд энэ талаар тодорхой албан тушаалтнуудыг сонсч,  энэ чиглэл дээр ажилласан. Э.Бат-Үүл гишүүн бид хоёрын хувьд ерөөсөө энэ сайдыг огцруулах хүртэл асуудлыг тавихаас аргагүй гэж үзсэн. Яагаад гэвэл нэгдүгээрт, Монгол Улсын Зэвсэгт хүчнийг иргэдийнхээ эсрэг үйл ажиллагаа явуулж болох ойлголтоор асуудалд хандаж энэ чиглэлээр Зэвсэгт хүчний тодорхой байршлын болон шинэ тоног төхөөрөмжөөр хангах гэх мэтчлэн асуудлуудаа энэ агуулга руу чиглүүлж байгаа гэсэн байр суурийг хэвлэл мэдээллийн хэрэгслээр өгсөн. Ялангуяа долдугаар сарын 1-ных шиг үйл явдал болоход, Онц байдал зарлахад Зэвсэгт хүчин бэлэн байх ёстой. Нөгөө талаасаа Зэвсэгт хүчин байлдааны бэлэн байдалд байх ёстой гэж цочирдмоор мэдэгдэл хийсэн. Байлдааны бэлэн байдал гэдэг бол онц ноцтой нөхцөл байдлын хувьд Монгол Улсын Ерөнхийлөгчөөс бий болгож тогтоодог. Үүнийг сайд мэдэхгүйдээ тэгж асуудлыг тавьж байгаа биш. Харин Э.Бат-Үүл гишүүн бид хоёр яагаад энэ асуудалд хамгийн их эмзэглэж байна вэ гэхээр Монгол Улсын Зэвсэгт хүчин бол Үндсэн хуулиар өөрийгөө хамгаалах зэвсэгт хүчинтэй байна. Монгол Улсын Зэвсэгт хүчин бол гадны халдлагаас улс орныхоо тусгаар тогтнолыг хамгаалах үндсэн чиг үүрэгтэй. Өөр нэг эмзэглэж байгаа зүйл бол 1990 онд биднийг ардчилсан хувьсгалаа хийгээд өлсгөлөн зарлаад байж байхад тэр үеийн Зэвсэгт хүчин байлдааны бэлэн байдалд  байсан. Хэдийд ч одоогийн сайдын сэтгэж байгаатай адилаар сэтгэж цэргийн хүчийг Зэвсэгт хүчний хүчээр оруулахад бэлэн байсан. Болзошгүй бууны амны дор ардчилсан хувьсгалыг хийж байсан хүмүүсийн хувьд энэ бол ямар аюултай үр дагавар дагуулж болзошгүйг мэдэх учраас. Нөгөө талаасаа долдугаар сарын 1-ний үйл явдал монгол түмэнд маань томоохон хэмжээний эмзэглэлийг төрүүлсэн. Энэ эмзэглэл томоохон эмгэнэлт үйл явдлаар сургамж болсон эмзэглэл байсан. Гэтэл өнөөдөр долдугаар сарын 1-нтэй адил нөхцөл байдал үүсэхэд Зэвсэгт хүчнийг бэлтгэнэ гэдэг нь Монголын ард түмэн зэвсэгт хүчиндээ итгэх итгэлийг алдагдуулж байна. Цагаан сар болох гэж байгаа үед юу болох нь вэ гэдэг айдас хүйдсийг бий болгох гэж байна. Тийм учраас Зэвсэгт хүчин бидний эсрэг биш, харийн түрэмгийлэгчдээс хамгаална. Бидэн рүү Зэвсэгт хүчний юу ч онилогдохгүй гэдэг тэр итгэл үнэмшлээр цагаан сараа тэмдэглэж өнгөрүүлээсэй гэдэг үүднээс асуудлыг тавилаа.

-Огцруулах төслийг мэдүүллээ. УИХ-ын хувьд асуудлыг хүлээн авснаар хэдий хугацаанд шийдвэрлэх үүрэг хүлээсэн байдаг вэ?

-Хуулийн дагуу долоо хоногийн дотор холбогдох байнгын хороо хэлэлцээд, түүний дараа долоо хоногийн дотор УИХ хэлэлцэн шийдвэрлэнэ.

-Ж.Энхбаяр сайдын хувьд “Ардчилсан намын бүлэг нь асуудлыг улстөрийн өнцгөөр тэр дундаа халаа сэлгээгээр харж  огцруулах асуудлыг тавьж эхэллээ” гэж  мэдэгдээд авсан. Үүнд та ямар тайлбар хийх вэ?

-Халаа сэлгээний тухай бол энд жижигхэн асуудал. Яагаад гэвэл энд том баримтлалыг шинээр барьж эхэлж байгаа. Батлан хамгаалах яам бол цэвэр цэргийн хүмүүс байх ёстой, би л тэнд ганцаараа энгийн байна гэж… Гэтэл Монгол Улсын бүх хууль тогтоомжид Батлан хамгаалах яам гэдэг төрийн захиргааны төв байгууллага. Төрийн захиргааны төв байгууллагын албан тушаалтнууд төрийн захиргааны албан хаагчийн статустайгаар үйл ажиллагаа явуулна. 1996 онд бид анх удаа олонхи болоод шинэ үзэл баримтлалыг бий болгосон. Зэвсэгт хүчиндээ иргэний хяналтыг бий болгоно. Тийм учраас Батлан хамгаалахын сайд бол энгийн хүн байна гээд Батлан хамгаалах яам тэр хэвшлийг бий болгосон. Тэр үеийн УИХ Батлан хамгаалахын тухай хууль, үзэл баримтлал олон хуулиудыг баталж гаргасан. Тэр бүгдэд энэ үзэл санаагаа шингээсэн. Гэтэл бүгд цэргийн хүн байх ёстой гэсэн цэрэгшсэн байгууллагаар төрийн захиргааны байгууллагыг ойлгоод тэр ойлголтоороо өнөөдөр тэнд боловсон хүчний бодлого явуулаад эхэлж байгаа. Энэ бол Монгол Улсын хууль тогтоомжийн эсрэг байр сууриар, 1990 оны өмнөх байдлаар асуудлыг авч үзэж байгаа нь хуулийг ноцтойгоор зөрчиж байгаа зөрчил юм.