Монгол Улс ардчилсан нийгэмтэй золгоод 20 жилийн нүүрийг үзэхдээ ард түмэнд хамгийн их хүлээлт үүс­гэсэн бас хамгийн их улиг болсон улс төрийн хоёр том хэрэг байх аж. Нэг нь төр нийг­мийн зүтгэлтэн С.Зориг агсны  ал­лага. Энэ хэрэг одоо бараг сураг  тасарч байна. Аргагүй ч юм даа. “Арав гаруй жил болчихсон хой­но юу гэж илрэх билээ,  ба­раг цөхрөлт болоо байлгүй”  гэх хү­мүүс нийгэмд олон болжээ. Харин нөгөө нэг хэ­рэг нь УИХ-ын өнгөрсөн сонгуулиар буюу 2008 оны долоодугаар сарын 1-нд гарсан үймээн. Энэ өдрийг “Мон­голын түүхэн дэх хар өдөр” хэ­мээн нэрийдсэн. Гэтэл таван хүний амь эрсэдсэн энэ хэргийн ул мөрийг олох гэж өршөөлд хамраг­даад байсан цагдаагийн дарга на­рыг Улсын Ерөнхий прокурорын газраас да­хин шалгуулахаар болов. Гурван жил гаруй чимээгүй байж байснаа дараа­гийн сонгууль боллоо гэх янзтай гэнэт гал мэт дүрэлзэж,  долоодугаар сарын 1-ний хэргийн талаар хоёр оны заагт хэсэг шуугиж байгаад одоо дахиад бүдгэрчихлээ. Эрх бүхий ямар хүмүүсийн гар дээр хэр­гийн хавтаст хэрэг очоод, яагаад чимээгүй болчихов гэдэг нь ард тү­мэнд хүлээлт үүсгэжээ.

УЕПГ-ын дэргэдэх Мөрдөн бай­цаах албанд  уг хэрэгт нэр нь холбогд­сон Цагдаагийн Ерөнхий газрын даргын үүрэг гүйцэтгэгч асан, хошууч генерал Ч.Амарболд, нийслэлийн Цагдаагийн газрын дарга, хурандаа Д.Зоригт, Хэв журмын хэлтсийн дарга асан, хурандаа Ш.Батсүх нарыг нягтлан шалгах үүргийг прокуророос өгсөн. Тэдэнд өмнө нь “Албан үүрэгтээ хайнга хандсан” гэх үндэслэлээр эрүү­гийн хэрэгт татсан ч МУ-ын Ерөн­хийлөгчийн зарлигаар өршөөлд хамрагдан эрх чөлөөтэй болов. Тэгвэл дээрх дарга нарыг дахин шалгахдаа зүйл ангийг нь өөрчилж Эрүүгийн хуулийн 294.2-т зааснаар ”Захирагч эрх мэдэл албан тушаалынхаа байд­лыг урвуулан, албаны бүрэн эрхээ хэрэгжүүлээгүйгээс төрд онц их хэм­жээний хохирол учруулсан” хэ­мээн үзэж, хэргийн зүйлчлэлийг өөр­чилсөн юм. Тус мөрдөн байцаах алба уг хэргийг тусгай ажлын хэсэг томи­лон шалгаж, өнгөрсөн оны арван­хоёрдугаар сарын сүүлээр нийс­лэлийн Сүхбаатар дүүргийн шүүхэд шилжүүлжээ.

Гэтэл хэргийг шүүхэд шилжүүлс­нээс хойш бүтэн хоёр сар гаруй  хугацаа өнгөрлөө. Үүнийг за­рим хүмүүс “С.Зоригийн ал­лага шиг сураг алдрах вий” хэ­мээн эмзэглэн суух болов. Гэхдээ эх сурвал­жуудын мэдээлснээр шүүхийнхэн хавтаст хэрэгтэй танилцах хугацаа дуусаж буй юм байна.  Энэ хэргийн явц чухам ямар байгаа талаар албаны зарим хүмүүсээс тодруулсан юм.

УЕПГ-ын дэргэдэх Мөрдөн бай­цаах албаны дарга Б.Галдаагаас хэр­гийн мөрдөн байцаалын талаар   цөөн асуултад хариулт авлаа.

-Хэрэг одоохондоо шүүхийн ша­танд байгаа. Манай мөрдөн бай­цаах алба 20 гаруй байцаагчтай. Түүний бараг дөрөвний нэг нь долоодугаар сарын 1-ний хэргийг шалгах ажлын хэсэгт ажилласан. Шалгалтыг аль болох нягт, баримт­тай явуулах үүднээс бүхий л та­лаас нь байгаа бүх боломжоороо ажил­лаж хэрэг шийдэх байгууллагад хүргүүллээ. Хамгийн гол нь мөрдөн байцаалтын үр дүнд үймээний үеэр гарсан хүн амины хэргийн эзэн хэн болохыг тогтоох нь чухал юм. Эхлээд бид зэвсэг барьж үймээнд оролцсон цагдаагийн ажилтнуудыг, дараа нь тушаал өгсөн удирдлагуудыг нь сайтар шалгасан. Ингэсний үр дүнд үймээнд цагдаагийн ажилтнуудаас өөр хэн ч байлдааны галт зэвсэг ашиг­лаагүй бас иргэдийг буудсан нь цагдаа нар болохыг тогтоосон. Гэхдээ яг хэн буудсан нь одоо хүртэл тодорхойгүй байна. Тиймээс зэвсэг барьсан хүн нь буруутай юу. Үн­дэсний аюулгүй байдлын зөвлө­лийн хурлаас “Байлдааны ямар ч галт зэвсэг ашиглаж болохгүй” гэсэн үүрэг авсан удирдлагууд нь буруутай юу гэдэг асуулт гарч ирж байгаа юм. Тухайн үед Цагдаагийн Ерөнхий газрын даргын үүрэг гүйцэтгэгч хошууч генерал Ч.Амарболд дээрх үүргийг авчихаад ажлын хариуцлага алдаж үүргээ зохих ёсоор биелүүлж чадаагүйд гол учир оршиж байна. Мөн түүний удирдлага дор ажиллаж байсан Д.Зоригт, Ш.Батсүх нарын хуран­даа нар байлдааны галт зэвсэг та­рааж, хамтран оролцсон гэж үзэж бай­гаа. Одоо шүүх эднийг яллах яллах­гүйг шийдэх үлдсэн.

Тэрбээр ийн ярьсан. “Хэрвээ шүүхээс мөрдөн бай­цаалт дутуу байна дахин шалга гээд хэргийг буцаавал та нар яах вэ” гэсэн асуултад “Бид одоо тэр хэргийг үүнээс илүү шалгах боломжгүй. Тэгээд ч өөр гэрч, эд мөрийн баримт гарч ирэхгүй бол одоо байгаа бүх баримтуудыг үлдээлгүй шалгасан” гэлээ. Цагдаагийн байгууллагын удирдлагуудын гэм буруу­тай нь тогтоогдвол өршөөлд хамрагдал­гүй­гээр наанадаж 5-10 жилийн ял авах юм байна.

Уг хэргийн хавтас хэрэгтэй танил­цаж буй нийслэлийн Сүхбаатар дүүр­гийн шүүх дээр өчигдөр очиход энэ хэргийн талаар хэн нь ч ямар нэгэн хариулт өгөхгүй байгаа гэсэн. Гэхдээ нэрээ нууцлахыг хүссэн нэгэн эх сурвалжийн хэлс­нээр “Хавтаст хэрэгтэй танилцаж дуу­саагүй байгаа. Шүүх бие даасан байгууллага болохоор тухайн хэр­эгтэй сайтар танилцаж дууссаны дараа шийдвэрээ гаргадаг. Ямар хуга­цаа байх нь хамаагүй” гэв. Одоогоор хавтас хэрэг тус дүүргийн шүүхийг шүүгч н.Хосбаяр байгаа аж. Түүнчлэн Эрүүгийн хуулийн 91.1 буюу хүний амь насыг санаатай бүрэлгэсэн гэсэн зүйл ангиар эрүү­гийн хэрэгт татагдсан  Эргүүл хамгааллын газрын чиглэлийн ахлах байцаагчаар ажиллаж байсан дэслэгч Ч.Ганболд нарын дөрвөн хүний хэргийг түдгэлзүүлсэн гэсэн мэдээлэл байна. Шүүхийнхний хувьд хэрэв цагдаагийн алба хаагчид галт зэвсэг хэрэглэсэн бол энэ нь Цагдаагийн байгууллагын тухай хуулийн 40, 46 дугаар зүйлийн заалтад нийцэж байгаа эсэхийг тогтоох шаардлагатай гэнэ. Мэдээж энэ нь хуулийн заалтад нийцэж байвал цагдаагийн алба хаагч гэм буруугүй, нийцээгүй бол гэм буруутай гэсэн үг. Цагдаагийн алба хаагчийн өөрийн болон бусад хүний амь нас, эрүүл мэндэд ноцтой хохирол учруулж болохоор үйлдлийг өөр аргаар таслан зогсоох боломжгүй болсон нөхцөлд галт зэвсэг хэрэглэж болдог аж.

Онц байдал тогтоосон Ерөнхийлөг­чийн 194 дүгээр зарлигт “Цагдаад байгаа бүх зэвсэг, техник хэрэгслийг ашигла” гэсэн заалт байдаг. Тэгвэл галт зэвсэг хэрэглэсний төлөө цагдаа­гийн ямар ч тушаалын алба хаагчид хариуцлага тооцох аргагүй” гэсэн үндэслэлд дүйж байна. Энэ мэт заал­тууд, хэрэг шийдэх газрынхны бай­дал нь эцэстээ таван сайхан аавын хүүгийн алтан амийг хариуцах эзэн­гүй болгож орхих вий.