Хүний эрх, эрх чөлөөний туг, далбаа болж хийсэх учиртай Ардчилсан намд сүүлийн үед юм, юм л болж байна. Засгийн газрын хаалгыг савж гарснаас нь хойш удирдлага руу нь чиглэсэн цөөнгүй тоглолт өрнөв. Хамгийн сүүлийнх нь гэвэл тус нам доторх Ардчилсан хүчний холбооны дэргэд шувуу үржүүлгийн чанартай нэгэн аж ахуйг зарим гишүүн нь байгууллаа. Анхнаасаа л Н.Алтанхуяг даргатайгаа арцалдаж байсан З.Энхболд, С.Эрдэнэ нар уг аж ахуйг санаачилсан бөгөөд шувуу байхыг хүссэн хэнд ч /нам харгалзахгүйгээр/ үүд хаалгаа цэлийтэл нээхээ илэрхийлсэн. Хүн байхаас уйдсан, эсвэл хар багаасаа л газрын бус тэнгэрийн ямар нэг амьтан болохыг мөрөөддөг байсан хэнбугай ч тэдэнд хандаж болох юм гэсэн. Тэр тусмаа Араб зүг рүү өндөр үнэ хүрдэг шонхор болгох бол маш амархан шахуу юм ярьж байсан. Одоогоор тэдэнд ангийнх нь гурван ч гишүүн унаж тусаад байгаа юм билээ. Тиймээс эхний ээлжинд тэр гуравт хамаг анхаарлаа хандуулж, тун удахгүй тэнгэрт хөөргөх туршилт хийх бодолтой байгаагаа ч шувууны аж ахуйн эзэн З.Энхболд шонхорын дүрс бүхий шүтээнийхээ өмнө сууж байгаад андгайлсан. Хэрэв тэдний нислэг амжилттай болвол шувууны аж ахуйгаа улам өргөжүүлэх бөгөөд энэ сургаар манайхыг зорих урт дараалал үүсэх нь дамжиггүй гэж бас хэлсэн шүү. Үүндээ маш итгэлтэй байсан. Гэтэл үүнийг сонссон зарим хүн тэдэнд итгэхгүй байна. Зарим нь тас тас хөхөрч байх юм. Татаж унахаас наахнуур “Наад хэд чинь шал худлаа. Кинонд л “Шонхор шиг дүүлэх их хүч”, Эр зоригийн савдаг, тэнгэрийн хүчит шонхорын дэвэлт” гэх юм уу “Нирун гүрний сахиусан билэг тэмдэг”, бас дэлхийн хоёрдугаар дайны үед оросууд хэлж хэвшсэн “Зөвхөн шонхорууд л тэнгэрт дүүлдэг” гэсэн алдартай хэлц үгийг л мэдэх юм байна. Тийм болохоор наад өвөө нар чинь бүр зөнөчихлөө. Өдий насныхан хүртэл кинонд итгэнэ гэж байдаг аа” гэж ирээд л инээгээд байх юм. Өөр нэг хэсэг нь ад зэтгэрийг дарахын билгэдэл болохоор энэхүү шувууны аж ахуйг улс төрчид дунд байгуулсныг дэмжих хэрэгтэй гээд л нуг нугхийж байна. Тэгсэн өчигдөр Төрийн ордонд бас нэг гишүүн сахилгагүйтсэн гэнэ. “Яанаа ий, цаанаас чинь шонхрууд ирж байна” гэх хэн нэгний сандрах чимээнээр ойр хавьд нь байсан хүмүүс хуйлраад явчихаж гэнэ. Хамгаалалтынхан ч түргэн авах шахжээ. Гэтэл АН-ын шувууны аж ахуйнхан цаашид яах ийхээ ярилцан нэгнийхээ өрөөнөөс гарч ирснийг мань гишүүн дамшигласан юм билээ л дээ. Ардчилсан нам хавиар нэг иймэрхүү л сонинтой шив дээ.
Н.Мөнхтөвшин
"Улс төрийн тойм" сонин