Шатахууны үнийг бууруулна гэсэн яалаа?

Хуучирсан мэдээ: 2012.02.08-нд нийтлэгдсэн

Шатахууны үнийг бууруулна гэсэн яалаа?

Засгийн газрын амлалтаар бол шатахууны үнэ өнөөдөр буурах ёстой байлаа. Байлаа гэдгийн учир нь нефть импортлогчид шатахууныхаа үнийг өнөөдрөөс буулгах эсэх нь тун эргэлзээтэй байна. Импортлогчдын зүгээс Засгийн газар Нэмүү өртөгийн ал­бан татвараас чөлөөлсөн тохиолдолд үнийг бууруулахаа мэдэгдээд байна. Харин Засгийн газраас хоёрдугаар сарын 8 гэхэд шатахууны үнийг бууруулахыг  нефть импортлогчдод үүрэгдсэн билээ. Харамсалтай нь шатахууныхаа үнийг бууруулах эсэх талаар компаниудаас тодруулахад мэргэжилтнүүд нь “бид дээрээс тийм тушаал аваагүй” гэдэг тайлбарыг хэлж байна лээ. Ам.долларын ханш өссөнөөр шал­таглаж өнгөрсөн нэгдүгээр сард импортлогчид шатахууны үнийг 270 төгрөгөөр нэмснээс болоод бүхий л бараа бүтээгдэхүүний үнэ өссөн. Шударга өрсөлдөөн хэрэглэгчийн төлөө газраас шатахуун импорт­логчдыг үгсэн хуйвалдаж үнийг нэмсэн, урьд өмнөхөөсөө найм дахин их ашиг  олсон гэдгийг олон нийтэд мэдэгдэж, 10 тэрбумын торгууль ногдуулж байгаагаа зарласан юм. Түүнээс хойш бараг сарын хугацаа өнгөрч байгаа ч импортлогчид шатахууныхаа үнийг бууруулахгүй хэвээр байна. Ам.долларын ханш өссөнөөс болоод шатахууныхаа үнийг нэмсэн гэдэг нь нэгэнтээ тодорхой болоод байна. Учир нь өнөөдрийн байдлаар ам.долларын ханш Монгол банкны нэрлэсэн үнээр 1355 төгрөг байгаа. Валютын ханш буурсаар байхад шатахууныхаа үнийг хөдөлгөхгүй байгаа импорт­логчдын хувьд эрх­баригч­дын амал­сан Нэмүү өртөгийн албан татвараас хэзээ чөлөөлөгдөхөө харж хүлээж байгаа нь илэрхий байна.

Засгийн газраас шатахуун импорт­логчид үнийг бууруулахгүй бол импорт­логч компаниудын тусгай зөвшөөрлийг цуцлана гэдгээ сүртэйгээр мэдэгдсэн. Гэсэн хэдий ч импортлогчид эрх баригчдын анхааруулгад үл тоосон байдал үзүүлж байгаа нь Монголын нефть импортлогчид Засгийн газраас ч илүү эрх дархтай юм биш байгаа гэх эмзэглэлийг олон хүнд төрүүлж байгаа бололтой. Тиймээс гавьяат эдийн засагч Н.Дашзэвэг нефть импортлогчдын толгойг төр элдэв янзаар илэх хэрэг байхгүй гэдэг байр суурьтай байгаа.  Үнэндээ өнгөрсөн жилээс эхлээд шатахууний үнийг тогтвортой байлгах үүднээс Засгийн газраас нефть бүтээгдэхүүнийг гаалийн  болон онцгой албан татварт удаадараа өөрчлөлт оруулсан.  Өнөөдрийн байдлаар дээрх хоёр татвараас нефтьимпортлогчдыг ёөлөөлчихөөд байгаа. Гэсэн хэдий ч шатахууны үнийг импортлогчид яль шалихгүй зүйлээр шалтаглан үнийг өсгөсөөр л байсан юм. 

Шатахууны үнийг бууруулахгүй бол цаашдаа ямар арга хэмжээ авах вэ гэдгийг Эрдэс баялаг, эрчим хүчний яам болон Шударга өрсөлдөөн хэрэглэгчийн төлөө газраас тодруулахад “Шатахуун импортлогчид үгсэн хуйвалдсан гээд 10 тэрбум төгрөгийг торгууль ногдуулсан. Засгийн газраас нефть импортлогчдод үнийг бууруул гэж үүрэг өгөөгүй” гэдэг тайлбарыг хэлж байна. Яг үнэндээ бол холбогдох газрууд өчигд­рийн ярьж байснаасаа шал өөрөөр “шатахууныг хувийн компаниуд оруулж ирдэг болохоор хүчээр үнийг буу­руу­лах ёсгүй” гэсэн тайлбарыг хэлж байгаа юм. Харин Засгийн газар шатахууны үнийг бууруулахын тулд импорт­логчдыг Нэмүү өртөгийн албан татвараас чөлөөлөхөөр ярилцаж байгаа гэсэн. Засгийн газар үгсэн хуйвалдсан компаниуд үнийг бууруулахгүй байвал тусгай зөвшөөрлийг нь цуцлана хэмээн “томроод” байсан нь худлаа болж таарах нь. Эрх баригчид наашаа харж ард түмнийг инээмсэглэлээрээ хуурч, цаашаа хараад импортлогчидтойгоо “нөхцөөгүй” л юм бол юун өчигд­рийн ярьснаа мартан өнөөдөр шал өөр тайлбар хийгээд сууж байх билээ.  Импортлогчид ч шатахууны үнийг нэмсэнийхээ дараа “тэгж ярих юм бол Эрдэс баялаг эрчим хүчний яаман дээр биднийг дуудаж ирүүлээд үнийг нэм гэсэн шүү дээ” хэмээн ярьж байсан үнэний ортой ч байж болох нь ээ.

УИХ-ын Эдийн засгийн байн­гын хороо нь валютын ханш болон шатахууны үнийн өсөлтийн шалт­гаан нөхцөлийг тодруулахын зэрэг­цээ цаашид авах арга хэмжээний талаар санал дүгнэлт боловсруулах зорил­го­той ажлын хэсгийг нэгдүгээр сарын 10-нд байгуулсан юм.

Тус ажлын хэсгийнхэн Засгийн газраас  нефтийн бүтээгдэхүүнд ног­­­дуул­­даг Гаалийн болон Онцгой ал­бан татваруудад өөрчлөлт оруулс­­наар өнгөрсөн онд нефть импорт­логчдыг 30 тэрбум төгрөгөөс хөнгөл­жээ. Гэсэн хэдий ч нефтийн бүтээг­дэхүүний үнэ буурсангүй улам өссөн. Ажлын хэсгийнхэн нефть импорт­логчдоос мэдээлэл хүсэхэд “Жил тутам алдагдалтай ажиллах боллоо” гэсэн тайлбар хийж байсан бол  ашиг орлогыг тооцоод судлаад үзэхээр  өмнөхөөсөө хэд дахин ну­гарч өссөн болох нь тогтоогдсон байна. Жилд гурван хувийн ашиг­тай ажил­лаж байсан нефть импорт­лог­чид одоо 25 хувийн ашигтай болсон. Энэ бол ашиг найм дахин өссөнийг харуулж буй үзүүлэлт юм. Хөрөнгийнх нь хэмжээ харин дөрөв дахин нэмэгдсэн. Тэгсэн атлаа төрөөс татварын хөн­гө­лөлт шаард­даг. Одоо төр ганц торгоож бай­сан НӨАТ-аа тэглэх хүртэл арга хэмжээ авч болзошгүй байгаа.

Гэтэд импортлогчид эдийн зас­гийн эмзэг байдлыг далим­дуул­сан хэвээр байх юм бол Монгол Улсын Засгийн газар нефть импортлох эрхийг өөртөө авах нь илүү оновч­той гэж ажлын хэсэг үзэж байна. УИХ-ын нэр бүхий гишүүд энэ талын хуулийн төслийг удахгүй өргөн барих гэнэ лээ. Шатахуун импорт­логчид заасан хугацаанд үнийг буу­руулахгүй бол яах вэ гэдэгт Монго­лын үйлдвэрчний эвлэлүүдийн холбооноос “нефть импортлогчид шатахууныхаа үнийг бууруулахгүй, тор­гуулиа төлөхгүй гүрийж байна.  Гэтэл Засгийн газар наанаа ард түмний талд байгаа юм шиг загнаад цаанаа импортлогчдын толгойг илж байна” гэсэн юм.  Хэрвээ шатахууны үнийг тохирсон хугацаандаа буу­руу­лахгүй бол МҮЭХ үнийг буу­руулах талаар дахин эсэргүүцэл зарлаж, дараагийн арга хэмжээг авах гэсэн. Тэгэхээр  ямартай ч Засгийн газар том уу, импортлогчид томуу гэдгийг өнөөдрийн үйл явцаас л харах л үлдэж байна.

Ж.ЭРХЭС

NewsMN Гар утасны хувилбар Татах
NEWS.mn

Мэдээллийн эх сурвалж