Манай сонины Нийслэлийн ний­тийн тээврийн газартай хамт­ран зохион байгуулсан хэлэлцүүлэг өчигдөр сонины редакцид боллоо. Хэлэл­цүүлэгт Нийслэлийн нийтийн тээврийн газрын дарга П.Наран­цэцэг, Тээвэр төлөвлөлтийн хэлт­сийн дарга Х.Бул­гаа, Нийтийн тээврийн газрын орлогч дарга Ч.Энхсайхан, Захиргааны алба­ны дарга Г.Лхагва-Очир, Диспетчерийн албаны дарга Г.Доржпалам, Монго­лын сэтгүүлчдийн эвлэ­лийн ерөн­хийлөгч Б.Галаарид, Том оврын автобусны үйлчилгээ эрх­лэгч­дийн холбооны гүйцэтгэх захи­рал Ж.Дамдинсүрэн, тэргүүн Ц.Пү­рэв­самбуу нар оролц­лоо. Тус арга хэмжээний үеэр манай сэтгүүлч­дийн тавьсан асуултад хол­бог­дох мэргэжилтнүүд хэрхэн ха­риулсныг тоймлон хүргэж байна.  

-Нийслэлийн нийтийн тээв­рийн газар өнгөрсөн онд хэр үр дүнтэй ажилласан талаар ярих­гүй юү?

Нийслэлийн нийтийн тээврийн газрын дарга П.Наранцэцэг:

-2011 он бол манай газрын хувьд нэлээд бүтээн байгуулалт ихтэй, шийдэх шийдвэрлэх асуудал олон­той жил болж өнгөрсөн. Жи­шээ нь, мэр­гэшсэн жолооч бэлтгэх ажлын эхлэл тавигдсан. Такси үйлчил­гээний  най­ман зогсоолтой боллоо. Том оврын автобусны зур­гаан чиг­лэлийг шинээр гаргасан байгаа. Тусгай замын авто­бус­ны үйлчилгээ нэвтрүүлэх техник эдийн засгийн үндэслэлийг боловс­руулж хөрөнгө оруулалтын санамж бичигт гарын үсэг зурах гээд нэлээд ажлын ахиц­тай жил болж өнгөрлөө. Ту­хайл­бал, 403 такси тээврийн хэрэг­сэл ши­нээр үйлчилгээнд гарсан. Энэ хэ­рээр 716 ажлын байр шинээр нэмэгд­сэн  гээд олон ажлуудыг хийлээ. Түүнчлэн энэ ондоо ч то­моо­хон төсөл хөтөл­бө­рүүдийг хэрэгжүүлэх зорилт тавин ажиллаж байна. Жишээ нь, Улаанбаатар хотын тогтвор­той тээврийн стратегийг боловс­ронгуй болгох, шинээр ашиг­лал­тад орж буй орон сууцны хорооллуудын иргэдэд нийтийн тээврийн үйлчилгээг хүргэх ажлыг үе шаттайгаар хэрэгжүүлж байгаа. Улаан­баатар хотыг метротой болгох үүднээс метроны зам тавих  ажлыг судалж байна. Цаашид хөрөнгө оруулалт хийх ажлуу­дыг эхлүүлнэ.

-Шатахууны үнэ өс­сөн­тэй холбоо­той­­гоор ний­тийн тээв­­рийн үйл­чил­гээ­ний тариф өснө гэ­сэн айдас ир­гэдийн дунд байна. Энэ тал дээр ямар тайл­бар хийх вэ?

Нийслэлийн нийтийн тээврийн газрын дарга П.Наранцэцэг:

-Нийтийн тээврийн үйлчил­гээний тарифт өөрчлөлт орох асуудал яригдахаас өөр аргагүй байдалд ороод байна. Дизель түлш 1700 байхад 536 төгрөгөөр нэг хүн зорчиж байж бид алдагдалгүй ажиллах тооцоо хийгдэж байсан. Гэтэл 1880 болон өсөөд байгаа түлшний үнээс хамааран нэмэх шаард­лагатай байгаа. Үүнээс болоод бид нэг өдөрт 25 сая төгрөгийн алдагдалтайтай ажиллах бол­сон.  Энэ нь иргэд болон бидэнд ч айдас төрүүлсэн асуудал болоод байгаа юм. Гэхдээ одоогоор нийтийн тээврийн үйлчилгээний тарифт өөрчлөлт орно гэсэн зүйл алга.

-1996 оноос хойш мик­роавтобус үйл­чил­гээнд явах болсон. Хууль бус тээвэрлэлт буюу хулгайн гэх за­маар, үнийг дур мэдэн нэмэх микро авто­бу­сын­­хантай ямар ха­риуц­лага тооцох вэ?

Авто тээврийн газрын улсын байцаагч Ч.Болд:

-Нийтийн тээврийн үйлчил­гээг хүргэж байгаа том оврын автобуснаас гадна микро гэх зориулалтын бус тээврийн хэрэгслээр үйлчилж байгаа. Энэ нь аль болох том оврын автобус явах боломжгүй замаар явдаг, дураараа үнэ хөөргөддөг асуудал байнга гардаг. Ялангуяа “Зүүн салаа” чиглэлийн микро автобусууд дураараа үнэ өсгөдөг нь хэд хэдэн удаагийн шалгалтаар илэрч цагдаагийн байгуул­лагаас эрхийг нь хасах, манай зүгээс нийтийн тээвэрт үйлчлэх эрхийг нь хасах хүртэл арга хэмжээ авсан. Энэ мэт маш олон зөрчлийг цаг алдалгүй шийдвэрлэхийг хичээн ажил­ладаг.

-Нийтийн тээврийн хэрэгслийн жолооч нарын гомдол чирэг­дэл их байдаг. Настай  хүн жолоо барих, зүй бус харьцах, бүрэн бууж суугаагүй байхад хөдлөх гэх мэтийн гом­дол тасардаггүй. Тэг­вэл нийтийн тээв­рийн хэрэгслийн жо­лооч нарыг бэлтгэх тал дээр ямар бод­ло­го барьж ажилладаг вэ?

Нийслэлийн нийтийн тээврийн газрын дарга П.Наранцэцэг:

-Мэргэжлийн жолооч бэлт­гэх мэргэшүүлсэн сургалтыг 2011 он дөрөвдүгээр сараас эхлэн автобус I, III болон “Цахилгаан тээвэр” НӨҮГ-т бэлтгэж эхэл­сэн. Гэвч жолооч болох сонир­холтой хүн тун ховор байна. Бид нийтийн тээврийн ангилал, хүн тээвэрлэхэд сургаад өгье гэхэд орох хүн бага байна. Учир нь хүн тээврийн жолооч гэдэг маш хэцүү ажил. Тасралтгүй 12-14 цаг нэг ч сэрэмж алдахгүй хөдөлгөөнд оролцсон ямар ч сайн мэргэжилтэнд ядрах, сульдах, хөдөлмөрлөх чад­варгүй болох нь бий. Тиймээс ээлжээр жолооч нарыг ажил­луулах гэхээр мэргэжилтэн ховор байна. Төрөөс сургалтын төлбөрийг нь дааж мэргэ­жил­тэн бэлтгэх асуудал яригдаж байгаа. Мэргэшсэн ангилалтай жолооч нарт ажлын орон тоо хангалттай байгаа.

Том оврын автобусны үйлчилгээ эрхлэгчдийн холбооны гүйцэтгэх захи­рал Ж.Дамдинсүрэн:

-Жолооч болох хүсэлтэй хүн тун ховор. Учир нь хөдөл­мөрийн хүнд нөхцөлд жолооч нар ажилладаг.   

-Нийтийн тээврийн үйл­чилгээний хүлээл­гийн хугацаа хэдэн минут байх ёстой вэ?

Нийслэлийн нийтийн тээврийн төлөвлөлтийн хэлтсийн дарга Х.Булгаа:

-Манай газраас гаргасан төлөвлөлтийн дагуу 6-8 минут, алсын зайн шугамдаа 8-11 минут хүлээх ёстой байдаг. Гэхдээ нийтийн тээврийн бод­лого зохицуулалтаас хамаа­рахгүй хүчин зүйлийн нөлөөгөөр өөрөөр хэлбэл замын нягтрал, түгжрэлээс шалтгаалан удах тохиолдол байгаа. Энэ нь даваг­дашгүй хүчин зүйл болоод байна. Жил бүр 30 гаран мянган машин шинээр замын хөдөл­гөөнд оролцож байна. Энэ нь нягтралыг нэмэгдүүлэх сөрөг үр дагавартай байгаа. Харин үүний эсрэг нийтийн тээврийн хэрэгслийн үйлчилгээг сонгон үйлчлүүлж байгальд болон замын нягтралд эерэгээр нөлөөлж байх хэрэгтэй.   

-Нийтийн тээврийн үйлчилгээтэй хол­боо­той санал гомдол их гардаг. 24 цагийн нээлт­­тэй утсаа бараг авдаггүй. Асуудлыг газар дээр нь шийдэх зорилгоор зам дээр ажиллаж байгаа бай­цаагч нарын утсыг өгч болдоггүй юмуу?

Авто тээврийн газрын улсын байцаагч Ч.Болд:

-Нийтийн тээврийн үйлчил­гээнд бага, дунд оврын үйл­чилгээтэй холбоотой санал гомдлыг манайхан 24 цагийн гурван утсаар нээлттэй авдаг. Гэхдээ энэ нь нэг сая гаран хүн амтай өдөрт  820  том оврын бага оврын 794 автобус, 658 такси, нийтдээ 2272 тээврийн хэрэг­сэл хөдөлгөөнд ордог бо­ло­хоор санал гомдол тасар­даггүй. Тэр болгонд 24 байцаагч ажилладаг. Жишээ нь, 7000 зөрчлийн 40 хувь нь хулгайн тээвэр буюу микро автобустай холбоотой байдаг. Үүнийг цаг алдалгүй шийдвэрлэн ажил­ладаг.  Үүнээс гадна манай иргэд өөрсдөө хог их хаях болон соёлгүй үйлчлүүлэх асуудал их байдаг.

Иргэдийн төлөөлөл Чин­­­гэл­тэй дүүргийн ор­шин суугч, өндөр настан Д.Лув­­сандэлэг:

-Нийтийн тээврийн үнэ та­рифыг хаанаас тогтоодог юм бэ. Нийслэлийн нийтийн тээврийн газарт хэн хяналт тавьдаг вэ. Буудлуудад чиглэлийн тухай мэдээлэл байдаггүй энэ талаар тодруулж өгөөч?

Тээврийн төлөв­лөл­тийн хэлтсийн дарга Х.Бул­­­гаа:

-Нийтийн тээврийн үнэ та­рифыг шударга бус өрсөл­дөөний холбоо, мэргэж­лийн байгууллагууд хянан тогтоосны дагуу үнийн асуудал яригддаг. Нийт үйлчлүүлж байгаа хүмүүсийн 52 хувь нь үнэгүй зорчих эрхтэй байдаг.  Жишээ нь, оюутан, цагдаа, тахир татуу иргэд, тэт­гэврийн хүмүүс хамаарагддаг. Нийс­лэлийн нийтийн тээврийн газарт ний­тийн тээврийн хяналт хэрэг­жүүлэгч байцаагчид ажил­ла­даг. Манай газар үнийн тарифаа тогтмол байлгахыг хичээн ажиллаж байна. Засгийн газрын тогтоол шийдвэрийн дагуу үнээ тогтмол барьж байгаа. Үнд­сэндээ нийтийн тээврийн үйлчилгээ төрийн үйлчилгээ юм шүү дээ. Хөдөл­гөөний аюулгүй байдлын зөрч­лийг Авто тээврийн газрын улсын байцаагчид хянан ажил­ладаг. Тэд улсын мэргэжлийн хянал­таа тогтоох ажлыг хийдэг. Мөн буудлуудын мэдээллийг сайж­руулах тал дээр багагүй ажил хийгдэж байна.

-Нийслэлийн ний­тийн тээврийн газрын захиргааны алба чу­хам юу хариуцдаг вэ?

Захиргааны албаны дарга Г.Лхагва-Очир:

-Төр захиргааны бодлогыг салбарын хэмжээнд хэрэг­жүүлэх ажлуудыг хариуцдаг. Улаанбаатар хот нийтдээ 440 гаруй км замтай байхад нийтийн тээврийн автобус 4400 орчим км урт сүлжээгээр зорчдог. Үүнээс үүдэн замын хөдөл­гөөний нягтрал үүсэхээс өөр аргагүй байдалд хүрдэг. Замын асуудалд бид энэ замыг хү­лээж авахгүй нийтийн тээврийн автобус явах боломжгүй гэсэн оролцоо байдаггүй. Манай газар ажлын коммист нь оролц­дог­гүй, гэхдээ бид оролцох тухай саналаа хүргүүлээд байгаа.

Ахмад настан, хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн мэдээ­лэл албан ёсоор ороогүй байна. 2012 оны төсвийн тодотголоор арван мянган хүнийг нэмэх тухай яригдаж байгаа. Үйлчил­гээний цагийг нэг цагаар сунга­сан нь ажилчдын хөдөлмөрийн цагийг сунгасан.

-Том оврын автобус­ны үйлчилгээ эрхлэгч­дийн холбооны гүйцэтгэх захирал Ж.Дамдинсүрэн:

-Бид ирээдүйгээ харж төлөвлөж байж ажлуудаа хийх хэрэгтэй. Нийтийн тээврийн газрын бүтэц нүсэр том, түүнийгээ дагаад ажлуудаа маш удаан хийдэг. Энэ нь эргээд иргэдэд хүндрэл чирэгдэл учруулдаг. 20-30 жилийн юмыг яриад байх юм гэхдээ 2-3 сарыг ярихгүй байна. Нэг буудал дээр 3-4 автобус зогсоно. Цаг­даа эрхийг нь хас­даг. Х.Булгаа дарга төлөвлөх­дөө нэгдүгээр эгнээг чөлөөлнө гээд байгаа. Энэ нь боломжгүй байх аа.

Нийтийн тээврийн газ­рын орлогч дарга Ч.Энх­сайхан:

-Бид төрийн бодлогыг иргэддээ зөв зохистой хүргэх тал дээр хичээнгүйлэн ажил­ладаг. Ямар нэгэн асуудалд буурь суурьтай хандан ажиллах нь зөв. Манай газрын асуудлыг сайн мэдэхгүй байж дур мэдэн ярих хэрэггүй. Улаанбаатар хотод албан ёсны мэдээллээр өдөрт 150-200 мянган хүн үйлчлүүлж байдаг. Өдөрт нэг автобус мянган хүн тээвэрлэж байвал норматив гэсэн үг.

Том оврын автобусны үйл­чилгээ эрхлэгчдийн хол­бооны тэргүүн Ц.Пү­рэв­самбуу:

-Хотын нийтийн тээврийн үйлчилгээг нийтийн тээврийн газар дан­гаараа хүрэлцэж үйлчлэхгүй байгаа. Тиймээс ойрын ирээ­дүйд метро болон бусад тээврийн үйлчилгээг сайтар судлан хэрэгжүүлэх нь зүйтэй. Автобусны компануу­дыг хувь­чил­сан нь одоогоор үйлчил­гээний 30 хувийг дангаараа хариуцан явж байгаа.  

Диспетчерийн албаны дарга Г.Доржпалам:

-Манай үнэ тарифын хувьд өөрчлөлт орохгүй байгаа. 1780 төгрөг байсан дизель түлш 240 төгрөгөөр нэмэгдээд өдөрт 25 сая төгрөгийн алдагдал хүлээн ажиллаж байгаа нь иргэдэд үйлчилгээг таслахгүй хүргэх зорилгын нэг болоод байна. Гэхдээ энэ тоо шатахууны үнэ 1830 болсноор багасч байгаа юм.

Тээврийн төлөв­лөл­тийн хэлтсийн дарга Х.Булгаа:

-Нийтийн тээврийн үйлчилгээ замын нягтрал бөглөрөлтэй холбоотойгоор санал гомдол их байгаа. Зарим гудамжинд зөвхөн нийтийн тээвэр явах, тусгай зам талбай гаргах гэх мэт судалгааг хийж байна. Зарим хотод зөвхөн нийтийн тээвэр, түргэн тусламжийн үйлчилгээ, онцгой албадын тээврийн хэрэгсэл явдаг замтай байх жишээтэй. Үүнийг ч бас бид  эх орондоо бий болгох талаар судалгаа хийж байна.

-Монголын сэтгүүлч­дийн холбооны ерөнхий­лөгч Б.Галаарид:

-Манайдаа метро барих асуудал бол цоо шинэхэн хэрэг. Тиймээс судал­гаа шинжилгээ эрдэмтдийн санал асуулгыг маш сайн авах хэрэгтэй. Бид түүхэндээ метротой болох анхны гараагаа эхлүүлээд байгаа Нийслэлийн нийтийн тээврийн газрын хамт олонд цаашдын ажил хөдөл­мөрт нь өндөр амжилт хүсье.  

Ийнхүү Нийтийн тээврийн газрын хамт олонтой хийсэн хэлэлцүүлэг өндөрлөсөн юм.