-Төрийн ордонд өнгөрсөн амралтын өдрүүдэд болсон чуулга уулзалтын үр дүнгийн талаар яриагаа эхлэх үү?

-Чуулган маш үр дүнтэй боллоо. Чуулганы эхний өдөр болсон “Тогтвортой хөгжил-Байгаль орч­ны засаглал” үндэсний чуулган, дараа­гийн өдөр “Байгаль орчны ажилт­ны улсын зөвлөлгөөн”, “Байгаль орчны салбарын удирдах ажилт­ны зөвлөлгөөн” гэсэн гурван сэдвийн хүрээнд болсон. Монгол Улсын бүх аймаг, сумдаас нийт 1000 орчим төлөөлөгч хүрэлцэн ирсэн. Тэд сум орон нутагт нь тулгамдаж бай­гаа асууд­лын талаар санал солилц­лоо. Энэ нь ч манай яамны цаашдын ажилд ихээхэн гүүр болж өгсөн гэж бодож байна.  Бидний зорилго бол байгаль орчны засаглал, шинэчлэл гэж чухам юу юм бэ гэд­гийг гаргаж ирэхийг зорьсон. Энэ чуул­ганы нэг онцлог нь уул уурхайн олбор­­лолтын талаар асуудалтай бай­гаа 100 сумын төлөөлөл хүрэлцэн ирсэнд байгаа юм.

-Тэгэхээр энэ онд танай яам байгаль орчны ямар асуудалд анхаарч  ажиллах гэж байна вэ?

-Монгол Улс эдийн засгийн эрчимтэй хөгжлийн шинэ үе рүү  орж байна. Тэр дундаа уул уурхайн салбар эдийн засгийн гол хөшүүрэг, зүтгүүр нь боллоо. Тиймээс байгаль орчны нөхөн сэргээлт, эрүүл байгалийг бий болгох тал дээр илүү анхаарч ажиллах хэрэгтэй юм. Түүнчлэн зөвлөлгөөнд оролцсон хүмүү­сийн саналыг үндэслэж 2020 он хүртэл байгаль орчны чиглэлд баримт­лах стратеги төлөвлөгөөг гаргасан.

-Энэхүү төлөвлөгөөндөө юун  түрүүнд ямар асуудлыг шийдвэрлэхээр тусгав?

-Төр захиргааны байгууллагууд бидэнтэй хамтарч ажиллаж байгаа  нь маш муу байна. Үүнийг цаашид сайжруулах нь чухал. Мөн уул уурхайн компаниуд хэрэгтэй зүйлээ авчихаад ухсан газартаа нөхөн сэргээлт хийдэггүй. Эцэст нь хариуцлага тооцох эзэнгүй болж хоцрох тохиолдол их байна. Тиймээс үүнийг даруй шийдвэрлэх хэрэгтэйг төлөвлөгөөнд тусгасан.

-Та эзэнгүй болж хоцордог гэлээ. Тэгвэл эзэнгүй болж хоцор­сон, сүйдсэн хэчнээн мянган га газар байгаа юм?

-Одоогоор уул уурхайн олбор­лолтод өртсөн, эзэнгүй болж сүйдсэн дөрвөн мянган га газар бий.

-Эдгээр газрыг хэн нөхөн сэргээх болж байна вэ?

-Төр л үүнийг хийнэ.

-Тэгэхээр төрөөс жилд хэдэн төгрөг төсөвлөсөн юм бол?

-Санхүүжилт муу байгаа. Одоо­гоор яг төдөн төгрөг гээд хэлчих тоо алга.  Чуулга  уулзалтын үеэр гаднаас орж ирсэн хөрөнгө оруулалтыг тэр чигээр нь уухайн тас авах хэрэггүй тухай ярилцсан. Сүүлд нь гарах хор уршгийг нь сайтар тооцож үзэх цаг болсон. Өөрөөр хэлбэл, төслийн хэрэгжилтийг зорилгоо болгодог байсан бол одоо байгаль  орчноо хамгаалах талыг юун түрүүнд тавих нь зүйтэй гэсэн саналыг оролцогчид хэлж байсан.

-Одоогоор Монголд уул уурхайн олборлолтын эрхтэй хэчнээн компани байна вэ?

-Ийм эрхтэй 200 орчим  компани бий. Зөвлөлгөөний үеэр  орон нутгийн төлөөлөгчид хэлэхдээ “Олборлолт явуулж буй уул уурхайн томоохон компаниуд хариуцлагатай байгаа. Харин жижиг компани, хувиараа гар аргаар олборлогчид байгалийг алт сөнөөж байна”  гэсэн. Тэд л байгаль  сүйтгэж буй юм.

-Монголын 2.7 сая иргэдэд Оюутолгой, Тавантолгойн страте­гийн ач холбогдол бүхий томоохон ордууд хангалттай хүрэлцэх юм биш үү. Тэгэхэээр бүх ордыг нэгэн зэрэг ашиглах хэрэг байна уу?

-Үндэсний эрх ашгийн үүднээс авч үзвэл чиний асууж байгаа асуулт маш зөв. Гэхдээ нэг хэцүү зүйл байна. Манай улс ардчилсан, хүний эрх чөлөө, хувийн бизне­сийг дэмждэг орон. Тиймээс тэдний уул уурхайн бүтээгдэхүүн олбор­лох эрхийг нь төрөөс боож болохгүй. Харин тэр компа­ниудад эдийн засгийн үүднээс өндөр шахалт үзүүлэх хэрэгтэй. Өөрөөр хэл­бэл, ашигласан  газраа маш сайн нөхөн сэргээдэг байх, нийгэмд үр бүтээл­тэй зүйл хийх зэрэг олон улсын стандартын дагуу шаард­лага тавибал жижиг компаниуд багасах болно. Түүнээс биш одоо олборлолт явуулж бай­гаа компаниудын эрхийг шууд зог­соочихож болохгүй.

-Манай улсад үйл ажиллагаа явуулж буй гадаадын уул уурхайн компаниуд ихэвчлэн аль улсынх байна вэ?

-Тоог нь сайн санахгүй байгаа ч БНХАУ-ын компаниуд хамгийн олон бий. Хамгийн гол нь олондоо биш. Тэртээ тэргүй гадаадын хөрөн­гө оруулалттай бүх компаниуд өөрс­дийн эрх ашгийг бодно шүү дээ. Тэд мөнгө олохын тулд маш их заль мэх хэрэглэнэ. Харин бид тэдний залиас илүү зальтай байх ёстой. Тэд монгол­чуудыг  Африк шиг болгох сонир­хол агуулж байгааг мартаж болох­гүй.

-Чуулганд ой хамгаалагчид хүрэлцэн ирсэн байна лээ. Тэд “Нийгмийн хангамж их муу байна” хэмээн гомдоллож байсан. Цаашид төрөөс энэ талаар хэр анхаарч ажиллах вэ?

-Одоо ой хамгаалалт өөр систе­мээр ажиллаж эхэлсэн шүү дээ. Дээр үе шиг ганц нэг ой хамгаа­лагчтай байдаг цаг өнгөрсөн. Энэ нийгэмд тийм боломж ч байхгүй. Тиймээс ой хамгааллыг нөхөрлөл хэлбэрээр байгуулах нь хамгийн оновчтой шийдэл юм.

-Яагаад оновчтой шийдэл гэж үзэж байгаа юм бэ?

-Ганцхан ой хамгаалагч тухайн ойд байлаа гэж бодъё. Гэтэл түүнд бусадтай хуйвалдан ашиг олох боломж асар өндөр. Харин олон нүд нэгийгээ хянаж байвал энэ бай­дал арай гайгүй болно шүү дээ.

-Гэхдээ ой хамгаалах нөхөрлөл байгууллаа ч гэсэн айл, хүнгүй ойн хэсэг байдаг. Тэр хэсэгт хулгайн мод тээвэрлэгчид хамгийн ихээр байдаг гэж хүмүүс ярьдаг юм билээ. Иймэрхүү газар ой хамгаа­лагчдаа илүү байршуулах хэрэгтэй юм биш үү?

-Заавал тэднийг олноор байршуу­лаад байх шаардлагагүй. Одоо цагт тех­ник технологи хөгжчихсөн. Санс­раас хянаад, ОХУ шиг нисдэг тэргээр очиж үйлдэл дээр нь барих боломж тун ойртож байна.

-Цаг гарган ярилцсанд баярла­лаа.