ЭЗ-ийн өсөлт иргэдийн амьдралд эергээр нөлөөлсөн гэв

Хуучирсан мэдээ: 2012.01.17-нд нийтлэгдсэн

ЭЗ-ийн өсөлт иргэдийн амьдралд эергээр нөлөөлсөн гэв

Монгол Улсын эдийн засагт хэт халалтын шинж тэмдэг ажиг­даж байгаа учраас эрсдэлээс зайлс­хийсэн бодлого баримтлах цаг болжээ гэдгийг Дэлхийн банкнаас анхаа­руулж буй бол Үндэсний статистикийн хороонынхон үүнээс өөр байр суурьтай байна. Тус хорооныхон ашигт малтмалын экс­пор­тод тулгуурласан эдийн зас­гийн 17 хувийн өсөлт иргэдэд үр өгөөжөө өгсөн гэдэгт итгэлтэй байгаа аж.  Үнэ хөөрөгдөж,  инфляци эрчимжиж, эдийн засаг хөөсрөлтийн байдалтай байгаа энэ үед эрхэм статистикчдын гаргасан мэдээлэл, гадаадын шинжээчдийнхээс зөрж байна лээ. Төв банкны зүгээс инфля­цийг захирч, залж чадахгүйд хүрснээ учирлаж, өнөөдрийн байдлаар 11,6 хувьтай байгаа инфляци энэ оны сүүлээр 15 хувьд хүрч болзошгүй байгааг сануулах болсон. Тиймдээ ч Монголбанкны ерөнхийлөгч төс­вийн тэлэлтийг хумиж, зардлыг нь танаж өгөхийг УИХ-аас хүсч буй. Тэгвэл Үндэсний статистикийн хороо­ноос гаргасан судалгаагаар инфляци өнөөдрийн байдлаар 6,7 хувьтай байгаа юм билээ. Үндэсний статистикийн хороо болон төв банкны инфляцийг тооцоолох үндэс­лэл, механизм нь өөр өөр гэдгийг статистикчид тайлбарласан. Үндэсний статистикийн хороо хэрэглээний  үнийн улсын индексийг гаргахдаа өнгөрсөн он, өмнөх сар болон 2005 оны зэрэгцүүлэх үнэтэй харьцуулан гаргадаг гэсэн. Зургаан жилийн өмнө байтугай зургаан сарын өмнөхөөс эдийн  засгийн үзүүлэлт их л өөрчлөгдсөн шүү дээ. Үндэсний статистикийн хорооноос өнгөрсөн аравдугаар  сарын Монголын ний­гэм эдийн засагт гарсан үзүүлэлт, өөрч­лөлтүүдийн талаарх ээлжит судалгаагаа хэвлэлийнхэнд танил­цуулав. Уг судалгаанд дурдсанаар хэрэглээний үнийн улсын индекс 2011 оны аравдугаар сард өмнөх сарынхаас 0.8 хувь, 2010 оны  арван­хоёрдугаар сарынхаас 6.7 хувь, өмнөх оны мөн үеийнхээс 10.9 хувиар өслөө. Ерөнхий индекс өмнөх сарынхаас өсөхөд хүнсний бараа, ундаа, усны бүлгийн дүн 0.4 хувь, хувцас, бөс бараа, гутлынх 1.6 хувь, орон сууц, ус, цахилгаан, түлшнийх 2.6 хувиар өссөн нь голлон нөлөөлсөн гэнэ.  Mөнгөний нийлүүлэлт 2011 оны аравдугаар сарын эцэст 6088.3 тэрбум төгрөг болж, өмнөх сарынхаас 24.4 тэрбум төгрөг, өмнөх оны мөн үеийнхээс 2215.2 тэрбум төгрөгөөр өсчээ. Гүйлгээнд байгаа бэлэн мөнгө 2011 оны аравдугаар сард 694.9 тэрбум төгрөг болсон байна. 

Инфляцийн инерцийг хязгаар­лахын тулд Монголбанк бодлогын хүүгээ нэмсэн.  Бодлогын хүү өнөөдрийн байдлаар 12,25 хувьтай байгаа бөгөөд төв банкнаас авсан арга хэмжээний дараа арилжааны банкууд мөн л зээлийн хүүгээ өсгөж, зээлээ хумих бодлогыг барих болсон ч олгосон зээлийнх нь хэмжээ өнгөр­сөн оныхоос давжээ. Үндэсний статис­тикийн хорооноос гаргасан мэдээгээр хугацаа хэтэрсэн зээлийн өрийн үлдэгдэл 2011 оны аравугаар сарын эцэст 71 тэрбум төгрөг болж, өмнөх сарынхаас 10.5 тэрбум төгрөг буюу 17.4 хувиар өсч, өмнөх оны мөн үеийнхээс 7.6 тэрбум төгрөг буюу 9.7 хувиар буурчээ. Банкны системийн хэмжээгээр чанаргүй зээл өнгөрсөн сарын эцэст 347.5 тэрбум төгрөг болж, өмнөх сарынхаас 9.8 тэрбум төрөг буюу 2.7 хувь, өмнөх оны мөн үеийнхээс 54.8 тэрбум төг буюу 13.6 хувиар буурсан байна.

Монгол Улсын төсөв ашигт малт­малын экспортын орлого ихэссэнтэй холбоотойгоор анх удаа ашигтай гарсан.  Энэ нь эдийн засгийн өсөл­­тийг 17 хувьд хүргээд байгаа ч иргэдийн амьдралын төвшин дорой­тож буй гадаадын шинжээчид тодорхой тоон судалгаагаа нотолдог. Гэтэл Үндэсний статистикийн хо­роо­­­ныхон болохоор өөр зүйл ярина лээ. Эдийн засгийн өсөлт иргэдийн амьдралд эергээр нөлөөлсөн гэнэ.  Эх орны хишиг ч иргэдийн амьдралд их л  тус болж байгаа гэнэ лээ. Эрхэм статистикчдын хэлснээр бол шүү дээ. Даанч эмзэг бүлгийн төчнөөн өрхийн амьдрал ингэж өөрчлөгдсөн гэх тоймтой тодорхой мэдээлэл хэлж чадахгүй байсан.

 Улсын төсвийн орлого зарлагын талаар Үндэсний статистикийн газ­раас гаргасан тайланг илүү дутуу үггүйгээр мэдээлье. Улсын нэгдсэн төсвийн орлого ба тусламжийн нийт хэмжээ 2011 оны эхний арван сард 3474.3 тэрбум төгрөг, зарлага ба эргэж төлөгдөх цэвэр зээлийн нийт хэмжээ 3284.6 тэрбум төгрөг болж, улсын нэгдсэн төсвийн нийт тэнцэл 189.7 тэрбум төгрөгийн ашигтай гарлаа. Улсын нэгдсэн төсөв өмнөх оны мөн үед 47.1 тэрбум төгрөгийн ашигтай гарсан. Улсын нэгдсэн төсвийн тэнцэл энэ оны эхний арван сард ашигтай гарахад өмнөх оны мөн үеийнхээс орлогын өсөлт нь зарлагын өсөлтөөс 5.3 пунктээр илүү байгаа нь нөлөөлжээ.Төсвийн урсгал орлого 3394.3 тэрбум төгрөг, урсгал зардал 2484.8 тэрбум төгрөг болж, урсгал тэнцэл 909.5 тэрбум төгрөгийн ашигтай гарав. Татварын нийт орлого өмнөх оны мөн үеийнхээс 964.7 тэрбум төгрөг буюу 46.7 хувиар нэмэгдэхэд дотоодын бараа, үйлчилгээний татварын орлого 494.6 тэрбум төгрөг, бусад татварын орлого 303.9 тэрбум төгрөг, аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын орлого 128 тэрбум төгрөг, гадаад худалдааны татварын орлого 126.4 тэрбум төгрөг, нийгмийн даатгалын шимтгэлийн орлого 120.5 тэрбум төгрөгөөр  өссөн нь голлон нөлөөлжээ. Цаашлаад сонирхвол, татварын бус орлого өмнөх оны мөн үеийнхээс 120.7 тэрбум төгрөг буюу 49.9 хувиар өсөхөд төсөвт газрын өөрийн орлого 63.5 тэрбум төгрөг буюу 62.4 хувь, хувьцааны ногдол ашгийн орлого 28.4 тэрбум төрөг буюу 3.4 дахин, хүү, торгуулийн орлого 14.3 тэрбум төгрөг буюу 66.6 хувь, газрын тосны орлого 10.7 тэрбум төгрөг буюу 28.5 хувиар өссөн нь голлон нөлөөлөв. Улсын нэгдсэн төсвийн зарлага ба эргэж төлөгдөх цэвэр зээлийн нийт хэмжээ 2011 оны эхний арван сард 3284.6 тэрбум төгрөг болж, өмнөх оны мөн үеийнхээс 983.4 тэрбум төгрөг буюу 42.7 хувиар нэмэгдсэн нь зээлийн үйлчилгээний төлбөрийн зардал долоон тэрбум төгрөг буюу 18.2 хувиар буурч, татаас, шилжүүлгийн зардал 556.7 тэрбум төгрөг буюу 70.3 хувь, бараа, үйлчилгээний зар­дал 233.3 тэрбум төгрөг буюу 26.8 хувь, хөрөнгийн зардал 169.8 тэрбум төгрөг буюу 44.4 хувь, эргэж төлөгдөх цэвэр зээл 30.6 тэрбум төг буюу 14.1 хувиар өссөн нь голлон нөлөөлжээ.

Татварын орлого, улсын төсөв нь сая сая ам.доллар, тэрбум тэрбум төг­рөгийн  өсөлттэй байгаа ч ирэх жил эдийн засаг хямрах уу, инф­ляцийн өсөлт хэдэд хүрэх вэ гэдэг статистикчид хариу өгч чадахгүй байсан. Энэ нь тэдний эрх үүргийн дагуу хийдэг ажил биш гэнэ лээ. Тэд өн­гөрснийг өнөөдөртөө л харьцуулж гар­гах үүрэгтэй болохоос ирээдүйг харж, эдийн засгийн хөг­ж­лийн төл­вийг тодорхойлох үүрэггүй гэсэн шүү.

Монгол Улсын гадаад худалдаа түүхэнд байгаагүйгээр их алдагдал амсаад байгаа. Өөрөөр хэлбэл,  гадаад худалдааны тэнцэл өнгөрсөн 17.9 сая ам.долларын алдагдалтай  гарчээ. Гэтэл нийт бараа эргэлтийн хэмжээ өмнөх оны мөн үеийнхээс 4331.2 сая ам.доллараар, үүнээс им­пор­тын хэмжээ 2818.4 сая ам.доллараар буюу 2.1 дахин, экс­портын хэмжээ 1512.7 сая ам.дол­ла­раар өсчихөөд байхад шүү дээ. Энэ нь Монголын эдийн засаг им­пор­тын бараа бүтээгдэхүүн дээр л тог­тож байна гэсэн үг. Шулуухан хэлэ­хэд, гадаадынхны халаасанд Мон­голын эдийн засаг шургачихжээ гэж ойлгож болно, статистикчдын гаргасан мэдээллээс дүгнэхэд ийм л бодол төрнө лээ. Үндэсний статис­тикийн хорооноос эдийн засгийн өсөлт иргэдийн амьдралд эергээр нөлөөлж байгааг хүлээн зөвшөөрсөн. Харин иргэд эдийн засгийн өсөлт хэнд хаана наалдаад байгааг хэлж чадахгүй байна. Учир нь өрхийн зарлага орлогоосоо илүү гарсныг Үндэсний статистикийн хорооныхон өөрсдөө ч хүлээн зөвшөөрнө лээ.

Ж.ЭРХЭС

NewsMN Гар утасны хувилбар Татах
NEWS.mn

Мэдээллийн эх сурвалж