Засгийн газрын 2008-2012 оны мөрийн хөтөлбөрт бага, дунд орлоготой иргэдийг орон сууцжуулах зорилгоор 100 мянган айлын орон сууц хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэхээр тусгасан билээ. Энэхүү хөтөлбөрийн хүрээнд 750 мянгыг нь Улаанбаатар хотод, үлдсэн 250 мянгыг нь хөдөө орон нутагт барих бөгөөд эхний ээлжинд Улаанбаатар хотын Сүхбаатар дүүргийн долдугаар хороололд 134 га газарт, Баянголын аманд 252 га газарт, Буянт-Ухаад 110га газарт, МҮОНРТ-н хавьд 35 га газарт,14-р хороололд 126 га газарт, Шинэ яармагт 101 га газарт барилга барихаар төлөвлөсөн байна. Жилд 20 орчим мянган орон сууц босно гэж үзвэл 100 мянган айлын орон сууцыг тав, зургаан жилийн дотор барих бүрэн боломжтой гэгдэж байсан ч улиран одож буй 2011 онд уг төсөл ерөнхийдөө унтаа байдалтайгаар л өнгөрлөө.
Зургаан жилийн хугацаанд хэрэгжүүлэх “100 мянган айлын орон сууц” төсөлд нийтдээ 8,2 их наяд төгрөг зарцуулах шаардлагатай бөгөөд энэ онд Засгийн газраас 447 тэрбум төгрөгийн бонд гаргаж,тэрхүү бондын арилжаанаас босгосон хөрөнгөөр хөтөлбөрийг эхлүүлнэ гэж тооцсон ч тооцоолол нь бүтэлгүйтэж, санхүүжилтын систем алдаа заачихсан. Учир нь Засгийн газрын мөрийн хөтөлбөрийг санхүүжүүлэх үүрэгтэйгээр байгуулагдсан Хөгжлийн банк нь хөрөнгө мөнгөгүйгээс болж чамгүй хугацаанд зүгээр суусан юм. Ойрмогхоноос ажлаа идэвхийлж гадаадаас олж ирсэн долоон хувийн хүүтэй 20 сая ам.долларын зээлээ шинэ төмөр зам барих төслийг санхүүжүүлэхээр болсон гэнэ лээ. Гэхдээ олж ирсэн зээлээ эхний ээлжинд төмөр замын салбарыг санхүүжүүлэхэд зарцуулахаар төлөвлөж байгаагаа Сангийн яамны Төсвийн бодлогын газрын дарга, Хөгжлийн банкны ТУЗ-ын дарга Б.Батжаргал ярьж байсан. “100 мянган айлын орон сууц” төслийг ирэх оноос л эхлүүлэхээр төлөвлөж байгаа юм даг уу даа. Засгийн газрын нэрийн бондыг гадаад зах зээлд арилжаалж олсон хөрөнгөөрөө хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэхээр л болж байгаа юм билээ.
Одоогоос зургаан жилийн өмнө Монгол Улсын Засгийн газраас “40 мянган айлын орон сууц хөтөлбөр”-ийг хэрэгжүүлсэн. Энэ хөтөлбөрийг хэрэгжилтийг эрх баригчид “А” үнэлсэн шалтгаан нь тухайн жилүүдэд баригдсан амины орон сууцнуудыг хөтөлбөрийн хүрээнд баригдсан гэж тооцоод иргэдийн хөөрхөн хуурчихсан юм даг. “100 мянган айлын орон сууц” хөтөлбөр зургаан жилийн дараа яг дээрх шиг, чиний эхнэр минийх, миний эхнэр чинийх гэдэг шиг л болчихгүй бол иргэдийн энэ их хүлээлт хэзээ нэгэн цагт эрх биш биелэлээ олох байх л даа.
охинтой гэж
Зам тээвэр, барилга хот байгуулалтын сайд Х.Баттулга “Ардын эрх” сонинд өгсөн ярилцлагадаа “Оргүйгээс охинтой нь дээр гэдэг шиг л ажил явж байна, маш удаан байна. Хамгийн гол нь, нэгдүгээрт анхаарал хандуулах ёстой ажлууд маань дарааллын хувьд хэддүгээрт ч ороод байгаа юм бэ, бүү мэд. Ямар ч байсан, “Монгол мал” энэ тэрийн дараа л явж байх шиг байна” гэсэн нь бий. Эндээс харвал “100 мянган айлын орон сууц” хөтөлбөр “Таван эрдэнэ”, “Монгол мал” хөтөлбөрийг хэрэгжсэний дараа л биелэлээ олж шинжтэй. Ерөнхий сайд С.Батболдын санаачилсан “Таван эрдэнэ” хөтөлбөр гурван жилийн хугацаанд хэрэгжинэ гэж тооцвол энэ хугацаанд мянга мянган залуусын хонгилын үзүүр дэх гэрэл болсон “100 мянган айлын хөтөлбөр” ирэх жилдээ ч эхлэлээ тавьж чадахгүй ч байж магадгүй. Ирэх оны зургадугаар сарын сонгуулиас өмнө амжиж л байртай болохгүй бол алсдаа орон сууцанд амьдарна гэж бодолтгүй гэсэн цуурхал бас үнэн болж хувирч болзошгүй юм. Гэхдээ яах вэ бас, оргүйд орвол охинтой гэгчээр намрын эхэн сард буюу наймдугаар сарын 26-ны билэгт сайн өдөр Яармагийн дэнжид шинэ хорооллын шавыг тавих ёслол болсон, долдугаар хороонд амжилтгүй ч гэлээ газар чөлөөлөх хэлэлцээр үргэлжилж байгаа шүү дээ. Нийслэлд баригдах 75 мянган айлын орон сууцны 15 мянга нь Яармагийн дэнжид баригдах бөгөөд үүнийг Хятадын Засгийн газраас санхүүжүүлж байгаа гэсэн. Нийтдээ 300 тэрбум төгрөгөөр уг хорооллыг цогцлоох бөгөөд үүнд дунд сургууль, цэцэрлэг, эмнэлэг гээд иргэдэд нэн тэргүүнд шаардлагатай үйлчилгээний байгууллагуудыг ч барихаар төлөвлөжээ. “Шинэ Яармаг” орон сууцны цогцолбор хорооллын санхүүгийн эх үүсвэрийн 300 тэрбум төгрөгийн зээлийн баталгааг 12 жилийн хугацаатайгаар Монгол Улсын Хөгжлийн банкны гаргаж байгаа юм билээ.
“100 мянган айлын орон сууц” хөтөлбөр хэрэгжиж зургаан хувийн хүүтэй зээл гарах гэсээр байтал арилжааны банкуудын зээлийн хүү 1,3 хувь байснаа өнгөрсөн аравдугаар сараас 1,6-2,0 хувь болтлоо өссөн. Монголбанкнаас инфляцийн инерцийг тогтворжуулах үүднээс мөнгөний хатуу бодлого баримталж, бодлогын хүүгээ нэмсэн нь ийнхүү юун бага дунд иргэд байртай болох манатай болоод байна. Өнгөрсөн гуравдугаар сард Засгийн газар хуралдаж “100 мянган айлын орон сууц” хөтөлбөрийн хүрээнд зургаан хувийн хүүтэй зээл гаргахаар шийдвэрлэсэн. Гэхдээ энэ зээлийн журам нь өнөөдрийг хүртэл батлагдаагүй байгаа. Журам батлагдсаны дараа шийдвэр нь баталгаажина гэсэн үг. Зургаан хувийн зээл гаргах асуудлыг төв банкнаас өнөөдрийг хүртэл эсэргүүцсэн хэвээр байна. Монголбанкны ерөнхийлөгч Л.Пүрэвдорж “Бүгдийг нь зургаан хувь болгочихвол орон сууцны зээл халамжийн шинжтэй болж, улмаар зах зээлээ эвдэх эрсдэлтэй” гэдгийг ч УИХ-ын танхимд хэлсэн бий. Харин саяхан Засгийн газрын хуралдаанд Орон сууцны ажлыг эрчимжүүлэх үндэсний хорооныхон “100 мянган айлын орон сууц”, зургаан хувийн хүүтэй зээлийн ажлын явцыг танилцуулсан бий. Уг хуралдаанаас 12 хувийн хүүтэй зээл гаргаж арилжааны банкаар дамжуулан шийдвэрлэх бөгөөд зургаан хувийг нь иргэн өөрөө, зургаан хувийг нь төр даахаар болсон. Зургаан хувийг нь төр даахдаа тухайн арилжааны банкуудад санхүү татварыг дэмжлэг үзүүлэх хэлбэрээр төлөх гэнэ лээ. Хөтөлбөрт хамрагдсан иргэд 20-25 жилийн дотор зургаан хувийн хүүтэйгээр орон сууцны зээлээ төлж дуусгах ёстой. Гэхдээ зээлд хамрагдахын тулд урьдчилгаа 30 хувийг заавал төлөх хэрэгтэй хэмээн зааж байгаа гэсэн. Орон сууцны нэг м.кв-ын үнийг 900 орчим ам доллар байхаар тооцож байгаа учир тухайн өрх сард 440-470 мянган төгрөг төлнө. Ингэхийн тулд зээлд хамрагдсан иргэний өрхийн орлого сард 900 мянга орчим байх шаардлагатай бөгөөд өнөөгийн бага, дунд орлоготой иргэдийн хувьд 900 мянган төгрөгийн орлого олох боломжгүй. Тиймээс иргэдийг ажлын байраар хангах, зах зээлд нийцсэн мэргэжилтэй болгоход анхаарах зорилгоор давхар төсөл хөтөлбөр хэрэгжүүлэхээр УИХ, Засгийн газраас бас л гоё амлалт өгчихөөд байгаа. Түүнчлэн 100 мянган айлын орон сууц барихад барилгын материалын үнэ нөлөөлөх тул Монголдоо хийж болохуйц материал, техникийг үйлдвэрлэх чиглэлээр ч зарим ажлууд хийгдэх гэсэн. Гэтэл өнгөрсөн тавдугаар сард “100 мянган айлын орон сууц” хөтөлбөрийн хүрээнд үндэсний үйлдвэрлэлийг дэмжих нэрээр Хятадаас орж ирж буй барилгын материалын гаалийн татварыг 15 хувиас 20 хувь болгосон нь өнөөдөр орон сууцны үнэ 30-50 хувиар өсөх нэг том шалтгаан, сайхан далим болчихоод байгаа юм. Энэ бүхэн “бухын доодохыг харж үнэг турж үхнэ” гээчийн эхлэл битгий байгаасай билээ.