Монголын сэтгүүлчдийн нэгдсэн эвлэлийн XV их хурал өнгөрсөн бямба гарагт эхэлсэн. Хуралд нийс­лэл, орон нутагт сэтгүүл зүйг хөг­жүүлэхээр ажиллаж буй сэт­гүүлч­дийн 500 гаруй төлөөлөгч орол­цох ёстойгоос 400 орчим нь хүрэлцэн ирсэн байлаа. Хурал бямба гарагийн өглөө 09.30 минутад эхэлж, ням гарагийн өглөө 07 цагт өндөрлөв. Энэхүү байгууллагыг “Шинэ үе, шинэ сэтгэлгээ” түр хорооныхон шинэчлэгддэггүй, сэтгүүлчдийнхээ эрх ашгийг хамгаалдаггүй, хүн шаг­нахаас өөрийг хийдэггүй гэхч­лэн шүүмжилж байсан. Түр хороо­ныхонтой сэтгүүлчдийн олонхи нь санал нийлсэн гэхэд хилсдэхгүй биз. Ийм шүүмжлэл байсан учир хурал өмнө нь болж байгаагүй хурц шүүмжлэл, мэтгэлцээн дунд өрнөсөн юм. Хурлыг нээж Монголын сэт­гүүлчдийн нэгдсэн эвлэлийн ерөн­хийлөгч Т.Баасансүрэн үг хэллээ. Тэрбээр Монголын сэтгүүл зүй улстөрчдийн захиалгад орж, төлбөрт сэтгүүл зүй газар авснаас нийгмийг эцэс төгсгөлгүй маргаан руу чирж байгааг шүүмжилж байлаа. Мөн “Өнөөдөр” сонины нэгдүгээр орлогч эрхлэгч С.Батбаатар “Ардчилал хөгж­сөн энэхүү хугацаанд манай улсад шинэчлэгдээгүй ганц байгууллага нь Монголын сэтгүүлчдийн нэгдсэн эвлэл болчихлоо” гэв. Мөн хуралд хүрэлцэн ирсэн ахмад сэтгүүлчид сэтгүүлчдийн байгууллагыг хэр­хэн өөрчлөн шинэчлэх вэ гэж яри­хаас илүүтэйгээр ардчилсан, сэт­гүүлч мэргэжилтэй Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж бидэнд баяр хүр­гэ­сэнгүй, төр засаг Монгол хүнийг үнэгүйдүүлж байна, төрийг цэвэрлэх ёстой” гэлцсэн нь утгагүй байсныг нуух юун. Уг нь нийгмийг шүүмжилж, алдаа дутагдал гаргасан хэнийг ч бай хайр найргүйгээр бичдэг сэтгүүлч хүн эрх ашгаа хэнээр, яаж хамгаалуулах хэрэгтэй тухай ярих ёстой баймаар. Тэгтэл аавдаа гомдсон хүү шиг төр засгийнхнаас бая­рын үг сонсохыг тэсэн ядан хү­лээж болохгүй мэт. Хурлын үеэр сэтгүүлзүйн салбарт цоо шинэ өнгө төрхийг бий болгохоор зорьж буй залуу сэтгүүлчдийн дуу хоо­лой дутагдаж байлаа. Гэхдээ залуу сэтгүүлчдийг төлөөлөгчид “За­луу сэтгүүлчдийн эрх ашгийг хам­­гаалмаар байна. Өнөөдөр энэ бай­гууллагыг шинэчилье гэж дуу­гарчихаад одоо болохоор дуугүй байх юм. Улс төр ярих яах вэ. Өөрс­­дийгөө шинэчилье” гэлцэж бай­сан юм. Мөн ТМ телевизийн сэт­гүүлч Г.Тэгшжаргал “Сүүлийн үед сэтгүүлчидтэй доромжилж харьцах болж. Аль нэг байгууллага хурал зарлахдаа “Сэтгүүлчид ээ, хоолтой, үдийн цайтай шүү” гэж зарлах юм. Үүгээрээ сэтгүүлчдийг дэндүү үл ойшоож байна. Хоолтой, үдийн цайтай гэхээр сэтгүүлчдийг гүйгээд ирнэ гэж боддог юм уу. Арай ч ингэж болохгүй байх аа. Бас хэн нэгэн дарга “Алив энэ хүнээс яриа авчих.    Хэлснээр ажиллахгүй бол дарга руу чинь ярилаа” гэж хэлдэг. Ийм байж болохгүй” гэлээ. Энэ үеэр “Өдрийн сонин”-ынхон нэлээд хэдэн сайтуудыг шүүхэд өгөх болсноо дуулгав. Учир нь өдөр ирэх тусам нэмэгдэж буй сайтууд эх сурвалжийг нь ч тавихгүй оюуны өмчийг хулгайлж байгаа тухай ярьж, цаашид ийм байдал гаргахгүй байхыг анхааруулж байлаа.

Монголын сэтгүүлчдийн нэгд­сэн эвлэл үдээс хойшхи хурал­даа­наараа дүрмийн талаар хэлэлцсэн юм. Энэ үеэр “Монголын мэдээ” со­нины эрхлэгч С.Гантогоо Сэт­гүүлчдийн нэгдсэн эвлэлийн ерөн­хийлөгч орон тооны бус байх тухай санал гаргаж олонхийн саналаар дэмжлээ. Мөн дүрэмдээ нэг Тэр­гүүн дэд ерөнхийлөгч, хоёр дэд ерөнхийлөгчтэй байхаар тусгасан байна. Харин их хурлыг гурван жилд хуралдуулахаар болжээ. Гэтэл орон нутгийн сэтгүүлчид “Бидний саналыг тусгахгүй байна. Энэ дүрэм зөвхөн нийслэлийн сэтгүүлчдийн дүрэм болчихож” хэмээн шүүмжлэв. Ийн шүүмжилснийхээ дараа орон нутгийн 100 гаруй сэтгүүлч хурал хаяж гарцгаав. Танхимд үлдсэн төлөөлөгчид “Орон нутгийнхныгаа хүндлэх хэрэгтэй. Ингэж болохгүй” гэж хурлын тэргүүлэгчдэд хэлснээр тэдний саналыг тусгах талаар ярил­цахаар боллоо. Энэ үеэр МУИС-ийн Нийгмийн шинжлэх ухааны факультетийн Сэтгүүл зүйн тэнхи­мийн эрхлэгч М.Зулькафиль “Хоёр дэд ерөнхийлөгчийн нэг нь орон нутаг, нөгөөх нь нийслэлийг хариуц­даг байх нь зүгээр юм биш үү” гэсэн санал гаргасныг нь дэмжив. Хурлын үеэр хувийн мэдээллийн хэрэгсэлтэй хэн нэгэн хүн энэ байгууллагын удирдлагад байж болохгүй тухай ярилцлаа. Харин олонхи төлөөлөгч “Хэвлэл мэдээллийн хэрэгсэлтэй ч сэтгүүлчид л байгаа. Тиймээс ийм зүйлээр боож болохгүй” гэс­нээр энэ яриа өндөрлөв. Мөн уг байгууллагын гишүүд сар бүр 2000 төгрөг, удирдлагууд 10 мянган төг­рөгийн татвар төлөхөөр дүрэмд тус­галаа. Ингээд редакцийн засвар хий­хээр баталлаа. Монголын сэт­гүүлч­дийн нэгдсэн эвлэл нэрээ өөр­чилж, Монголын сэтгүүлчдийн эв­лэл хэмээн нэрлэхээр болсон юм. Дүрмийг хэлэлцсэний дараа Мон­голын сэтгүүлчдийн эвлэлийн шинэ удирдлагуудыг сонголоо. Үүний өм­нө тухайн байгууллагын ерөн­хий­­лөгч Т.Баасансүрэн “Миний бие ерөнхийлөгч, Тэргүүн дэд ерөн­­хий­лөгч, дэд ерөнхийлөгчид нэ­рээ дэв­шүүлэхээс татгалзаж бай­на” хэ­­мээлээ. Сэтгүүлчдийн бай­гуул­ла­­гын ерөнхийлөгчид “Гэрэлт ца­лиг” сонины эрхлэгч Б.Галаарид, “Үндэс­ний шуудан” сонины эрх­лэгч Б.Ганболд, NBS телевизийн за­хирал С.Наранбаатар нарын нэ­рийг танхимаас дэвшүүллээ.  Ха­рин Тэргүүн дэд ерөнхийлөгчид МҮОНТ-ийн захирал Ц.Оюундарь, “Мон­голын мэдээ” сонины эрхлэгч С.Ган­тогоо, дэд ерөнхийлөгчид Орон нутгийн сэтгүүлчдийн хол­боо­ны тэргүүн Ц.Шаравдорж, “Улаан­­баатар таймс” сонины эрх­лэгч Э.Дагиймаа, “Өнөөдөр” со­нины Тамгын газ­рын дарга Д.Заяа­бат нарыг мөн танхимаас нэр дэвшүүлэв. Үүний дараа Монголын телевизүүдийн холбоо, Өдөр тутмын сонины холбоо зэрэг салбар холбоод хуралдан санал хураалгалаа. Харин энэ үеэр тооллогын комисс саналын хуудас хэвлүүлэх ч компьютергүй сууж байсан. Тэгээд арга буюу гадагшаа гарч хэвлүүлсэн юм. Санал хураалт эхэлж, “Гэрэлт цалиг” сонины эрхлэгч Б.Галаарид, NBS телевизийн захирал С.Наранбаатар нарын санал тэнцсэн хэдий ч С.Наранбаатарын нэг санал хүчингүй болсон учир Монголын сэтгүүлчдийн эвлэлийг Б.Галаарид удирдахаар болов. Тэргүүн дэд ерөнхийлөгчөөр МҮОНТ-ийн захирал Ц.Оюундарь, дэд ерөнхийлөгчөөр “Өнөөдөр” со­нины Тамгын газрын дарга Д.Заяа­бат, орон нутгийг хариуцсан дэд ерөнхийлөгчөөр Орон нут­гийн сэт­гүүлчдийн холбооны тэр­гүүн Ц.Ша­рав­дорж нар тус, тус сон­гогд­лоо. Харин хяналтын зөв­лөлд долоон гишүүн, гүйцэтгэх зөв­­лөлд 19 гишүүн сонгосон юм. Мон­­го­лын сэтгүүлчдийн эвлэлийн шинэ ерөнхийлөгч Б.Галаарид “Юун тү­рүүнд сэтгүүлчдийн нийг­мийн байд­лыг сайжруулахын тө­лөө ажил­лах болно. Их зүйлийг хийнэ” гэлээ. Ямартай ч, манай салбарынхан “Мон­голын сэт­гүүлчдийн эвлэл” нэр­тэйгээр, шинэ удирдлагуудаар удирдуулан үйл ажиллагаагаа явуу­ла­хаар боллоо. Гагц­хүү цаашид юу хийхийг нь жи­рийн сэтгүүлч бид харах л үлдлээ.