БНХАУ-д хар тамхи зөө­вөрлөсөн гэх хэргийн улмаас тус улсын шүүхээс цаазаар авахуулах ял сонсоод байсан Л.Байгальмаагийн ар гэрийнхэн түүний ялыг хөнгөрүүлэхийн тулд байдаг бүх л арга чаргаа хэрэглэн цаазаар авахуулах ялыг нь бүх насаар нь хорих ял болгож өөрчлүүлж чадсан билээ. Тухайн үед түүний нөхөр Г.Батсуурь “Амь гуйсан маань алдаа болчих шиг боллоо. Бүх насаараа хүний нутагт хоригдож байснаас цаазаар авахуулсан нь дээр байсан ч байж мэдэх юм” хэмээн хоолой зангируулан хэлж байсан удаатай. Тэрбээр эхнэрийнхээ амьд эсэхийг мэдэхийн тулд хэр баргийн хүнээс гарахааргүй зориг гаргаж хэвлэл мэдээллийнхэнд бүхий л мэдээллийг ний нуугүй хэлж байсан билээ.

Ямар ч аргаар хамаагүй зорьсондоо хүрч, дөрвөн хүүхдээ ээжтэй нь, өөрөө ханьтайгаа уулзаж байсан түүний сургийг гаргаж, ар гэрийнхэн нь ямаршуухан  байдалтай амьдарч байгааг сурвалжлахаар  өчигдөр  түүн­тэй холбогдсон юм. Тэрбээр энэ явдлын талаар нэг их зүйл ярихыг хүсэхгүй байгаагаа хэлсэн юм. Учир нь энэ талаар хэвлэл, мэдээллийн хэрэгслээр ярьсны дараа Л.Байгальмаагийн төрөл тө­­рөгсөд дургүйцэж, хүүх­дүүдийг нь л гэхэд ангийнх нь хүүхдүүд, ойр орчмых нь хүмүүс гадуурхах болсон аж.

Ингээд түүнтэй цөөн хором ярилцсанаа хүргэж байна.

-Та эхнэртэйгээ дахиж уулзах гэж оролдсон уу?

-Дахиж уулзах гэж оролдоогүй ээ. Бидэнд мөнгө байхгүй учир энэ асуудал их хэцүү тусаж байгаа.

-Таныг хүүхдүүдээ дагуу­лаад эхнэртэйгээ уулзсан гэд­гийг монголчууд мэдэж байгаа. Үүний дараа ямар нэгэн өөрчлөлт мэдрэгдсэн үү?

-Ямар ч өөрчлөлт мэдрэгдээгүй. БНХАУ-д хар тамхи зөөсөн хэрэгт холбогдож олон жилийн ял сонссон олон хүн байдаг юм билээ. Тэр хүмүүсийн ар гэрийнхэн юу ч дуугараагүй байхад би түрүүлж хэвлэлийнхэнд хандсанаараа золиос бол­чихсон юм шиг сүүлийн үед бодогдох болсон шүү. Холбогдох албаны  хүмүүс ч “Энэ нэг юм ингэж л байдаг юм” гэж залхсан маягаар ханддаг хэвээрээ байгаа. Үүнээс гадна эхнэрийн маань төрөл төрөгсөд ч намайг элдэв янзаар хэлэх болсон.

-Яагаад золиос болсон гэж бодох болсон юм бэ?

-Бидэнтэй ижилхэн зов­лонтой олон хүн байдаг юм билээ. Гэтэл нэг нь ч манайхан шиг дуугарч байгаагүй. Энэ бүхэн ямар ч нэмэргүй гэдгийг мэддэг болохоороо ч тэгдэг байж болох юм. Гэтэл би “Төр засгаас маань бидэнд тусалж чадна” гэж бодоод л хэвлэл мэдээллийнхэнд хандаж байсан. Харин байдал өөрчлөгдөөгүй хэвээрээ л байна. Нөгөөтэйгүүр, БНХАУ-д энэ хэргийн улмаас ял эдэлж байгаа хүмүүсийн ар гэрийнхэн одоо хүртэл чимээгүй л байна.  

-Бид та бүхнийг ямаршуухан амьдарч байгааг сурвалжлах гэсэн юм. Та хаана амьдарч байгаа вэ?

-Одоо бидний ямар амьдарч байгаа нь хүмүүст тийм ч сонин биш байх. Тухайн үед хангалттай мэдээлэл гарсан шүү дээ. Тэгээд ч амьдрал сүрхий өөрчлөгдөөгүй. Би одоо хөдөө ажиллаж, амьдарч байгаа.

-Хүүхдүүд тань хаана байгаа вэ?

-Хүүхдүүд хотод сурч байгаа.

-Хүүхдүүдтэй чинь уулзах боломж байхгүй юу?

-Энэ талаар ярих болгонд сэтгэл нь хямарч байдаг хүүхдүүдийгээ дахиж зовоох хүсэл надад алга. Мартаж ядаж байхад нь ээжийг нь дахин дахин яриулаад байх тэдэнд маань хэцүү. Тэгээд ч өсөж том болоод эхнээсээ гэр бүлтэй болох гэхэд нь хүртэл энэ хар толбо үргэлж дагаж явна шүү дээ. Тэгэхээр үүнийг улам тодруулах гэсний хэрэггүй байх.

-Тэгэхээр та хувь тавилантайгаа эвлэрчээ?

-Одоо нэгэнт бүх зүйл тодорхой болчихсон хойно өөр яах ч билээ дээ.
 
Л.Байгальмаагийн нөхөр Г.Бат­суурь­­тай ийнхүү цөөн хором ярилцсан юм. “Шантрахыг мэдэхгүй эцсийг нь хүртэл явах болно” хэмээн хэлж байсан хүнийг цаг хугацаа, үр хүүхдээ гэх сэтгэл, төр засагтаа гоморхсон гомдол, цөхрөл, ойр орчных нь хүмүүс ийн сөхрүүлсэн бололтой. Амьдралын зам дардан биш билээ л…