Төрөөс мөнгөний бодлогын талаар 2012 онд баримтлах үндсэн чиглэлийг УИХ-д өргөн барьсны дагуу Эдийн засгийн байнгын хороогоор эхний хэлэлцүүлгийг нь хийж эхлээд бай­на. Энэ үеэр Монголбанкнаас “Төс­вийн урсгал зардлыг багадаа нэг их наяд төгрөгөөр танахгүй бол  инф­ляци ирэх оны эхний хагас жилд 20 хувьд хүрнэ” хэмээн анхааруулж бай­сан юм. Олон улсын валютын сан­гийн анхааруулга ч энэхүү таа­маглалтай ижил байгаа. Гэтэл Монгол­банкны зүгээс сануулсныг  УИХ-ын эрхэм гишүүд “ойлгоод” төс­вийн зардлаа нэг их наядаар бууруулчихлаа гэж бодъё. Тэгсэн ч инфляци 20 хувьд хүрчихвэл яах вэ. Иймд яагаад 500 тэрбум төгрөгөөр бус, 1.5 их наядаар бус заавал нэг их наядаар бууруулахад л инфляцийг нэг оронтой тоонд байлгаж болохоор байгаа юм бэ гэдэг нь тодорхой бус байгаа юм. Хамгийн аймшигтай нь инфляци 20 хувьд хүрнэ гэсэн энэ сигнал өөрөө инфляцийн хүлээлтийг буй болгох талтай. Үндсэн чиглэлд оруулж ирснээр “Хэрэглээний үнийн индексээр хэмжигдэх инф­ляцийг 2012 онд нэг оронтой тоонд, 2013-2014 онд найман хувиас хэт­рүүлэхгүй байлгана” гэж бичжээ. Ер нь энэ цэнхэр номонд маш олон “гоё” тоо, тооцоо, судалгаанууд бий. Мон­голбанкныхан үнэхээр сайн ажил­ласан байна билээ. Харамсалтай нь тулгамдсан гол асуудлынхаа хариул­тыг олоогүй, бэрхшээлийг давах гар­цаа тайлбарлаж чадахгүй байна.

Тухайлбал инфляцийг нэг орон­той тоонд байлгана гэдэг сайхан. Дараагийн хоёр жилд найман хувьд барина гэдэг бүр ч сайн. Гэхдээ яаж тийм түвшинд байлгах вэ гэдэг нь тодорхойгүй байгаа юм. Төсвийн зардлаас бус төсвийн алдагдлыг нэг их наяд төгрөгөөр бууруулвал гэсэн болзол тавибал өөр хэрэг. Түүнээс биш сонгуулийн жилд төсвийн зард­лыг бууруулна гэдэг юу л бол. Асууд­лын гол нь төсвийн зардал их үү, бага уу гэдэгтээ биш. Төсвийн зарлагаас орлогыг нь хасахад алдагдал нь өн­дөр гараад байдаг. Гэтэл тэрхүү төсвийн алдагдлыг санхүүжүүлж буй эх үүсвэрийг дотоод зах зээлээсээ буй болгож байна уу. Гадаад эх үүсвэрээс, эсвэл Монголбанкнаас мөн­гө хэвлүүлж алдагдлаа хаагаад байна уу гэдгээс инфляци өсөх эсэх нь шалтгаалдаг.

Одоогийн байдлаар инфляци өсөж буй шалтгаан нь  нийлүүлэлтийн хүчин зүйлээс гаралтай гэж хэлж болно. Монголбанкны зүгээс төс­вийн зардал хурдтай тэлсэн, “Хүний хөг­жил сан”-аас бэлэн мөнгө тараа­сан, зээлийн хэмжээ өссөнтэй хол­бон тайлбарлаж буй. Тэд үнэндээ “До­лоон их наяд төгрөгийн алдагдалтай төсөв дээр  инфляцийг 10 хувьд ба­рих боломж хомс байна” гэдгээ хү­лээн зөвшөөрч байгаа. Үнэхээр ч боломжгүй харагдаж байгаа юм. Тэгэхээр төсвийн алдагдлыг  наа­на­даж нэг их наяд төгрөгөөр бууруул­бал инфляцийг нэг оронтой тоонд ба­рина гэдэгт хэн итгэх болж байна. Монголбанкныхан итгэл муутай байна. Сангийн яам бүр ч амаргүй нөх­цөл байдалтай тулгарлаа. Ямар сайн­даа л Олон улсын валютын сан­гийн Монголыг хариуцсан ажлын хэсгийн ахлагч, Ази, Номхон далайн газрын хэлтсийн дарга  Стивен Барнетт хэвлэлд өгсөн ярилцлагадаа  “Ямар азаар би танай улсын Сангийн сайд биш юм бэ” гэх вэ дээ.

Ерөөсөө мөнгөний бодлогыг УИХ-д оруулж ирэхдээ л үүнийгээ Санхүүгийн тогтвортой байдлын зөв­лөлөөрөө сайтар хэлэлцэж, эцэс­лэн шийдэж байж бодит үнэнийг ярих учиртай байсан юм. Тэгсэн бол төсөв, мөнгөний бодлого хоо­рон­доо уялдаатай зөв бодлогыг хэ­лэлцэж болж байна. Өнөөдөр төсөв, мөнгөний бодлого ямар ч уял­даагүйгээс “Алдагдлаа нэг их ная­даар бууруулчихвал инфляцийг нэг оронтой тоонд барьж болох л юм” гэсэн онигоо яриад сууж байгаа юм. Хорин хувийн инфляцийг ийм нөхцөл байдалтайгаар нэг оронтой тоонд барина гэдэг дэндүү том зөрүү. Тиймээс одоо төрөөс мөнгөний бод­логын талаар 2012 онд баримтлах үнд­сэн чиглэлийг Санхүүгийн тогт­вор­той байдлын зөвлөлөөр дахин хэлэл­цүү­лэхээр буцаах, эсвэл цаашид төсвийн болон мөнгөний бодлого ямар ч уялдаагүйгээр төлөвлөгддөг байх ийм л хоёр зам үлдээд байна.

Төсөв, мөнгөний бодлого уял­даа­тай байж чадахгүй бол тө­рийн мөнгөний бодлогыг УИХ хэ­лэл­цэх шаардлагагүй юм биш үү. Монголбанкныхан УИХ-ын чуул­ганы нэгдсэн хуралдаан дээр “Сайн” үнэлгээ авах, зэмлүүлэхээс эмээх үү. Эсвэл үнэхээр инфляцийг нэг орон­той тоонд барих боломжгүй байгаа бодит үнэнээ хэлээд цаашид энэ байдлаас хэрхэн гарах гарцаа олох уу гэдгээ шийдэх л хэрэгтэй болж дээ.

Мөнгөний бодлогын үр дүн наанадаж 15-18 сарын дараа гардаг гэж тэд ярьдаг юм билээ. Тэгвэл Монголбанкныхан яг ийм хугацааны өмнөх ажлын дүн одоо гарч байгаа хэрэг. Тодруулбал инфляцийн 11 хувийн өсөлт, айсуй 20 хувийн хүлээлт.