Лондоны Хөрөнгийн биржийн­хэн Монгол Улсын нууцад халдахаар санаархжээ. Монголын Хөрөнгийн биржийн менежментийн шинэчлэлийг хийх хүрээнд Үнэт цаасны төлбөр тооцооны төвлөрсөн хадгаламжийн төвийг Хөрөнгийн биржтэй нэгтгэх саналыг Лондоны Хөрөнгийн биржийнхэн Монголын Хөрөнгийн биржийнхэнд тавьсан байна. Хариуг нь шууд өгөлгүй Монголын Хөрөнгийн биржийнхэн энэ саналыг нь Төрийн өмчийн хороонд хүргүүлжээ. Англичуудыг ийм санал тавьсаны дараахан Монголын Хөрөнгийн биржийн гүйцэтгэх захирал Х.Алтай “Англичуудын тавьсан саналыг дэмжих байх” гэсэн утга бүхий зүйл ярьж байсан ч англичуудын санаархал бүтээгүй байна. Монголын Хөрөнгийн биржийнхэн тэдний саналыг Төрийн өмчийн хороонд хүргүүлсний дараа Санхүүгийн зохицуулах хороо,  Хөрөнгийн бирж,  Үнэт цаасны төлбөр тооцооны төвлөрсөн хадгаламжийн төв зэрэг газраас таван гишүүн бүхий ажлын хэсэг байгуулсан аж. Ажлын хэсгээс эхний ээлжинд Монголбанк, Сангийн яам, Санхүүгийн зохицуулах хороо, Арилжаа эрхлэгчдийн холбоо, Тагнуулын ерөнхий газраас санал авсан байна. Дээрх таван байгууллагаас “Үнэт цаасны төлбөр тооцооны төвлөрсөн хадга­ламжийн төвийг Хөрөнгийн биржид нэгтгэс­нээр улсын маш нууцад хамаарах мэдээллүүд ил болно. Улсын нууцад хамаарах мэдээллийг ил болгох гэсэн энэхүү оролдлогын цаана ямар санаа нуугдаж байгааг таах боломжгүй. Тэгээд ч олон улсын жишигт Хөрөнгийн бирж, Үнэт цаасны хадгаламжийн байгуул­лага тусдаа байдаг болохоор нэгтгэх боломж­гүй” гэсэн хариултыг өнгөрсөн наймдугаар сард өгчээ. Ажлын хэсгийнхний дүгнэлтээс үндэслэж Лондоны Хөрөнгийн биржийн төлөөлөгчдөд “Та бүхний тавьсан саналыг хүлээж авах боломжгүй” хэмээн Төрийн өмчийн хорооны дарга Д.Сугар өөрийн биеэр хүрэлцэн ирж хэлж байжээ. Гэтэл Монголын Хөрөнгийн биржийнхэн “Уг саналыг хүлээж авах боломжтой” хэмээн ярьж байгаа аж. Стратегийн ордууд эргэлтэд орох нөхцөл бүрдэж, Монгол Улсын иргэн бүрт хувьцаа эзэмшүүлэх гэж байгаа эгзэгтэй үед англи­чууд дээрх саналыг тавьсан нь Монго­лын Хөрөнгийн биржийг бус хөрөн­гийн зах зээлийг эзэгнэх гэсэн нэг оролдлого ч байхыг үгүйсгэх аргагүй.

Тиймээс Үнэт цаасны төлбөр тооцооны төвлөрсөн хадгаламжийн тө­вийн гүйцэтгэх захирал Т.Ган­дуламтай энэ асуудлаар ярилцлаа.

    
-Лондоны Хөрөнгийн биржийн­хэн танай төвийг Хөрөнгийн бирж­тэй нэгтгэх санал тавьсан юм байна. Гэсэн ч холбогдох байгууллагуудаас нь тэрхүү саналыг байж болохгүй асуудал гэж үзэж татгалзсан хариу өгчээ. Ямар учраас тэр вэ?

-Манай төв бол үнэт цаасны хадгаламж, төлбөр тооцоог хийдэг.Харин Хөрөнгийн бирж арилжаа эрхэлдэг хоёр тусдаа байгууллага. Нэг байшинд үйл ажиллагаа явуулж байгаа ч тус тусдаа статус­тай. Мэдээж хоёу­лаа төрийн өмчийн компани. Гэхдээ Хөрөн­гийн бирж  бол нээлттэй буюу хувьцаат, манайх үл хувьч­лагдах буюу хязгаарлагдмал, хариуцлагатай, 100 хувь хаалттай компани юм. Монголын хөрөнгийн зах зээлд оролцогчдын үнэтэй мэдээлэл, аюулгүй байдлыг Үнэт цаасны төлбөр тооцооны төвлөрсөн хадгаламжийн төв хариуцаж ажилладаг. Олон улсын жишгээр арилжаа эрхлэгч байгууллага буюу Хөрөнгийн бирж нь үнэт цаасны харилцагчдынхаа мэдээллийг авах ёсгүй. Үүнийг хуулиар зохицуулчихсан байдаг. Тэр ч үүднээсээ  олон улсын стандартаар үнэт цаасны хадгаламжийн байгууллага, арилжааны байгуул­лага хоёр тусдаа статустай, удирдлагатай байдаг. Нөгөөтэйгүүр төлбөр тооцооны байгууллагыг хадгаламжийн үйл ажиллагаа эрхлэхээс өөр үйл ажиллагаа эрхлэхийг хуулиар хориглосон учир Хөрөнгийн биржтэй нэгдэх боломжгүй. Нөгөөтэйгүүр, Санхүүгийн хямрал болсон 1997-1999 онд манайд Азийн хөгжлийн банкны судлаачдын баг ирж, санхүү банкны системд судалгаа хийж, Хөрөнгийн биржид харилцагчдын мөнгөн хөрөнгийг хадгалах нь олон улсын стандартад нийцэхгүй гэсэн дүгнэлт гаргасан. Тиймээс ч харилцагчдын мөнгөн хөрөнгө арилжааны дампуурсан банкуудад байрших үзэгдэл ажиглагдаж байсан. Ингэснээр Хөрөнгийн бирж харилцагчдын мөнгөн хөрөнгөд халдаж, эрх ашгийг нь хохироох нөхцөл бүрдсэн болохыг тогтоож, үнэт цаасны хадгаламжийн төвийг тусад нь байгуулах саналыг Засгийн газарт тавьж байсан. Тиймээс тухайн үед Хөрөнгийн биржийг байгуулахдаа Төлөөлөн удирдах зөвлөлийг нь Сангийн яамнаас томил­дог, нээлттэй компани хэлбэрээр,  Үнэт цаасны төлбөр тооцооны төвлөрсөн хадгаламжийн төвийг хаалттай хэлбэрээр байгуулсан түүхтэй. Энэ нь олон улсын мэргэжлийн судлаачдын гаргаж байсан шийдвэр байсан.

-Хөрөнгийн бирж, үнэт цаасны хадгаламжийн байгууллага тусдаа байснаар ямар эрсдлээс сэргийлнэ гэж?

-Хөрөнгийн зах зээл бол итгэлцлийн зах зээл. Хөрөнгө оруулагчдыг үнэн зөв мэдээллээр хангаж, найдвартай зах зээлийг бий болгох ёстой. Тиймээс ч хөрөнгийн зах зээл маш их эрсдэлтэй. Энэ эрсдлийг сааруулахын тулд дээрх хоёр байгууллага эрсдлээ хуваадаг гэж болно. Тухайлбал, Хөрөнгийн бирж арилжаа явуулж байгаа үйл ажиллагаатайгаа холбоотой хариуц­лагаа хүлээнэ. Үнэт цаасны төлбөр тооцооны төвлөрсөн хадгаламжийн төв нь төлбөр тооцоо, харилцагчийн үнэт цаастай холбоотой мэдээллийн бүрэн бүтэн байдлыг хуулиар хамгаалж байдаг.

-Лондоны Хөрөнгийн биржийн­хэн ийм өөр статустай байгуул­лагыг нэгтгэх санал тавьсанаас үүдээд Монгол хүн бүр хувьцаа эзэмших бол­сонтой холбож “Англичууд ма­най үнэт цаасны зах зээлийн мэдээл­лийг ил болгох нь” гэсэн хард­лага гарсан?

-Системийн хувьд хөгжсөн, хөгжингүй орны удирдлага шинээр нэвтрүүлэх гэж байгаа системтэйгээ уялдуулж нэгтгэх санал тавьсаныг үгүйсгэхгүй.  Тухайн үед манай хоёр байгууллагыг өөр системээр үйл ажиллагаа явуулж байгаа учир нэгтгэснээр үйл ажиллагаагаа шуурхай явуулах боломжтой гэсэн утгатай зүйл ярьсан байна билээ. Гэхдээ олон улсын жишигт ийм зүйл байдаггүй. Манай төвийн үйл ажиллагааг Санхүүгийн зохицуулах хороо хянадаг. Төлбөр тооцооны үйл ажиллагаагаараа Монголбанкны дэргэдэх үндэсний төлбөр тооцооны зөвлөлийн гишүүн байгууллага гэж явдаг. Бид Монгол Улсын нийт хүн амын үнэт цаасны мэдээллийг хадгалж, хамгаалж байна. Тэгэхээр тэдний цаад зорилгыг нь мэдэхгүй юм.