Эр хүн болгон буу, шийдэм барьж цэрэг хэмээн цоллуулах одонд төрсөн байдаг. Үүнийг бас эр хүний хийморь ч гэж хэлэх нэгэн буй. Монгол эрчүүдийг “Чонын хийморьтой улс хэмээн” онгироох нь ч байдаг. Тэгэхээр манай эрчүүд хоёр хийморьтой болж таарах нь. Гэтэл гадны орнуудын, бүр тодруулбал хангүг (Солонгос) эрчүүд цэргийн хиймориороо гангарч насанд хүрэв үү, үгүй юү цэрэгт явах гэж дарга даамал, одод, оюутангүй хошуурцгааж байгаа сурагтай. Тэднийг бодохоор бахархмаар ч юм шиг, өрөвдмөөр ч юм шиг. “Со”-д арми нь хоёр жилийн хугацаатай байдаг гэсэн. Манайд бол гайгүй шүү, нэгхэн жил. Энэ юу ч биш, бүр явахгүй ч байсан болно. Уржигдар Өмнөд Солонгосын Хан мөрөн орчмоос дэлхийд нэрээ таниулж чадсан дуучин, жүжигчин Райн олон мянган фэнээрээ үдүүлэн тэд ч нулимсаа бөмбөрүүлсээр цэрэгт мордуулжээ, Райныг цэрэгт явсан гэхээр манай монголчууд итгэж ядаж байна шүү. Зарим нэг нь “Үгүй ээ, мөнгө нь дуусчихсан юм байхдаа. Мөнгөөр цэргийн үнэмлэх худалдаж авч болоогүй юм болов уу. Хайран цаг хугацаа. Хил дээр нэг төмөр бариад зогсож байхын оронд дуугаа дуулаад кинондоо тоглоод охидын нүдийг хужирлаад явж байхгүй” гэж ирээд янз бүрээр шивэр авир хийж байна билээ. Солонгосчуудыг бодохоор үнэхээр ёоёотой юм шиг. Бид тэдний үс, хумс засалт, хувцаслалт гээд хамаг юмыг дуурайх гээд байдаг шүү дээ. Гэтэл тэдэнд манайхаас суралцах зүйл байгаа юм биш үү. Монгол Улсад цэрэг татлага энэ сарын 21-23-нд болно. Бид яахав, нэг их санаа зовж сандарсан юм байхгүй л байна. Яагаад гээч. Мөнгө төлчих юм чинь. Үүнээс солонгосчууд суралцмаар юм. Тэд мэддэггүй байж магадгүй л дээ. Харин тэнд байгаа монголчууд байнга л тэднээс “будаа” идэж байхын оронд өөрийнхөө мэддэг зүйлээс заагаад өгчихмөөр юм. Жишээлбэл, мөнгөөр цэргийн алба хаачихдаг энэ тэрийг. Цэргийн зарлан ирлээ, мөнгөө халааснаасаа гаргалаа, тэгээд л гүйцээ шүү дээ.
Л.БААТАРХҮҮ
"Улс төрийн тойм" сонин