“Бид Уолл Стрийтийг үгүй хийх гээгүй. Бас энэ бол тэрбумтнуудын эсрэг зогссон ядуусын тэмцэл ч биш. Зөвхөн бидний сонгосон улс­төрч­дийн үзэгний аясаар эргэлддэг маш их мөнгөний тухай хэрэг юм шүү” хэмээн “Occupy Wall Street” буюу “Уолл Стрийтийг эзлэх” хөдөлгөөний нэгэн гишүүн хэлжээ. Өнгөрсөн амралтын өдрүүдэд энэ­­хүү хөдөлгөөний гишүүд, дэм­жигч­дийн зохион байгуулсан то­моохон жагсаалыг цагдаа нар хүчээр тараасан билээ. Ингэснээр хэдхэн сарын өмнө зөвхөн Арабын ор­нуудад хамааралтай байсан “Эмх замбараагүй байдал” гэх үг АНУ-тай холбогдож эхэллээ.

Нью-Йоркийн Уолл Стрийт гу­дамжинд банк, санхүүгийнхнийг буруутгасан хүмүүсийн эсэргүүц­лийн жагсаал өнгөрсөн сарын дун­дуур эхэлжээ. Хууль сахиулагчид өнгөрсөн баасан гарагт Лос Анжелес, Бостон хотод жагсаж байсан хү­мүүсээс 25-ыг нь баривчилсан бол маргааш нь Нью-Йоркийн Бруклин Бриж дэхь 700 гаруй хүнийг ба­ривчлах шийдвэр гаргасан юм. Ийн­хүү тайван жагсаалын эсрэг  хүч хэрэглэсний харгайгаар тэм­цэл улам өргөжиж магадгүй бол­сон. Вашингтоны их сургуулийн профессор Т.Рийд “Бруклин Бри­жийн хэрэг явдал олон мянган америкчуудыг энэхүү хөдөлгөөнд нэгдэхийг уриалсантай адил зүйл боллоо” хэмээн дүгнэжээ. Дээрх хотуудаас гадна Сан-Францискод өнгөрсөн долоо хоногт 200 орчим хүн оролцсон жагсаал болсон юм. Тэдний зорилго, уриа лоозон нь Нью-Йоркийнхтой адил байжээ. “Wall Street Journal”-д мэдээлснээр Чикаго, Питтсбургт мөн эсэргүүцлийн хө­дөлгөөн гарсан байна. Жагсагчид “Google”, “УouTube”-ээр өөрсдийг нь дэмжихийг уриалсан бичлэгүүд цацаж, тэднийг Холливудын за­рим жү­жигчин дэмжихээ илэрхийлжээ. Жагсаалд нэгдсэн хүмүүс аяндаа олны ан­хаарлын төвд оров.

Мичиганы их сургуулийн улс төрийн шинжлэх ухааны профессор Майкл Хини “Жагсагчид цагдаа нарт баривчлуулахыг хүсч байсан. Өөрсдийнх нь эсрэг нулимс ас­гаруулагч хий цацаасай гэж тэд төлөвлөсөн. Ингэж байж тэдний жаг­саалд илүү олон хүн нэгдэнэ” гэж дүгнэжээ. Хэрэв түүний тайлбар зөв бол жагсаал зохион байгуулагчид өөрсдийнхөө тэмцлийг илүү өр­гө­жүүлж, хүч нэмэгдүүлэхийг зорьж байна. Түүнээс гадна олон ний­тийн анхаарлыг энэхүү тэмцэл рүү хандуулж чаджээ. Үнэхээр Бруклин Бриж дэх баривчилгаа, 700 гэх тоо америкчуудын санаа бодолд хүчтэй нөлөө үзүүлж эхэлжээ. Нью-Йорк хотын захирагч Майкл Блүүмберг “Цагдаа нар хийх ёстойгоо л хийсэн. Нью-Йоркод хэн ч үзэл бодлоо чөлөөтэй илэрхийлж болно. Тэмцэл, жагсаал зохион байгуулах нь хүний эрх. Гэхдээ хуулиас гадуур, зөв­шөөрөлгүй зүйл хийж болохгүй” хэмээн тайлбарлажээ. Энэ бүхнээс үл хамаараад тэмцэл өргөжиж магадгүй болсон байна.

Хэдийгээр жагсаалын үеэр хү­мүүс эрх баригчдыг шүүмжилж бай­сан боловч Б.Обамагийн бод­логыг дэмжиж байгааг зарим шин­жээч онцлов. Б.Обамагийн за­саг за­хиргаа ажилгүйдлийг буу­руу­ла­хад гол анхаарлаа хандуулж эхэл­сэн. Үүнийгээ ч ирэх онд болох Ерөн­хийлөгчийн сонгуулийн гол уриа болгох нь тодорхой. Харин жагсагчид америкчуудын анхаарлыг ажилгүйдэл рүү хандуулж чаджээ. Гэхдээ тэмцэгчид хэтэрхий олон асуудлыг хөндөж тавьсан байна. Татвар нэмэхгүй байхыг шаардаж, Уолл Стрийтийн банкирууд аме­рикчуудыг хуурч байгаа бо­лон цөөнх болсон баячуудыг шүүмж­лэхээс эхлээд дэлхийн дулаарлыг хүртэл хамруулжээ. “Капитализм сүйрч байгаа гэх хүмүүсийн итгэл үнэмшлээр тэд нэгдэж байна” хэмээн Калифорнийн их сургуулийн социологийн ухааны профессор Дэвид Мэйор дүгнэсэн байна.

АНУ-ын эдийн засаг буруу зүг рүү явж байгаа гэдгийг шүүмжлэх хүн олон болсон. Гэхдээ буруутан нь хэн бэ гэдэг дээр тэдний байр суурь зөрчилдөж байгаа. Уолл Стрийтийн банкирууд энэ бүхнийг маш их хөрөнгө, капитал эзэмшдэг баячуудтай холбож, тэднээс их татвар авах хэрэгтэй гэж үзэх болсон. Ж.Бушийн үеэс л татвараас зайлсхийж, мөнгө хуримтлуулахаас илүү өөрт байгаа хөрөнгөөсөө мөнгө босгох нь хялбар болсон гэдгийг зарим эдийн засагч онцолдог. Тийм учраас тэрбумтан Уоррен Буффет компанийнхаа ажилчдаас бага татвар төлдөг. Энд мөнгөний их, багийн тухай биш, харин мэдэлд нь байгаа нийт хөрөнгө болон төлж байгаа татварынх нь хувийг харьцуулж авч үзэж байгаа юм. Тиймээс эдийн засаг хямарч байгаагийн буруутан нь баячууд бололтой. Гэвч нөгөө хэсэг нь энэ бүхнийг АНУ-ын Засгийн газартай холбон тайлбарладаг. Эрх баригчид төсвийн зардлаа та­наж, татварын орлогоо нэмэхгүй байгаагаас болж мөнгөгүй боллоо гэж. Харин эцсийн дүнд татвар төлөгчдийн мөнгөөр банкуудыг дампуурлаас аварч байгаа нь эдийн засаг хямарч, орлогын тэнцвэргүй хуваарилалт бий болоход хүргэсэн хэмээн шүүмжлэх болсон.

Ямартай ч санхүүгийн элитүүдийн эсрэг тайван замаар жагсаал зохион байгуулсан америкчуудын “Уолл Стрийтийг буулгах” төлөвлөгөө хэ­рэгжиж эхэлсэн бололтой. Тэд дэлхийн нийтийн анхаарлыг өөр­сөд дээрээ хандуулж, цагдаа нарт баригдан хөөрхийлөлтэй бай­далд орсноороо америкчуудын дэмж­лэгийг авч байна. Эдийн засгийн бодлогодоо шүүмжлэлтэй хандах болсон тэдний тэмцэл аажимдаа эмх замбараагүй байдлыг даамжруулж ч магадгүй юм.