Улаанбаатар хотод суралцаж буй оюутнуудын санааг жил бүр зовоодог зүйлийн нэг нь нийтийн тээврээр хөнгөлөлттэй зорчих сар бүрийн наалтын  асуудал.

Өнгөрсөн жил ногоон карт гарахад оюутнууд “Дахин автобусны билетэд санаа зовох зүйлгүй боллоо“ гэж санаа амарсан. Гэвч ямар ч наалт, үнэмлэх гаргасан тэдэнд хурдан шуурхай үйлчилж, санааг нь амрааж чадсангүй.

Монголын оюутны холбооноос ол­годог шар виза дээр марк наадаг байсныг Нийтийн тээврийн га­­зар “МОХ-оог оюутнуудаас мөн­­гө завшиж, хуурамчаар үйлд­­вэрлэж  байна” хэ­­мээн болиулж оронд нь электрон төхөөрөмжөөр уншдаг ногоон карт нэвтрүүлсэн. Энэ ажлыг хийх гэж оюутнуудыг да­раа­лалд зогсоож,  анкет бөглүүлж, цахимын 2500 төгрөг, сунгалтын 1200 төг­рөг, цээж зургийн 800 төгрөг зэрэг мөнгө татан бишгүй уцаарлуулж байсан цаг саяхан.

Гэтэл боловсронгуй болсон гэг­дэх ногоон картыг энэ хичээлийн жилийн эхнээс хүчингүй болгож дахиад өнөөх марк буюу наалтаа хэрэглэх гэнэ. Энэ шийдвэр нь нэлээн хэл ам дагуулж байгаа. Учир нь энэ сарын дундуур наалт тараах байсан ч  22 болгож хойшлуулсан. наалт тараах хугацаа болоход хэвлэлтийн алдаатай наалт ирсэн учир дахин буцаасан аж. Тэрхүү наалт ирэх үеэр зарим нэгэн сургуулийн оюутны зөвлөлийн дарга нар “билет хүрэлцэхгүй байна, хүрэлцээтэй бү­рэн хэмжээгээр авахын тулд жаахан үнэтэй гарч магад” хэмээн оюутнуудаас мөнгө нэмж авчээ. МОХ-ны ажлын хэсэг МУИС-ийн нэгэн салбар сургуулийн Оюутны зөвлөлийн даргыг илрүүлж уг оюутныг сургуулиас нь хөөжээ.
Нийслэл хотын хэмжээнд буй нийт их дээд сургуулиудад энэ жил 130 гаруй мянган оюутан суралцаж байгаа аж. Үүнээс 96 мянган оюутанд хөнгөлөлтийн наалт тараах юм байна. Төрөөс энэ жил оюутнуудыг нийтийн тээврээр хөнгөлөлттэй зорчуулахад зориулж  16 тэрбум төгрөг төсөвлөжээ. Энэ мөнгийг нэг оюутан жилд 236 мянган төгрөг зарцуулахаар тооцон олгож байгаа нь энэ гэнэ. Одоогоор оюутнууд МОХ-оос авдаг шар ца­хим карт, оюутны үнэмлэхийн хам­таар автобусанд үйлчлүүлж байгаа. Энд дурдахгүй байхын аргагүй нэг зүйл нь I дамжааны оюут­нуу­дын асуудал. Жил бүр сургуульд шинээр элссэн  оюутнуудыг сургалтын төлбөрөө заавал 100 хувь төлөх, хөдөө орон нутгаас орж ирж байгаа нь байр хөлслөх зэрэг санхүүгийн хүндхэн байдалд угтдаг. Тэдэнд оюутны бичиг баримт гаргаж өгөх хүртэл наанадаж нэг сар шаардлагатай. Тэр хооронд нийтийн тээв­рээр явахад ямар ч хөнгөлөлт, урамшуулал олдохгүй. Ядаж оюутны үнэмлэхгүй учир номын сан­гаар үйлчлүүлэх эрх ч байхгүй. Энэ асууд­лыг оюутны эрх хамгаалдаг гэгдэх тус тусын сургуулиудын Оюутны хол­боо, МОХ, харъяа сургуулиуд нь ч тэр шийдэж чадалгүй өдийг хүр­сэн. Одоо тэдний хэтэвч аль хэдийн нимгэрчихсэн. Амьдралын боломж­гүй цөөхөн хэдэн төгрөгтэй ирсэн нь хичээлдээ явж чадахгүй шахам хэцүүхэн болж байгаа нь нууц биш.

Монголын Оюутны Холбооны ерөнхийлөгчөөр Сангийн яамны дэд сайд, Ч.Ганхуягыг хоёр жи­лийн өмнө сонгосон. Түүнийг “хий­сэн зүйл нь харагдахгүй байна, бэлгэдэл төдий” гэх нэг хэсэг нь ч байгаа юм. Тэрбээр оютнуудтай уулзсан нь ер үгүй. Үнэндээ МОХ-ны үйл ажиллагааг дэд ерөнхийлөгч нь хариуцан ажиллаж байна.

Үүсээд буй асуудлын талаар Монголын Оюутны Холбооны дэд ерөнхийлөгч Д.Батбаяраас тодрууллаа.

-Оюутнуудын нийтийн тээв­рээр хөнгөлөлттэй зорчих цахим картын наалтыг энэ сарын 22-нд та­раах байсан ч хойшилсон. Энэ ямар учиртай юм бэ?

-Энэ хичээлийн жилээс эхлээд урд нь үйлчлүүлж байсан электрон төхөөрөмжөөр уншдаг ногоон картыг дахиад наалт болгосон. Уг нь энэ сарын 22-нд тараах бай­сан  ч наалт үйлдвэрлэгч компанийн ал­даатай үйл ажиллагаанаас болж  хэв­лэлтэд алдаа гарч тараах үйл ажиллагаа тодорхой хугацаагаар хойшилсон. Дахин хэвлэлтэд оруулсан наалтыг ирэх сарын 3-аас эхэлж тараана.

-Ямар алдаа гарсан юм бэ?

-Одоо ирж буй карт өөрөө өндөр нууцлалтай байгаа. Нууцлалын  ар талд нь монгол бичгээр бичсэн зүйлийг буруу харуулаад бичсэнээс болж дахин буцаасан.

-Наалтыг хаана, ямар компанид үйлдвэрлэдэг вэ?

-Захиалга өгдөг газар нь Том оврын автобусны холбоо. Өмнөд хөршид “Монголын үнэт цаас” гээд компанид үйлдвэрлэдэг. 

-Нийтдээ хэдэн оюутанд наалт тараах вэ?

-96 мянган оюутанд наалт тараана. Энэ тоо маань бүх оюутанд хүрэхэд хангалттай тоо биш шүү дээ. Төрөөс өгч байгаа мөнгөний хэмжээнд тааруулж захиалсан байгаа нь энэ. Хязгаарласан тоог нэмэх тал дээр МОХ-оос ажиллаж байгаа.

Оюутны цахим картын талаар МУБИС-ийн I курсын оюутан Э.Энхзултай товч ярилцсан юм.

-Танай ангийнхан наалтаа бүгд захиалсан уу?

-Үгүй ээ. Манай анги 38 оюу­тантай.  Манай ангид 23 наалт авах эрх өгсөн. Гэтэл манайд  наалт авах шаард­лагатай бараг 30-аад оюутан бий. Ховдын Зэрэг сумаас ирсэн нэг хүүхэд одоо хичээлдээ ирэхгүй бай­гаа. Амьдралын боломж тааруу гэж ан­гийн судалгаанд бичсэн байсан. Тэгэхээр автобусны мөнгөгүй гэсэн шалтгаанаар хичээлдээ ирэхгүй байж магад.