Бүрэн эрхт хугацааныхаа талыг нугалсан МАН-ын үнэмлэхүй олонхи бүхий парламент 2018 оны хаврын чуулганаа өнгөрсөн Баасан гаригт өндөрлүүллээ.

Зарим үед хэлэлцэх асуудалгүй шахам байсан парламент өндөрлөхийнхөө өмнөхөн тун шахуу хуралдаж, улс орны эрх ашиг хөндөгдсөн амин чухал хэд хэдэн асуудлыг тун богино хугацаанд шийдвэрлэлээ. Чуулган өндөрлөхийн өмнө, эсвэл бүх нийтийн баяр наадмын өмнө чухал шийдвэрүүдийг ил мөртлөө сэмхэн гаргадаг нь Монголын парламентын хувьд зуршил болсон. Энэ зуршлаас ч М.Энхболдын парламент гажсангүй.

Энэ парламент хоёр чухал шийдвэр гаргасан нь Тавантолгойн ордыг эдийн засгийн эргэлтэд оруулах тухай болон банкны салбарын дахин хөрөнгөжүүлэх тухай шийдвэр байлаа.

Арав гаруй жил дуншсан Тавантолгойн ордын хувьцааны 30 хүртэл хувийг дотоодын болон гадаадын Хөрөнгийн биржээр дамжуулан хөрөнгө босгох замаар эргэлтэд оруулах У.Хүрэлсүхийн Засгийн газрын саналыг эрхэм гишүүд өнгөрсөн Баасан гаригт баталлаа. Сунжирсан төсөл энэ удаад дэндүү хурдан, ёстой нүд ирмэхийн зуурт хэрэгжихээр боллоо. Тавантолгойн ордын ашиглалтад эрх ашиг бүхий талууд эхийг нь эцээхээргүй, тугалыг нь тураахааргүй тохиролцоог аль хэдийнэ хийсэн учраас асуудал ийнхүү гэрлийн хурдаар шийдэгдсэн нь ойлгомжтой.

Ямар ч байсан Тавантолгойн ордыг эргэлтэд оруулах тогтоол ийнхүү хууль тогтоох дээд байгууллагаар шийдэгдсэн нь түүхэн шийдвэр мөн.УИХ-ын дарга М.Энхболд хаврын чуулганы хааж хэлсэн үгэндээ “Бүтэн арван жил ярьж, талцаж маргаж, улстөржилтийн нэг сэдэв болсоор ирсэн энэ ордыг эдийн засгийн эргэлтэд оруулах төсөл бүрэн утгаараа хэрэгжих боломж бүрдлээ. Түүнийг дагасан авто зам, төмөр зам зэрэг дэд бүтцийн болон бусад төсөл хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх санхүүгийн эх үүсвэрийг бүрдүүлэх арга замыг УИХ энэ шийдвэрээрээ тодорхойлсон” хэмээн онцолсон.

УИХ-ын тогтоолд “Эрдэнэс-Тавантолгой” ХК-ийн хувьцааны 30 хүртэлх хувийг  гадаад, дотоодын хөрөнгийн биржээр үе шаттайгаар арилжаалан шаардлагатай хөрөнгө оруулалтыг татаж, холбогдох дэд бүтцийн болон шаардлагатай бусад төсөл, хөтөлбөрүүдийн тодорхой хэсгийг санхүүжүүлэх, Тавантолгой-Гашуунсухайт, Тавантолгой-Зүүнбаян, Тавантолгой-Оюутолгой-Ханги, Тавантолгой-Барууннаран чиглэлийн авто замын төгсгөлөөс Цагаандэл уул чиглэлийн тусгай зориулалтын авто зам болон Тавантолгой-Гашуунсухайт, Тавантолгой-Зүүнбаян чиглэлийн төмөр зам зэрэг төслийг эхлүүлэх талаар шуурхай арга хэмжээ авч хэрэгжүүлэх, түүнчлэн дамжин өнгөрөх тээвэр, угтуулан тавих нөхцөл, урьдчилгаа төлбөр, боомт ашиглалт, дэд бүтцийн бүтээн байгуулалт, хөрөнгө оруулалт, борлуулалтын нөхцөлийн талаар хөрш орнуудтай хэлэлцээ хийж хэрэгжүүлэх, өмнөд бүсийн уул уурхайн төслүүдийн эрчим хүчний хэрэгцээг хангах цахилгаан станцыг Тавантолгойн ордыг түшиглэн барих асуудлыг эцэслэн шийдвэрлэх” эрхийг Засгийн газарт олгож байгаа юм.

Уул уурхай, хүнд үйлдвэрийн сайд Д.Сумъяабазарын өнгөрсөн долоо хоногт мэдээлснээр ирэх есдүгээр сарын 1 гэхэд Тавантолгойн Баруун болон Зүүн Цанхийн ТЭЗҮ-ийг бэлэн болгох, баяжуулах үйлдвэр, усны асуудал, аудит зэргээ тодорой болгохоор ажиллаж байгаагаа хэлсэн. IPO гаргах бэлтгэл ажлын явц 37 хувьтай байгаа аж.

Тавантолгойн орд эдийн засгийн эргэлтэд орсноор эдийн засгийн өсөлт 10-аас дээш хувьд хүрч, экспортын орлого 2.8 тэрбум ам.доллараар нэмэгдэж, улсын төсөвт жил бүр 400 саяас 1.1 тэрбум ам.долларын орлого төвлөрч, дунджаар 5800 орчим ажлын байр бий болно гэж тооцож байна.

Тавантолгойгоос гадна парламентаас гаргасан өөр нэг чухал шийдвэр нь банкуудыг дахин хөрөнгөжүүлэхтэй холбоотой шийдвэр юм. Харамсалтай энэ шийдвэр хаалттай хуралдаанаар хэлэлцэгдэн шийдвэрлэгдсэн бөгөөд тодорхой дэлгэрэнгүй мэдээлэл нууц байдалд байна. Монгол Улс ОУВС-гийн Өргөтгөсөн санхүүжилтийн хөтөлбөрт хамрагдах нэг болзлын дагуу Монголын арилжааны банкуудад активын үнэлгээ хийсэн. Энэ үнэлгээгээр банкны салбарт 511 тэрбум төгрөгийн нэмэлт санхүүжилт шаардлагатай болсон бөгөөд энэ дагуу арилжааны банкууд энэ оны эцэс гэхэд хөрөнгийн хэмжээгээ нэмэгдүүлэх үүргийг Монголбанкнаас өгсөн. МҮХАҮТ-ын Ерөнхийлөгч Б.Лхагважавын манай агентлагт өгсөн мэдээллээр зургаан банкинд татвар төлөгчдийн 511 тэрбумийн төгрөгөөр санхүүжилт хийгдэж магадгүй байгаа юм.

Хэрэв энэ үнэн бол дэндүү шударга бус жишиг болно. Бор зүрхээрээ бизнесийн бүхий л хатуу хөтүүг туулж, хэдэн мянган хүнийг тэжээж яваа бусад салбарынхан нүдээ аниад дуугүй өнгөрөхгүй байлгүй дээ.