-Бонд  арилжаалах ажил энэ сарын 9-нд эхэлсэн. Энэ сардаа багтаад 100 тэрбум төгрөгийн бонд арилжаалах ёстой. Одоогийн байдлаар 50 тэрбум төгрөгийн бонд арилжаалсан байна. Гуравдахь удаагийн арилжаа өнөөдөр /өчигдөр/ болж байна. Бонд нэгэнт гарчихлаа. Тиймээс эхний ээлжийн 25 тэрбум төгрөгийг орон нутгийн төсөл, хөтөлбөрүүдийг санхүүжүүлэхээр хуваарилна. Өнөөд­рийн байдлаар уг мөнгийг арилжаа­ны банкуудад хэрхэн шилжүүлэх тухай хуваарийг гаргасан байна. Ямартай ч улсын хэмжээнд холбог­дох байгууллагууд бүх төсөл, хөтөл­бөрүүдийг хүлээгээд авчихсан байгаа. Дэмжих, санхүүжилт олгох төсөл, хөтөлбөрүүдийн ихэнхийг нь сонгон шалгаруулсан. Цөөн аймагт шалгаруулж дуусаагүй  байдал­тай байна. Гэхдээ бүх ажил цаг хуга­цаандаа явж байгаа гэж ойлгож болно.

-Ер нь бодлогыг хааш нь чиглүүлж байна вэ. Сумдын иргэд “Орон нутагт ажлын байр бага.Үйлдвэрлэл хөгжөөгүй” гэсэн хариултыг голчлон өгч байна шүү дээ?

-Үүнийг бид ойлгож байгаа. Нэг асуудал нь 2009 оноос өмнө эх үүсвэр хангалтгүй байлаа шүү дээ. Төрөөс ямар нэг эх үүсвэр гаргаагүй байсан үе. Зээлийн хүү нь ч өндөр байсан. 2009 оноос хойш 30, 30 тэрбум төгрөгийн зээлийг жижиг, дунд үйлдвэрлэл эрхлэгчдэд олгосон. Аймгуудад төдийгүй сумдад байгаа үйлдвэрийг хөгжүүлэх хөтөлбөрүүдийг хэрэгжүүлсэн.  Ямар­тай ч өнгөрсөн хоёр жилийн хуга­цаанд 60 гаруй тэрбум төгрөгийн зээлийг 3300 орчим иргэн, аж ахуйн нэгжид олгосон. Улмаар 11 мянган ажлын байр бий болгосон байна. Мөн 18 мянган ажлын байрыг хадгалж үлдсэн. Энэ бол бодит статистик тоо. Нөгөө талаас өнгөрсөн хоёр жилийн хугацаанд Хүнс, хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрийн яамнаас санхүү­жилтийг аймаг руу түлхүү оруулах уу, сумд руу оруулах уу гэдгийг ч бодлогын хүрээнд харж чадсан. Сумдад жижиг, дунд үйлдвэрлэл хөгжүү­лэх зах зээл маш бага байдаг.

-Тэгэхээр  сумдад ямар арга хэмжээ авах нь дээр гэсэн үг вэ?

-Сумдад үйлдвэрлэл хөгжүүлэх, иргэдийг ажлын байраар хангах арга зам нь хоршооллыг хөгжүүлэх явдал. Дор хаяж сум бүрт нэг жишиг хоршоо байгуу­лах чиглэл өгөөд байна. Сум­дын иргэд хөрөнгө мөнгөө нэгтгээд, нэгдсэнийхээ хөлсөнд улсаас дэмж­лэг аваад явах хэрэгтэй л гэсэн үг. Нэгдэх хэрэгтэй байна. Өөрсдөө хэрэг­лэгч болох хэрэгтэй байна. Нэг суманд таван талхны цех, таван гутлын үйлдвэр ямар ч хэрэггүй. Сумдад хоршоог түлхүү хөгжүүлж, түүгээр дамжуулж төрийн бодлогыг хүргэх нь илүү үр дүнтэй юм байна гэсэн дүгнэлтэд хүрсэн юм.

-Тэгэхээр аймгийн төв, нийслэлд үйл ажиллагаа явуулж байгаа, явуулах үйлдвэрүүдэд санхүүжилтийг түлхүү олгоно гэж ойлгож болох уу?

-Аймаг бол үйлдвэрлэл хөгжсөн том зах зээл. Бүсчилсэн хөгжлийн бодлогоор хөгжиж байгаа. Тиймээс 150 тэрбум төгрөгийг бүсчилсэн хөгжлийн бодлогоор зарцуулна гэсэн үндсэн чиглэл байгаа. Учир юу вэ гэвэл, томыгоо дагаж жижиг нь хөгждөг тийм зах зээлийг бий болгоно л гэсэн үг шүү дээ. Бүх жижгүүдийг хөгжүүлнэ гэвэл зах зээл  байхгүйн дээр бие биетэйгээ өрсөлдсөн, нурсан бодлого болно. Жишээлбэл, Японы “Тоёота” үйлдвэрийг дагасан 1000 жижиг аж ахуй нэгж  байгаа. Ботид байдал ийм. Манайх үүнээс суралцах хэрэгтэй. Томоохон үйлдвэрээ барьдаг, тэр үйлдвэртээ жижиг үйлдвэрүүд нь түүхий эдээ өгдөг. Түүнээс бус бүгдээрээ эцсийн, мундаг, мундаг бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэдэг, түүнээсээ болоод унал­тад ордог байж болохгүй. Үүнийг бодло­гоор хязгаарлана. Тиймээс аймаг, нийслэлд зээл олгодгоороо олгоно. Бүсчилсэн хөгж­лийн бодло­гын хүрээнд зээл олгоно. Мөн сан­хүүгийн түрээсийн, тоног төхөөрөм­жийн лизингийн зээ­лийн эх үүсвэрийг зарим хэсэгт олгоно гэж ойлгох хэрэгтэй. Мэдээж сумдад ч тодорхой хэмжээний санхүүжилт өгнө.

-Ер нь хөнгөлөлттэй зээлийн хүрээнд шинэ санаа, техник, технологид тулгуурласан үйлдвэ­рүүд бий болж байна уу?

-Мэдээж байлгүй яах вэ. Гэхдээ Монгол орны хувьд мал аж ахуй, газар тариаланд тулгуурласан үйлдвэр­лэлээ түлхүү хөгжүүлэх зайлшгүй шаардлагатай. Үүнийгээ бас л шинэ гэж ойлгох хэрэгтэй. Бид их л том юм бодож байгаа мэт харагд­даг. Гэтэл яг үнэн чанартаа бол арьс ширийг 2000-3000 мянган төгрө­гөөр малчнаас авч байна. Тэр нь ченжийн гараар дамжаад цаашаа 20, 30 ам.долларын үнэ хүрчих жишээ­тэй. Тэгээд боловсруулаад 100 ам.долларын үнэтэй  болсон бүтээгдэхүүнийг өөрсдөө уралдаад худалдаж авдаг. Ийм л арчаагүй байдалд байгаа. Уг нь эцсийн бүтээгдэхүүн боловсруулах зах зээл хангалттай байгаа. Тиймээс ч санхүүжилтийн эх үүсвэрийн дийлэнх хэсгийг түүхий эд, мал аж ахуйд, өөрийнхөө нөөц бололцоонд тулгуурласан төсөл рүү оруулах нь дамжиггүй. Мэдээж нөгөө талд нь шинэ технологит суурилсан  үйлдвэрүүдийг ч дэмжинэ. Жишээ нь, Монголд чихрийн манжин тариад, түүгээрээ элсэн чихэр үйлдвэрлэх төслийг дэмжиж байгаа.