“Мондулаан трейд” компани 19 га гаруй газарт алтны олборлолт явуулснаа бүрэн нөхөн сэргээжээ. Компани 6 га газарт шимт хөрс дэвсэж, ерхөг, согоо үр болон арвай тарьсан нь амжилттай ургаж, биологийн нөхөн сэргээлтээ гүйцэтгэжээ. Мөн 13 га газарт техникийн нөхөн сэргээлт хийсэн тухайгаа өчигдөр Заамар суманд болсон уул уурхайн нөхөн сэргээлтийн үзүүлэх сургалтын үеэр ярьсан юм.

“Мондулаан” болон “Монполимет” ХХК-иуд хамтран Төв аймгийн Заамар сумын нутаг дахь өөрсдийн кемп дээрээ нөхөн сэргээлтийн сургалт зохион байгуулсан юм. Нөхөн сэргээлтэд ашигт малтмал олборлож эхлэх үеэсээ бэлтгэх ёстой. Олборлолт эхлэн хөрс хуулалт хийхийн өмнө тухайн газрын 20 см өнгөн хөрсийг хуулж авч тусад нь хадгалах ёстой аж. Газрын гадаргын өнгөн хэсэг болсон 20 см хөрс бол олон сая жилийн туршид бүрэлдэж бий болсон, бүх төрлийн ургамлын шимийг агуулсан байгалийн гайхамшигт бүтээл учраас анхны хөрс хуулалтаар түүнийг тусад нь авч хадгалах ёстой юм байна. 20 см-ийн өнгөн хөрсийг тусад нь аваад, дараа нь нөхөн сэргээлт хийхдээ дэвсэж чадвал тухайн байгаль хуучин төрхөндөө орж чаддаг учраас “Мондулаан” компани өнгөн хөрсийг хуулж авах ажлыг олборлолттойгоо зэрэгцүүлэн эхлүүлсэн байна.  

“Алт” хөтөлбөрийн гол бай болсон Заамар суманд өдгөө нөхөн сэргээлт болон “урт нэртэй хууль”-ийн хэрэгжилттэй холбоотой ноцтой маргаан үүсээд байгаа. Заамар суманд 18 компани алт олборлож байснаас Гол мөрний урсац бүрэлдэх эх, усны сан бүхий газрын хамгаалалтын бүс, ойн сан бүхий газарт ашигт малтмал хайх, ашиглахыг хориглох тухай хууль буюу урт нэртэй хууль хэрэгжиж эхэлснээр ихэнх компаниудын үйл ажиллагааг зогсоон, нөхөн сэргээлт хийхийг үүрэгджээ.  “Алтан Дорнод Монгол” компанийн олборлолт явуулж байсан талбай руу 14 компанийг нөхөн сэргээлт хийлгэхээр оруулсан ч тэдгээр нь нөхөн сэргээлт гэдэг нэрийн доор бүгд алт олборлож байгааг аймгийн Мэргэжлийн хяналтын байцаагч MMJ-ийн сурвалжлагчид ярьсан юм. Мөн урт нэртэй хуулийг буруу хэрэгжүүлж байна гэж хэлэх эх сурвалж ч олон. Тухайлбал Туул голын эргээс 200 метрээс доошгүй талбайд алт олборлож байсан компаниудын  олборлолтыг хуульд заасны дагуу хаасан хэдий ч 200 метрийн заагт лицензийн талбайнх нь 5 хувь орсон, үлдсэн 95 хувь нь заагаас гадуур байгаа компаний үйл ажиллагааг зогсоосноос эхлээд, 200 метрийн заагаа буруу тогтоосон, голын баруун талд ажилладаг компанийг зүүн талд нь тэмдэглэсэн зэрэг хагас дутуу боловсруулсан буруу аргачлал хэрэглэсэн тохиолдол олон байгаа аж. Тиймээс зарим компани Мэргэжлийн хяналтын газарт хандан маргаан үүсгэжээ.

Заамар суманд хуримтлагдсан асуудал олон байгаа боловч уул уурхайн нөхөн сэргээлтийг үлгэр жишээ явуулж буй туршлага ч цөөнгүй. Компаниуд нөхөн сэргээлтийн нээлттэй өдөрлөгийн үеэр хийж буй ажлаа дэлгэрэнгүй танилцуулав.