Төрийн байгуулалтын байнгын хорооны хурлаар УИХ-ын тухай хуульд нэмэлт өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслийг хэлэлцэв. Энэхүү өөрчлөлт нь гишүүдийг бүрэн эрхээс түдгэлзүүлэхтэй холбоотой хуулийн мухардлыг арилгах зорилготой юм. Тодруулбал, УИХ-ын тухай хуулийн 6.9.1. гэмт үйлдлийнх нь явцад, эсхүл гэмт хэргийн газарт эд мөрийн баримттай нь баривчилж, улмаар бүрэн эрхийг нь түдгэлзүүлэх тухай саналыг Улсын ерөнхий прокурор Улсын Их Хуралд оруулсан; 6.9.2.гишүүнд холбогдуулан эрүүгийн хэрэг үүсгэсэн бөгөөд Улсын ерөнхий прокурор түүний бүрэн эрхийг түдгэлзүүлэх тухай саналыг Улсын Их Хуралд оруулсан” гэсэн хоёр заалтыг хэрэгжүүлэх зохицуулалт юм. Ингэснээр Үндсэн хуулийн цэцийн шийдвэртэй зөрчилдөхгүй гэдгийг УИХ-ын гишүүн Д.Лүндээжанцан хэлж байгаа юм. Ингээд дээрх хуулийн төслийг хэлэлцэж,  олонхын саналаар дэмжлээ.  Ингээд байнгын хорооны хурлын үеэр гишүүд хэлсэн байр сууриа хүргэж байна. 

УИХ-ын гишүүн, Хууль зүй дотоод хэргийн сайд Ц.Нямдорж:

-УИХ-ын гишүүн явж болдог гурван тохиолдол байдаг. Энэ нь өргөдлөө өгөөд явж болдог, өөр ажилд шилжээд явж болдог. Энэ тохиолдолд УИХ-ын дэд дарга чөлөөлүүлэх саналыг их хуралд танилцуулна. Эгүүлэн татдаг хоёр тохиолдол байна. Тэр Үндсэн хуулийн цэц чөлөөлөх шийдвэр гаргасан тохиолдолд цэцийн дарга их хуралд танилцуулга хийдэг. Шүүхээр шийтгүүлсэн бол Дээд шүүхийн Ерөнхий шүүгч их хуралд танилцуулга хийдэг. Гуравдугаарт, энэ түдгэлзүүлэх тохиолдол юм. Одоогийн энэ хуулиар түдгэлзүүлэх тохиолдол нь байхгүй болсон учраас Ерөнхий прокурор санал оруулж ирэх эрх нь ч байхгүй болчихсон. Ийм хуулийн зөрчил байгаа учраас гишүүд минь яаралтай залруулсан нь дээр дээ.  

УИХ-ын гишүүн С.Бямбацогт:

-Зөрчилтэй асуудлыг зөрчилгүй болгох гэж байгааг ойлгож байна. Гишүүний бүрэн эрхтэй холбоотой асуудал яригдаж байгаа учраас гишүүдийг үүрэг, хариуцлагатай болгох заалтыг оруулах ёстой. Ийм заалтыг одоо оруулах боломж байна уу. Гишүүд чуулган, байнгын хороогоо тасалсан ч бид хариуцлага тооцож чаддаггүй. Үүнээс болоод бусдын өмнөөс кноп дараад хуралдаа сууж байгаа хүмүүс нь муухай харагддаг. Тиймээс гишүүн нийт хуралдааны 1/3 тасалсан бол түүнийг эгүүлэн татах нэмэлт заалтыг оруулаад явах боломж байна уу. 

УИХ-ын гишүүн Д.Лүндээжанцан:

-Их хурлын гишүүний халдашгүй байдал бол хэвээр үйлчлэх ёстой. Харин их хурлын гишүүн хэрэгт холбогдсон гэдэг нэрийн доор төрийг тогтворгүй болгох, их хурлын гишүүдийн эрхэнд халдах асуудалд манай гишүүд туйлын болгоомжтой хандаж, томъёлол хийх ёстой. Тэглээ гээд та бүхэн маш сайн томъёлол оруулаад ирвэл хамт ажиллахад бэлэн байна. Ер нь Үндсэн хуулийн 29 дүгээр заалтыг УИХ-ын тухай хуульд зааж өгөхгүй бол болохгүй байгаа юм. 

УИХ-ын гишүүн Д.Эрдэнэбат:

– УИХ-ын тухай хуульд өөрчлөлт оруулж байгаа асуудал нь УИХ-ын бүрэн эрх, төрийн дархлааны асуудал давхар хэлэлцэгдэж байгаа гэж ойлгож байгаа. Д.Лүндээжанцан гишүүний санаачилсан хуулийн төсөлд ярих зүйл олон байна. Дэндүү задгай зүйл орж ирсэн байна. УИХ-ын Тамгын газрынхан УИХ анх байгуулагдсан цагаас хойш УИХ-ын болоод гишүүдийн бүрэн эрхтэй холбоотой заалтуудыг динамик түүхийг гаргаж гишүүдэд танилцуулах хэрэгтэй байна. Бид буруу ойлголттой яваад байна. Хууль тогтоох дээд байгууллагад хуулийн мухардал гэж байх ёсгүй. Үндсэн хуульд УИХ-ын гишүүн гэмт хэрэгт холбогдчихсон тухай асуудлыг УИХ-ын чуулганаар хэлэлцэж, бүрэн эрхийг нь түдгэлзүүлэх эсэхийг шийдвэрлэнэ. Тухайн гишүүнийг гэмт хэрэг үйлдсэн гэж шүүх тогтоовол УИХ түүнийг гишүүнээс эргүүлэн татна гэсэн байгаа. Үндсэн хуульд заачихсан ийм ойлгомжтой асуудлыг УИХ хэлэлцээд явах байтал олон хоног саатуулж байгаа нь буруу. Д.Лүндээжанцан гишүүний санаачилсан хуулийн төсөлд Үндсэн хуулийн цэцийн хориглосон, цуцалсан заалтыг эргүүлэн оруулж ирээд байна. Тиймээс энэ хэдий удаан настай хуулийн заалт болох юм. Хэд хэдэн гишүүнд энэ заалтаар арга хэмжээ авсны маргааш Үндсэн хуулийн цэцээс ‘та нар Үндсэн хууль зөрчсөн байна’ гэвэл асуудал хаашаа эргэх вэ. 

УИХ-ын гишүүн Ш.Раднаасэд:

-Үндсэн хуулийн цэцийн шийдвэр гарчихдаг, араас нь хуулиа засаагүйгээс болоод ойлгомжгүй байдал үүсдэг.  Энийг дэг дээрээ цуг хийх ёстой юм болов уу. Лүндээ дарга олон талаас нь судалсан байх. Миний харж байгаагаар гишүүдийн холбогдож буй хэргийг нь ангилаад өгч болохгүй юу. Хонгил заагийг нь гаргахгүй бол нэлийсэн том коридор дундуур яваад байна. Гишүүнд эрүүгийн хэрэг үүсгэх тохиолдолд бүрэн эрхийн хугацаа дууссаны дараа хэргийг эргүүлэн сэргээдэг гэх мэт нарийн зохицуулалт байдаг ш дээ. Түдгэлзүүлнэ гэдэг нь нийгэмд маш том сэдэв босгоод өгчиж байгаа юм. тэр сэдэв нь зөв ч бай, буруу ч бай туугаад байхаас өөр арга байхгүй. 

Т.НОМИН