Иргэдийг тэтгэсэн бэлэн мөнгө инфляцийн дарамт авчрав

Хуучирсан мэдээ: 2011.08.11-нд нийтлэгдсэн

Иргэдийг тэтгэсэн бэлэн мөнгө инфляцийн дарамт авчрав

Эдийн засгийн хамгийн гол үзүү­лэлт болсон инфляци 10 хувьд хүрсэн тухай Үндэсний статистикийн хороо өчигдөр мэдэгдлээ. Долдугаар сард шатахууны үнэ өсч, түүнийг даган нийтийн тээвэр, үйлчилгээний салбарын үнэ нэмэгдсэнээр инфляци хамгийн бага төвшинд байх жилийн энэ улиралд оны хамгийн өндөр төвшиндөө ийн цоройн гарч ирэв. УИХ-ын гишүүдийн инфляцийг нэг оронтой тоонд барих төлөвлөгөөний хариуд барьж байсан эдийн засагчдын ийм хэмжээнд хүргэхгүй байх болгоомжлол ердөө долдугаар сард биелчихэв. Төв банкныхан эх орны хувь хишиг болгон тарааж буй бэлэн мөнгө инфляцийг даллаж оны эцэст 2008 оны төвшинд хүрч болзошгүйг аль нэгдүгээр сараас анхааруулж байсан. Бүрэ 34 хувь хүрч байсан 2008 оны хэмжээнд тун ч ойртож магадгүйг сэрэмжлүүлдэг билээ. Юутай ч хавт­гайруулан хаясан халамжийн мөн­гө эдийн засагт халалт авчирч, тэнцвэр­тэй байдлыг алдагдуулах болсонд ан­хаа­рал хандуулах цаг болжээ.

Зун цагт махны үнэ шалдаа бууж, намар дөхөхөөр ногооны үнэ хямдардаг ёс манайд буй. Харин энэ жилийн зун махны үнэ 5000 төгрөг хүрч, ногооны үнэ 1500-гаас эхэлж байна. Түүнчлэн нефть бүтээгдэхүүн 1390-1650 төгрөг болоод байгаа ба нийтийн тээврийн тариф 400 төгрөг болсон. Ингэснээр инфляцийг тооцох сагсан дахь тээврийн бүлгийн дүн 2,5 хувь өссөн байна. Түүнчлэн ус, ундааны үнэ өсч, хүнсний бараа бүтээгдэхүүний үнэ нэмэгдсэн нь инфляцийг өмнөх сараас 0,8 хувь, өмнөх оны мөн үеэс 10,1 хувиар өсөхөд голлон нөлөөлжээ.

Мөн Улаанбаатар хотод орон сууцны үнэ оны эхнээс 9.2 хувь, өмнөх оны мөн үеийнхээс 12.5 хувиар өсчээ. Орон сууцны үнийг төвийн зургаан дүүргээр авч үзвэл 2011 оны хоёрдугаар улиралд өмнөх улирлынхаас Хан-Уул дүүрэгт 6.5 хувь, Баянголд 6.1 хувь, Сүхбаатарт 12.1 хувь, Сонгинохайрханд 5.4 хувь, Чингэлтэйд 10.7 хувь, Баянзүрх дүүрэгт 6.8 хувь өсчээ. Харин 1970 оноос өмнө ашиглалтанд оруулсан орон сууцны үнэ 3.8-13.3 хувиар, 1970-2001 онд ашиглалтад орсан орон сууцных 5.2-11.1 хувиар өсчээ. Түүнчлэн 2002 оноос хойш ашиг­лал­тад орсан орон сууцны үнэ 5.3-15.2 хувиар нэмэгдсэн байна.

Хүний хөгжил сангаас 413,7 тэрбум төгрөг тараажээ

Зах зээлд гарч буй бэлэн мөнгөний нийлүүлэлт долдугаар сарын эцэст зургаан их наяд орчим төгрөг байгааг статистикчид гаргасан байна. Үүнийг өмнөх сартай харьцуулахад 149,99 тэрбум, өмнөх оны мөн үеэс 2,3 их наяд төгрөгөөр илүү гэсэн тооцоог тэд мөн гаргажээ. Харин гүйлгээнд байгаа бэлэн мөнгө 673.9 тэрбум төгрөг байж, өмнөх сарынхаас 35.2 тэрбум төгрөгөөр, өмнөх оны мөн үеэс 50 хувь өссөн байна.

Тэгвэл инфляцийг далласан халамжийн зардалд манай улс хэдэн төгрөг зориулсныг харъя. Нийгмийн халамжийн сангаас долдугаар сарын байдлаар 173,9 мянган хүнд 36,5 тэрбум төгрөгийн тэтгэмж олгожээ. Нийгмийн халамжийн тэтгэвэр, тэтгэмжид хамрагдагчдын 49 хувь нь жирэмсэн болон нярай, хөхүүл хүүхэдтэй эхчүүд, 32.3 хувь нь халамжийн тэтгэвэр авагчид, 8.6 хувь нь хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэнийг асарч буй иргэд, есөн хувь нь ахмад настныг асарч буй иргэд, 1.1 хувь нь бүтэн өнчин хүүхэд үрчлэн өсгөж буй иргэд байна.  
Нийгмийн халамжийн сангаас 2011 оны эхний долоон сард олгосон нийт тэтгэвэр, тэтгэмжийн 52.9 хувийг халамжийн тэтгэвэрт, 30.9 хувийг жирэмсэн болон нярай, хөхүүл хүүхэдтэй эхчүүдэд, 7.4 ху­вийг ахмад настныг асарч буй иргэдэд, 7.7 хувийг хөгжлийн бэрх­шээлтэй хүмүүсийг асарч буй иргэдэд, 1.1 хувийг бүтэн өн­чин хүүхэд үрчлэн авч өсгөсний тэтгэм­жид зарцуулсан байна. Алдарт эхийн одонтой 136.4 мянган эхчүүдэд 18.4 тэрбум төг­рөгийн тусламж олгосон байна. 

Харин зөвхөн “Хүний хөгжил” сангаас  413.7 тэр­бум төгрөгийг давхардсан тоогоор 2.7 сая иргэнд тараажээ.

Гадаад худалдааны алдагдал 8,4 дахин өсчээ

Манай улс 2011 оны эхний до­лоон сард дэлхийн 116 оронтой худалдаа хийж, гадаад худалдааны нийт бараа эргэлт 5784.0 сая ам.доллар, үүнээс экспорт 2341.6 сая ам.доллар, импорт 3442.4 сая ам.долларт хүрчээ. Нийт бараа эргэлтийн хэмжээ өмнөх оны мөн үеийнхээс 2576.3 сая ам.доллар буюу 80.3 хувь, үүнээс импортын хэмжээ 2.1 дахин, экспортын 52.2 хувиар өсчээ.

Гадаад худалдааны тэнцэл оны эхний долоон сарын байдлаар 1100.7 сая ам.долларын алдагдалтай гарч, өмнөх оны мөн  үеийнхээс 970 сая ам.доллар буюу 8.4 дахин өсчээ. Үүнд уул уурхайн зориулалттай машин, техник, автомашин, нийтийн тээврийн хэрэгсэл болон газрын тосны бүтээгдэхүүний импортын дундаж үнэ нэмэгдсэнээс шалтгаалан импортын өсөлт экспортынхоос 54 пунктээр өндөр байгаа нь нөлөөлсөн гэнэ. Харин зөвхөн долдугаар сарын хувьд авч үзэхэд гадаад худалдааны тэнцэл 2010 оны долддугаар сард 83 сая ам.долларын алдагдалтай гарч байсан бол 2011 оны долддугаар сард 368 сая ам.долларын алдагдалтай гарч, өмнөх оны мөн үеийнхээс 285 сая ам.доллар буюу 4.4 дахин өсчээ.

Экспортын 98.3 хувийг эрдэс бүтээгдэхүүн, нэхмэл болон нэхмэл бүтээгдэхүүн, үнэт ба хагас үнэт чулуу, үнэт металл, гоёлын зүйлс, түүхий болон боловсруулсан арьс, шир, ангийн үс, тэдгээрээр хийсэн эдлэл, үндсэн төмөрлөг, түүгээр хийсэн бүтээгдэхүүн зэрэг бүлгийн бараа эзэлж байна. Экспортын бүтцэд голлох барааны эзлэх хувийг авч үзэхэд нүүрс 38.4 хувь, зэсийн баяжмал 24.7 хувь, төмрийн хүдэр 9.6 хувь,  боловсруулаагүй газрын тос 5.1 хувь, цайрын хүдэр, баяжмал 3.7 хувь, боловсруулаагүй буюу хагас боловсруулсан алт 3.2 хувь, жоншны хүдэр, баяжмал 2.2 хувь, самнасан ноолуур нэг хувь, бусад бүтээгдэхүүн 12.1 хувийг эзэлж байна. Нийт экспортод боловсруулаагүй буюу хагас боловсруулсан алтны эзлэх хувь өмнөх оны мөн үеийнхээс 4.6 пункт, зэсийн баяжмалын эз­лэх хувь дөрвөн пункт, цайрын хүдэр, баяж­малынх нэг пункт, самнасан ноолуурынх 0.6 пункт, боловсруулаагүй газрын тосных 0.4 пунктээр буурч, харин нүүрснийх 12.8 пункт, төмрийн хүдрийнх 2.5 пункт, жоншны хүдэр, баяжмалынх 0.1 пунктээр нэмэгджээ.

Импортын 26.8 хувийг машин, механик төхөөрөмж, цахилгаан хэрэг­сэл, дуу хураагч, зурагт, тэд­гээрийн эд анги, сэлбэг, 23.7 хувийг авто, агаар, усан замын тээврийн хэрэгсэл, тэдгээрийн эд анги, 18.9 хувийг эрдэс бүтээгдэхүүн, 9.4 хувийг үндсэн төмөрлөг түүгээр хийсэн бүтээгдэхүүн, 4.9 хувийг хүнсний бэлэн бүтээгдэхүүн, 3.8 хувийг хими, химийн үйлдвэрийн бүтээгдэхүүн, 3.4 хувийг хуванцар, каучук, түүгээр хийсэн эдлэл, үлдсэн 9.1 хувийг бусад бүлгийн бүтээгдэхүүн эзэлж байна.

Мөн газрын тосны бүтээг­дэхүү­ний импорт 2011 оны эхний долоон сард 557.7 мянган тонн буюу 581.1 сая ам.доллар болж, нийт импортын үнийн дүнгийн 16.9 хувийг эзэлж байна. Газрын тосны бүтээгдэхүүний импорт өмнөх оны мөн үеийнхээс 132.4 мянган тонн буюу 31.1 хувиар нэмэгдэв. Газрын тосны бүтээг­дэхүүнийг ОХУ, БНХАУ, БНСУ-аас авсан бол гурилыг ОХУ болон Казахстан улсаас, цагаан будааг БНХАУ, Вьетнам, ОХУ-аас, элсэн чих­рийг Тайланд, Бразил, Колумба, Австрали улсаас, нийтийн тээврийн хэрэгслийг БНСУ, ОХУ-аас, суудлын автомашиныг Япон, БНСУ, ХБНГУ, Их Британи улс, АНУ-аас, ачааны автомашиныг БНХАУ, АНУ, БНСУ, Энэтхэг, Белорусь улсаас голлон нийлүүлсэн байна.

Импортын худалдаа хийсэн орнуудын 31.6 хувийг БНХАУ-тай, 24.7 хувийг ОХУ-тай, 7.6 хувийг Япон улстай, 7.5 хувийг АНУ-тай, 5.5 хувийг БНСУ-тай, 4.7 хувийг ХБНГУ-тай, 2.5 хувийг Украин улстай, 1.6 хувийг Франц улстай хий­сэн нь нийт импортын 85.7 хувийг эзэлж байна.

Б.БЯМБАА

"Ардын эрх" сонин


NewsMN Гар утасны хувилбар Татах
NEWS.mn

Мэдээллийн эх сурвалж