Гадаад харилцааны сайд Ц.Мөнх-Оргил өнгөрсөн долоо хоногт ОХУ болон БНХАУ-д ажлын айлчлал хийгээд ирсэн билээ. Тэрбээр энэ айлчлалын талаар мэдээлэл хийлээ.

Тэрбээр ОХУ-д хийсэн айлчлалын талаар дараах мэдээллийг өгсөн юм.

Айлчлалын хүрээнд Сергей Лавров сайдтай албан ёсны уулзалт хийсэн байна. Мөн Евро Азийн Эдийн засгийн холбооны худалдааны асуудал хариуцсан сайдтай хэлэлцээр хийжээ. Үүнээс гадна ОХУ-ын Техникийн зохицуулалт, мэргэжлийн хяналт, мал эмнэлэг, ургамал, хорио цээрийн асуудал хариуцсан сайдтай хэлэлцээр хийсэн байна. Түүнчлэн ОХУ-ийн Эдийн засгийн хөгжил Ази номхон далайн улс орнуудын хамтын ажиллагааг хариуцсан сайдтай уулзаж ярилцсан гэж Гадаад харилцааны сайд Ц.Мөнх-Оргил мэдээллийн эхэнд дуулгасан юм.

ОХУ-ын талаас манай улсад дараах хүсэлтийг тавьжээ. Үүнд:

• Олон жил шийдэгдэхгүй явсан үл хөдлөх хөрөнгийн асуудлыг шийдвэрлэж өгөхийг хүссэн байна. 1990-ээд оны эхээр ОХУ өөрийн мэргэжилтэн, цэргээ татаж авахдаа Монгол Улсад маш их хэмжээний үл хөдлөх хөрөнгө шилжүүлээд явсан. Одоогоор ОХУ-ын бүртгэлтэй 30-40 барилгын асуудал бий. Үүнийг бүртгэлжүүлж өгөх хүсэлт тавьсан байна.

• УБТЗ-ын үйл ажиллагаа, үр ашгийг нэмэгдүүлэх тал дээр анхаарал хандуулж байгаагаа илэрхийлжээ.  

Гадаад харилцааны сайд Ц.Мөнх-Оргил айлчлалын үеэр дараах асуудлуудыг хөндөж тавьжээ. Үүнд:  

• Ерөнхий сайд Ж.Эрдэнэбат энэ онд ОХУ-д айлчлал хийхээр төлөвлөж байгаа. Энэхүү айлчлалын бэлтгэлийг хангах зорилготой байсан. Ямар ч байсан энэ оны эхний хагас болж өгвөл эхний улиралд багтаан албан ёсны айлчлал хийлгэхээр тохирсон.

• Ерөнхий сайд Ж.Эрдэнэбат айлчлал хийх үеэр гарын үсэг зурах баримт бичгүүдээ мөн тохирсон. Үүнд төмөр замаар ачаа дамжуулан тээвэрлэх нөхцөлийн талаар ярилцаж, гарын үсэг зурахаар болсон. Мөн байгаль орчныг хамгаалах, ой хээрийн түймрээс урьдчилан сэргийлэх Засгийн газар хоорондын хэлэлцээр хийхээр тохирсон.

• Эрчим хүчний салбарын ерөнхий хэлэлцээр хийхээр тохирсон. ОХУ-тай Эгийн голын УЦС-ын талаар дэлгэрэнгүй ярилцсан. Ингээд монголын эрчим хүчний хангамжийг сайжруулахад хоёр тал хамтарч ажиллахаар болсон. Хоёрдугаарт,  Эгийн голын УЦС, Шүрэн голын УЦС баривал Байгал нуурын эко системд хэрхэн нөлөөлөхийг хамтарч судална. Хоёр улсын эрдэмтдийг III,  IV, V сард ажиллуулж, хурал семинар зохион байгуулаад тэдний дүгнэлт дээр үндэслэн асуудлаа шийдэхээр тохирлоо гэж тэрбээр мэдэгдсэн юм.      

Мөн Бүс нутаг хил орчмын хамтын ажиллагаанд дэмжлэг үзүүлэх тухай Засгийн газар хоорондын хэлэлцээр байгуулах тохиролцоонд хүрсэн байна.

Тэрбээр “Өмнө нь Сергей Лавров сайд манай улсад айлчлал хийх үеэр ОХУ-аас 100 тэрбум рублийн хөнгөлөлттэй зээл авах тухай асуудлыг хөндсөн. Тиймээс хөнгөлөлттэй зээлийн асуудлыг хурдан шийдвэрлүүлэх талаар ярилцсан. ОХУ-ын тал Олон улсын валютын сангийн гэрээ хэлэлцээрийг анхааралтай харж байна гэдгээ мэдэгдсэн. Бид бол хөнгөлөлттэй зээлийн хөрөнгөөр дэд бүтэц УБТЗ, эрчим хүчний томоохон төслийг ОХУ-тай хамтарч хэрэгжүүлэх чиглэл баримталж байгаа. Орос улс энэ саналыг баяртай хүлээж авсан. Одоо хамтарч ажиллах төслөө тохироод, УБТЗ-д бэлдсэн хэд, хэдэн төсөлд анхаарал хандуулахаар болсон” гэлээ.

Мөн ОХУ, БНХАУ болон манай улсын эдийн засгийн коридорыг сайжруулах талаар ярилцсан. Ингээд гуравдугаар сард Бээжин хотод болох шинжээчдийн уулзалтаар хэлэлцээрийг үргэлжлүүлэхээр боллоо. Уг асуудлыг дөрөвдүгээр сард дэд сайд нарын төвшинд ярина. Харин тавдугаар сард гурван талын дээд төвшний уулзалт хийх саналыг тавьсан. Энэ асуудлыг өмнөх хоёр уулзалтын дараа товлохоор тохирсон” гэлээ.

Харин БНХАУ-д хийсэн айлчлалын талаар дараах мэдээллийг өгсөн юм.

Тэрбээр хэлэхдээ “Хятад улстай манай улс улстөр болоод нийгмийн зөрчилтэй ямар нэг асуудал байхгүй гэдгийг хоёр тал сэтгэл ханамжтай тэмдэглэсэн” гэв.

Гадаад харилцааны сайд Ц.Мөнх-Оргил  БНХАУ-д хийсэн айлчлалын гол зорилго нь энэ оны 3-4 дүгээр сард урд хөршид хийх Ерөнхий сайд Ж.Эрдэнэбатын айлчлалын бэлтгэл ажлыг хангах явдал байсан. Энэ хүрээнд Нэг зам-Нэг бүс олон улсын хуралд Ерөнхий сайд Ж.Эрдэнэбат БНХАУ-ын дарга Си Жиньпинийн урилгаар оролцохоор болжээ.

Айлчлалын үеэр БНХАУ-ын тал Монголын талд нэн ач холбогдолтой БНХАУ-ны нутаг дэвсгэрээр далайд гарахаар дамжин өнгөрөх, буцаж ирэх, тээвэрлэн явуулах Засгийн газар хоорондын 2014 оны хэлэлцээрийг Хятадын талаас соёрхон баталсан. Энэ нь худалдааны зардлыг бууруулахад ихээхэн түлхэц болох юм. Хэлэлцээрийн үр дүнд Хятадын долоон боомтыг Монгол Улс ашиглах бололцоо нээгдэж байна.

Манай талаас БНХАУ-аас Монголын түр зуурын эдийн засгийн хүндрэлийг даван туулахад тусламж дэмжлэг үзүүлэхийг санал болгосон. Хятадын тал дэмжлэг үзүүлнэ гэдгээ илэрхийлсэн. ОУВС-тай тохиролцоонд хүрч байгааг олон улсын төвшинд худалдаа, хөрөнгө оруулалт, эдийн засгийн урт хугацааны тогтвортой үйл явц бүрдүүлж байна хэмээн сайшаасан. БНХАУ ОУВС, Азийн хөгжлийн банк, Дэлхийн банкаар дамжуулан дэмжлэг үзүүлнэ гэдгээ мэдэгдсэн.

Түүнчлэн хоёр улс Төв банкны хооронд байгуулсан своп хэлэлцээрийн хугацааг сунгахаар болж байна. Өнөөдөр Монголбанкны төлөөлөгчид тус улсын Ардын банкныхантай хэлэлцээр хийж байна.

Гуравдугаарт, манай талын хүсэлтийн дагуу своп хэлэлцээрийн хэмжээг нэмэгдүүлэх хүсэлтийг судалж байна. Нааштай шийдвэрлэнэ гэсэн. Үүний зэрэгцээ нэмэлт зээл авахаасаа өмнө нь шийдвэрлэсэн хөнгөлөлттэй зээлийн асуудлыг шийдэх тухай асуудлыг хөндсөн.  Өнгөрсөн жил тус улсын Ерөнхий сайд манай улсад айлчлахдаа нэг тэрбум ам.долларын зээлийн асуудал ярьсан. Үүнийг шийдье, гэхдээ уг хөрөнгийг Улаанбаатар хотын гэр хорооллыг дахин барилгажуулах, 1000 айлын орон сууцны цогцолбор болон монголын боомтуудыг бэхжүүлэхэд зориулна. Мөн БНХАУ-ын талтай мах болон нүүрсний экспортоо нэмэгдүүлэхээр болсон” гэлээ.

Ийнхүү мэдээлэл хийсний дараа сэтгүүлчдийн асуултад хариуллаа.

–Таныг ОХУ-д хийж байгаа айлчлалын үеэр "Ростех"-ийн удирдлагуудтай уулзах хүсэлт тавьсан ч татгалзсан хариулт авсан гэх мэдээлэл явсан. Энэ үнэн бодитой мэдээлэл үү?

-Энэ худлаа мэдээлэл байсан. Бид айлчлалын үеэр ямар нэг хувийн компанитай уулзаагүй. Хувийн компанийн зүгээс ч бидэнтэй уулзах ямар нэг асуудал яригдаагүй. Албаны яриа хэлэлцээрийн үеэр “Эрдэнэт”-ийн асуудал огт яригдаагүй. ОХУ-ын хэвлэл мэдээллийн байгууллагуудад ярилцлага өгөх үеэр ч энэ асуудлыг тодруулж асуугаагүй. Харин албан бусаар зоог барьж байхад С.Лавров сайд ОХУ-ын талтай холбоотой ямар нэгэн асуудал гарсан эсэхийг тодруулсан. Би хариуд нь, “ОХУ-ын хувьд ямар ч асуудал байхгүй. Хоёр улсын засгийн газар болон хувийн хэвшлийн хооронд асуудал байхгүй. Бидэнд зөвхөн дотоодын асуудал байгаа” гэж хариулсан. С.Лавров сайд “За за, тэгвэл хоёр орны харилцаанд хамааралгүй юм байна. Ашгүй дээ” гэсэн. Ийм л яриа болсон.

–ОУВС-тай хийсэн хэлэлцээрийн үр дүнгээр Хятадын Ардын банктай Төв банктай  хоёр тэрбум ам.долларын своп хэлцэл хийхээр болсон. Айлчлалын үеэр своп хэлцлийн хэмжээг нэмэгдүүлэх асуудал яригдсан нь ямар учиртай юм бэ?

-ОУВС-тай хийсэн тохиролцоон дотор “БНХАУ-ын Ардын банк, Монгол Улсын Төвбанктай байгуулсан своп хэлэлцээрийг сунгана” гэсэн заалт орсон юм. Энэ асуудал дээр Хятадын Ардын банк албан ёсны шийдвэрээ гаргаж, сунгаж байгаа. Одоо хоёр банкны хооронд яригдаж хэлцлийнхээ хэмжээг жаахан нэмэгдүүлэх асуудал яригдаж байгаа юм билээ. Яг хэдий хэмжээгээр нэмэгдүүлэх нь банкуудын хоорондын асуудал. БНХАУ-ын талаас энэ хүсэлтийг нааштайгаар шийдвэрлэхийн төлөө ажиллана, судалж үзнэ гэсэн хариултыг өгсөн.

–БНХАУ-ын талаас нийтдээ яг хэдэн ам.долларын эдийн засгийн тусламж үзүүлэхээр болсон бэ?

-Эхний ээлжинд БНХАУ-аас нэг тэрбум ам.долларын хөнгөлөлттэй зээл, нэг тэрбум юанийн буцалтгүй тусламжийг өгөхөөр тохирсон.

-Засгийн газраас томоохон төслүүдээ хөдөлгөхдөө хоёр хөрштэйгөө хамтрах асуудлаар ярилцсан уу?

-Ярилцсан. ОХУ-тай 100 тэрбум рублийн хөнгөлөлттэй зээлийг тус улсын хөрөнгө оруулалт, технологи, хувийн хэвшлүүдтэй хамтарсан байдлаар томоохон төслүүд хэрэгжүүлэх саналтай байгаагаа илэрхийлсэн. ОХУ-ын тал үүнийг  маш сайн дэмжиж байгаа. Ялангуяа төмөр зам, гурван улсын эдийн засгийн коридорыг хөгжүүлэх асуудал дээр манай улстай хамтрахад бэлэн байгаагаа илэрхийлсэн. Хятадын талтай яригдаж буй томоохон хөрөнгө оруулалтын асуудлыг Шадар сайд У.Хүрэлсүхээр ахлуулсан  ажлын хэсэг очиж холбогдох яриа хэлэлцээрийг хийнэ. У.Хүрэлсүх сайд эрдэс баялаг, эрчим хүч, дэд бүтэц гэсэн маш том салбаруудыг зангидаж, Хятадтай уул уурхайн, төмөр зам, эрчим хүч дамжуулах шугамуудын асуудлаар хэлэлцээр хийх юм. Ажлын хэсэг ирэх гуравдугаар сард, амжихгүй бол дөрөвдүгээр сард явна гэсэн хариу өглөө.