ДААЛГАВАР АВЛАА
Эдийн засгийн салбарт өнгөрсөн долоо хоногт болсон нэгэн онцлох үйл явдал нь “Наймдугаар сарын 1-ээс нүүрсний тээвэрлэлтийн тарифыг одоо байгаа үнээс нь 15 хувиар нэмнэ” гэсэн мэдээлэл байв. Нүүрсний тээвэрлэлтийн үнийг ийнхүү нэмсэнээр цахилгаан, дулаанаас авахуулаад бүхий л бараа, үйлчилгээний үнэ нэмэгдэх магадлал өндөр тул ийн онцолж байна. Эдийн засагчид ч “Нүүрсний тээвэрлэлтийн тарифыг нэмсэнтэй холбоотойгоор цахилгаан, дулааны үнэ тодорхой хэмжээгээр нэмэгдэнэ” хэмээн баталж байгаа юм. “Улаанбаатар төмөр зам” хувь нийлүүлсэн нийгэмлэгийн удирдлагууд тээвэрлэлтийн үнийг яагаад нэмж буй талаараа тайлбар өгчээ. Тэдний хэлж буйгаар тус нийгэмлэг өнгөрсөн онд 5.7 сая тонн нүүрс тээвэрлэсэн. Улмаар дээрх хэмжээний нүүрсийг хямд үнээр тээвэрлэснээс болж 16 тэрбум төгрөгийн алдагдалтай ажилласан аж. Ер нь бол жилийн жилд алдагдалтай ажилласаар ирсэн гэнэ. Харин энэ жил дизель түлшний үнэ нэмэгдсэнээс болж алдагдлын хэмжээ нэмэгдэж болзошгүй хэмээн тооцоолсны үндсэн дээр дээрх шийдвэрийг гаргажээ. Нүүрс тээвэрлэлтийн үнийг 15 хувь нэмсэнээр нэг тонн нүүрсийг нэг километрт тээвэрлэх зардал 18 төгрөг болж байгаа. Гэхдээ нүүрсний тээвэрлэлтийн тарифыг 15 хувиар нэмсэнээр алдагдалгүй ажиллаж чадахгүй хэмээн мэдэгдсэнийг энд онцолъё. Тодруулбал, одоо мөрдөж байгаа тарифыг 38 хүртэлх хувиар нэмэгдүүлж байж л “Улаанбаатар төмөр зам” ямар нэг алдагдалгүй ажиллах ажээ. Тэгэхээр алдагдалгүй ажиллахын тулд үнийг шат дараатайгаар нэмэгдүүлнэ гэсэн үг. Ямартай ч нүүрс тээвэрлэлтийн үнийг эхний ээлжинд 15 хувиар нэмэх нь нэгэнт тодорхой боллоо. Нүүрсний уурхай, цахилгаан станцуудын алдагдал “Улаанбаатар төмөр зам”-ынхаас илүү гарна уу гэхээс нэг их дутахгүй. Тэр ч бүү хэл ихэнх нүүрсний уурхай алдагдалтай ажиллаж, өр нь үндсэн хөрөнгийн хэмжээнээс нь давж гарсан байдалтай байгаа билээ. Тиймээс тэд ч “Улаанбаатар төмөр зам”-ынхны гаргасан шийдвэрийг сонсоод нэгийг бодож байгаа нь дамжиггүй. Харин нүүрсний тээвэрлэлтийн тарифыг нэмсэн нь экспортод төдийлөн нөлөөлөхгүй гэнэ. Товчхондоо, Хятад, Оросын хил дээрх компаниудын нүүрсний экспортод төдийлөн нөлөөлөхгүй гэж эдийн засагчид үзэж байгаа ажээ. Учир нь Монголоос эдгээр улс руу зөвхөн хүнд даацын ачааны машинаар тээвэрлэлт явуулдаг билээ.
Монголбанкны Ерөнхийлөгч Л.Пүрэвдорж арилжааны банкуудын дүрмийн сантай холбоотой нэгэн шийдвэрийг энэ сарын эхээр гаргаснаа өнгөрсөн долоо хоногт зарлав. Тодруулбал, тэрбээр арилжааны банкуудын захирал, ТУЗ-ийн гишүүд, хувь эзэмшигчидэд “Банкны хувь нийлүүлсэн хөрөнгийн доод хэмжээг 16 тэрбум төгрөг байхаар тогтоолоо. Уг шийдвэрийн дагуу дүрмийн санг 2013 оны тавдугаар сарын 1-ий өдөр заасан хэмжээнд хүргэ” гэсэн даалгаврыг өгсөн юм. Энэ шийдвэрийг гаргахаас өмнө арилжааны банкууд “Банкуудын дүрмийн сан найман тэрбум төгрөг байна” гэсэн журмыг мөрдөж байв. Дүрмийн сан хэдий чинээ их байна банкны эрсдэл даах чадвар төдий чинээ их байна гэсэн үг. Бас энэ хариуцлагатай байх нэг том үзүүлэлт юм. Ямартай ч манай улсад үйл ажиллагаа явуулж буй арилжааны 14 банкны дөрвийнх нь дүрмийн сан одоогоор 16 тэрбум төгрөгөөс их байна. Харин үлдсэн 10-д нь 2013 оны тавдугаар сар хүртэл дүрмийн сангаа 16 тэрбум төгрөгт хүргэх ажил үлдлээ. Төв банкны зүгээс эрсдэлийг тооцож, судалгаа хийсний үндсэн дээр дээрх шийдвэрийг гаргасан гэж мэдээлсэн. Энэ нь өөрийн хөрөнгөө нэмэгдүүлэхэд хангалттай хугацаа гэнэ. Тус банк арилжааны банкуудын өөрийн хөрөнгийг нэмэгдүүлэх шийдвэрийг шат дараатай авч буй. Одоогоос таван жилийн өмнө буюу 2006 оны гуравдугаар сард банкуудын дүрмийн сан дөрвөн тэрбум төгрөг байсныг найман тэрбум төгрөг болгох шийдвэрийг гаргаж байв. Монголбанкнаас энэ талаарх дэлгэрэнгүй мэдээллийг ирэх долоо хоногт хийх ээлжит хэвлэлийн хурлын үеэр өгөх ажээ. Дашрамд дурьдахад, “Хадгаламж” банкны өөрийн хөрөнгө хамгийн их буюу 60 тэрбум төгрөг байна. Харин “Чингис хаан” банк 39 тэрбум 273 сая 246 мянга, “Төрийн банк” 28 тэрбум, “Голомт” банк 21 тэрбум 934 сая 141 мянган төгрөгийн дүрмийн сантайгаар удаах байрыг эзэлж байгаа билээ. ХААН банк одоогоор 12 тэрбум 994 сая төгрөгийн хөрөнгөтэй бол “Кредит” банк 14 тэрбум гаруй, “Хас” банк 13 тэрбум 290, “Худалдаа хөгжлийн банк” 14 тэрбум төгрөгийн үндсэн хөрөнгөтэй байгаа юм. Хамгийн бага буюу найман тэрбум төгрөгийн дүрмийн сантай банкууд нь Үндэсний хөрөнгө оруулалт, Капитал, Капитрон, Эрэл, Тээвэр хөгжлийн банк, Улаанбаатар банкууд байна.
ЭДИЙН ЗАСГИЙН БАЙНГЫН ХОРОО ҮҮРГЭЭ ХЭР БИЕЛҮҮЛЭВ
УИХ-ын Эдийн засгийн байнгын хорооныхон өнгөрсөн долоо хоногийн пүрэв гарагт хаврын чуулганы хугацаанд хийсэн ажлуудаа танилцуулсан юм. Тус байнгын хороо чуулганы туршид нийтдээ 22 удаа, хуулийн төсөл хэлэлцүүлэгт бэлтгэх болон хяналтын чиглэлээр хорооноос байгуулагдсан ажлын хэсэг нь 70 гаруй удаа хуралджээ. Нийт 280 гаруй цаг хуралдсан гэнэ. Эдийн засгийн байнгын хорооныхон ажлаа тайлагнах үеэрээ “Монгол Улсын эдийн засаг, нийгмийг 2010 онд хөгжүүлэх үндсэн чиглэлийн хэрэгжилтийг нэгтгэн дүгнэж УИХ-аас шийдвэр гаргахад анхаарч ажиллалаа. Бас Монгол Улсын эдийн засаг, нийгмийг 2012 онд хөгжүүлэх үндсэн чиглэлийг хэлэлцүүлж батлуулах, 2010 оны улсын төсвийн гүйцэтгэлийн талаар санал, дүгнэлт гаргахад ч гол анхаарлаа хандуулсан” гэсэн юм. Гэхдээ тус байнгын хорооныхны гол анхаарлаа хандуулсан гэх ирэх онд мөрдөх Үндсэн чиглэлийн төслийг хаврын чуулганаар баталж чадаагүй. Бас хэзээ батлах нь ч тодорхойгүй байгаа юм. Ямартай ч тус байнгын хороо хаврын чуулганы хугацаанд эдгээрээс гадна давхардсан тоогоор 40 гаруй асуудал хэлэлцжээ. Үүнд нь Хадгаламж, зээлийн хоршооны тухай, Зээлийн мэдээллийн тухай, Компанийн тухай зэрэг томоохон хуулийн төслүүдийг хэлэлцүүлэгт бэлтгэж оруулах, хянан шалгах үйл ажиллагааны чиглэлээр зарим хууль, тогтоомжийн хэрэгжилттэй танилцах ажил багтсан байна.
"Улс төрийн тойм" сонин