“Би ангидаа байхад хэцүү байна аа. Намайг Монголоос ирсэн гээд шоолоод байх юм. Надаас танайд зурагт байдаг уу, байшин гэж юу байдгийг мэдэх үү, хоолоо болгож иддэг үү гээд тэнэг юм асуугаад байх юм. Сүүлдээ би бүр залхаад би Японоос ирсэн гэж хэлдэг болсон”… Иймэрхүү үгтэй захидал хэдхэн хоногийн өмнө Америкт суугаа дүүгээс минь ирсэн юм. Уг нь далайн чанадад яваа дүүгээс минь захидал ирлээ гэж баярлаж байсан боловч ийм үгтэй захиа унших гэж л баярлажээ. Яг үнэндээ надад хэлэх үг олдоогүй. Ийм захиа бичсэн дүүд минь ч, түүнээс ингэж асуусан америкчуудад ч буруу байхгүй.

Гадныхны нүдээр бол бид жижиг улс. Тиймээс чи тэр улсад ямар ч алба хашдаг бай тэдний нүдээр бид жижиг. Тиймээс тэд бидэнд тааруулж жижигхэн л юм ярина. Яг л “Танайд машин байдаг уу” гэх мэтийн зүйлс шиг. Том, жижгийн ялгааг дүү маань арай л багадаа мэдэх учиртай байж. Тиймээс л тэдний асуусан асуултад эмзэглэсэн хэрэг л дээ. Яг үнэндээ гадаадад очсон монголчуудад гадныханд өөрсдийнхөө орны тухай бахархаад ярьчих юм үнэндээ ховор байдаг гэнэ. Япончууд Тоёота, Сони, Мицубиши, жудогоороо, солонгосчууд Самсунг, Киагаараа бахархана. Бидэнд бахархаад ярьчих брэнд байна уу. Одоохондоо алга. Тиймээс л бид гадныханд аль эртний Чингис хаан, Их Монгол Улсынхаа тухай ярьдаг байх. Бүр цаашлаад монгол гэр, хөдөө тал нутаг, ахуй, соёлоо л ярина. “Монголд бахархмаар юм Чингис хаанаас өөр байна уу?” гэсэн асуултад үнэндээ бид бүгдээр “мад” болно.

Нээрээ бид бахархах юмтай улс мөн үү. Мөнх тэнгэрээрээ бахархая гэвэл ямар ч улс дээрээ тэнгэртэй. Дээрээс нь Улаанбаатарын өвлийн тэнгэрийг хөх гэхэд ч хаашаа юм бэ, саарал гэвэл илүү зохимжтой болох биз. Хөх толбоороо бахархая гэхээр Турк, Япон, Солонгос зэрэг улсууд хөх толботой. Орчин үеийнхээ хөгжил, хэв маягаар бахархая гэхээр манайд тэднээс илүү зүйл алга. Ямар гадны уралдаан тэмцээнд оролцоод медаль хүртээд байдаг архиар бахархалтай биш. Шотланд виски шиг дэлхийд алдартай ч биш дээ. Тэгээд ч тэд манайхан шиг балын амтанд орсон баавгай шиг архинд шунахгүй л…

Гадаадын ард түмэнд монгол­чуу­дыг танилцуулахгүй биш, танил­цуулдаг гэнэ ээ. Гэхдээ ихэвчлэн хөдөө хээр тал, монгол гэрт амьдарч байгаа малчдын амьдрал, хонь муулж байгаа зэргийг л гаргадаг гэх. Ийм юм үзүүлээд байхаар гадныхан гэрт амьдардаг, гэрэл цахилгаагүй, хонио гаргаад түүхийгээр нь л иддэг гэж ойлгодог байлгүй. Манай дүү тэнд очоод монголын соёлын өдрүүд гээч юмыг үзжээ. Үүгээр нь Монголын орчин үеийн нийслэл Улаанбаатарын тухай нэг ч “зураг” үзүүлээгүй гэнэ. Энэ арга хэмжээнд цаг очсон найздаа нийслэл хотоо танилцуулах гэтэл “Танилцуулгад ганц ч тийм юм гарсангүй шүү дээ” гэж хэлжээ. Америкад очоод хоёр жил болсон дүүгээс маань тэд албаар ч юм уу байнга анх асуусан асуултаа асуудаг гэнэ. Тиймээс л тэр “Тоглосон юм аа. Японоос ирсэн” гээд хэлчихэж. Үүнээс хойш тэд “балай” асуултаа тавихаа больжээ.

Түүнээс асуусан хамгийн аймаар асуулт нь “Танайх Хятад хэлээр ярьдаг уу” гэсэн асуулт. Энэ үед л тэр хамгийн их уурлаж “Би монгол хүн шүү” гэж хашхирмаар санагдсан гэнэ лээ.

“Хөгжиж буй гэх тодотголтой хоёр их гүрний дунд оршдог Монгол гэх улсаас Ерөнхийлөгч нь манай оронд айлчилж байна. Саяхан газар доороос нь их баялаг олдсон энэ улсыг одоо л хүмүүс сонирхож эхэлж байгаа билээ. Манай улсад айлчилсан гол зорилго нь суралцах залуусын тоог нэмэх болон уул, уурхайн тал дээр тусламж хүсэхээр иржээ” гэсэн мэдээлэл саяхан Америкийн нэгэн томоохон сайтаар гарчээ. Тэд биднийг юм гуйхаар л ирсэн гэж ойлгодог болжээ. Үнэндээ энэ нь тэдэнд жижиг асуудал мэт боловч манайх шиг улсад стратегийн шинжтэй том асуудлын нэг байлгүй яах вэ. Тэгээд ч Обама манай Ерөнхийлөгчтэй 30 минут л уулзсан байна. Уг нь саяхан Африкийн Лесото гэх жижиг улсын ерөнхийлөгчтэй нэг цаг гучин минут уулзсаныг ч мэдээлэл тавигдсан сайтад мэдээлсэн байна.

Манайх эндээ дэлхийн анхаарлыг татсан гэж, болсон болоогүй тэгш ойгоо угтан хөөрцөглөж суухад тэнд биднийг юм гуйсан, мах түүхийгээр нь идсэн зэрлэг шахуу улс л гэж ойлгож сууна, гадаадынхан. Уг нь бид гадны оронд сурталчилдаг нэвтрүүлгийнхээ өнгө аясыг аль хэдийнэ өөрчлөх цаг болсон байлтай. Мань мэт нь ч яах вэ, эндээ байна. Олон юм бодуулахаар захиа илгээсэн дүүгээ өрөвдлөө.

Hi ahaa. Tanii ajil sain uu. Bi sain hicheeldee yavaal baijine. Neeree namaig irsenees hoish teneg asuult asuugaad bsan mania angiihan odoo bolison. Bi tednuust Japan geed helchihsen. Gehdee bi aimaar ichij bna aa. Ednuus bidniig tuuhii mah iddeg, mashing medehgui, zuragt gedgiig uzej usuugui l gej boddog yum bna. Aavdaa helsen chine bitgii too geed baih yum. Unendee olon hunii umnu iimerhuu yum asuuhaar yamar hetsuu bdag geech. Bi tom bolood ene oilgoltiig uurchilnu uu. Neeree ahaa ta hurdan end hureed ireech. End hurch ireed pizza, mizza zuuhgui yu. Henii ch mededgui ulsad hudlaa unen setguulch hiij baisnaas end hurch ireed pizza zuu. Havgui saihan amidrana. Za za bye. Daraa mesengert taariii za. Bye