Оюутолгой, Тавантолгой, төмөр зам, Гацуурт, Эгийн гол, тавдугаар цахилгаан станц. Босдог ч үгүй, урагшилдаг ч үгүй мега төслүүд олшрохын хэрээр улс төр дэх хэрүүл нь улам хорлонтой, улам хурцадмал шинж рүүгээ орлоо. Үүнийг дагаад эдийн засаг нь “шатаж”, нийгэм маань ч сэтгэлгээний хүнд хямралд орсныг сүүлийн үеийн  шуугиан тарьсан үйл явлуудаас харж болохоор.

Өөрийгөө шатаахыг завдсан С.Эрдэнийн ухаангүй үйлдлийг иргэний нийгмийнхэн “олзлон” шүүрч аваад улс төр хийж байгаа нь үнэндээ увайгүй хэрэг. Монголчууд бидэнд хэрүүл, зодоон ихэдсэн үү гэхээс багадаагүй шүү дээ.

Ерөөсөө монгол хүний амнаас тэмцье, алалцъя, зодолдъё, шатаая, огтолъё гэсэн сонсоход ч аягүйцмээр үгс зүгээр л урсаад гардаг болсон хийгээд энд зөвхөн улстөрчид л буруутай. Тэдний эрдэс булаацалдсан эх адаггүй, утгаа алдсан тэмцэл нь эдийн засгаа хорлоод зогсохгүй нийгмээ тайван бус байдалд аваачжээ.

Оюутолгой, Тавантолгой, төмөр зам, Гацуурт бол монголчууд бидний хөгжилд хүрэх гишгүүр. Дэлхийд өдөр бүр шинэ, шинэ ноу хау бий болж, шинэ шинэ технологи нэвтэрч байгаа нөхцөлд нүүрсийг, алтыг зэсийг баялаг гэж тооцох зөв үү. Уг нь Монголын бол Монголын тусгаар тогтнол. Монголын баялаг бол монгол хүн байх ёстой биш үү.

Оюутолгой, Тавантолгой, төмөр зам, Гацуурт бол монголчууд бидний хөгжилд хүрэх гишгүүр. Дэлхийд өдөр бүр шинэ, шинэ ноу хау бий болж, шинэ шинэ технологи нэвтэрч байгаа нөхцөлд нүүрсийг, алтыг зэсийг баялаг гэж тооцох зөв үү. Уг нь Монголын бол Монголын тусгаар тогтнол. Монголын баялаг бол монгол хүн байх ёстой биш үү.

Эдийн засаг өдрөөс өдөрт тун тодорхойгүй, бүүр төвөгтэй байдалд орж байна. Оюутолгойн хөрөнгө оруулалт яг хэзээ орж ирэх нь тодорхой бус, хөрөнгө оруулагчдын зүгээс “зээл авах гэрээ хэлэлцээ хийж байна” гэсэн хоёрдмол утгатай байр суурийг илэрхийлэн ирэх оны сонгууль хүлээхээр шийдсэн нь илт. Өөрөөр хэлбэл, ирэх оны хоёрдугаар хагасаас Оюутолгойн далд уурхайн бүтээн байгуулалтыг эхлүүлэхээр төлөвлөж байгаа гэх бөөрөнхий тайлбарыг “Оюутолгой” компаниас хийх болсныг харахад арван зургаан оны УИХ-ын сонгууль явагдтал эдийн засаг энэ янзаараа “шатсаар” байх бололтой. Нөгөө талаар Тавантолгойн төсөл ямар ч байсан Ардчилсан намыг засгийн эрх барьж байх үед, бүүр тодорхой хэлбэл, Ч.Сайханбилэгийн засгийн үед эдийн засгийн эргэлтэд орохгүй нь ойлгомжтой болов. Хэрэв Х.Баттулга, Л.Эрдэнэчимэг нарын танилцуулсан төслөөр явна гэвэл Тавантолгойг авах хөрөнгө оруулагч олдохгүй. Монголын Засгийн газар Тавантолгой болон төмөр замын 51 хувийг авлаа гэхэд үүнтэй дүйцэхүйц хөрөнгийг хөрөнгө оруулагчаас зээлэх юм уу эсвэл олон улсын хөрөнгийн зах зээлээс хөрөнгө босгож байж гаргах болно. Хэрэв бид хөрөнгө оруулагчаасаа зээлээд эргүүлэн төлнө гэвэл “Рио Тинто”-той үүссэн асуудал, өнөөдрийн Оюутолгойг тойрсон хэрүүл Тавантолгой дээр үргэлжлэх  болно. Харин Засгийн газрын боловсруулсан хувилбараар явна гэвэл Ч.Сайханбилэг суудлаа өгнө.

Гацууртын ордод төрийн хувь эзэмшлийг тогтоох асуудал жил гаруйн хугацаанд УИХ-д гурван удаа орж ирсэн боловч бас л нэг тийшээ шийдэгдээгүй, эдийн засагт багагүй хүлээлт үүсгэчихээд байгаа билээ. Иймэрхүү өөх ч биш булчирхай ч биш ойлгомжгүй нөхцөл улс төрд үүсэхийн хэрээр эдийн засаг нь тодорхойгүй байдалд ороод байгааг эрх баригчид олж харах шаардлагатай болжээ. Эдийн засагт тодорхойгүй байдал үүсээд удах тусмаа иргэд нь бухимдалтай, энэ нь өөрөө, өөрийгөө шатаах хэмжээнд сэдэрч байгааг эрх мэдлийн хэрүүл, зодоондоо улайрсан улстөрчид олж харах цаг хэдийн болсон байна.

Хүнлэг энэрэнгүй нийгэмд, хүчирхийлэлд уриалагчдыг зөвтгөх нь зүйд нийцэхгүй ч иргэдээ ийм хэмжээнд  аваачтал  хэрэлдэх байгаа эх захгүй хэрүүлээ одоо болиоч.

Өлсч, цангаж, өвдөж зовсондоо биш эрх мэдэлтнүүдийн улайрсан хэрүүлээс уйдаж залхахдаа иргэд С.Эрдэнэ шиг босоод ирж магадгүй болжээ. Энэ бол бидний хүсч байгаа гарц хийгээд зорьж яваа нийгэм биш шүү дээ. Эрдэнэс шунал хүсэлд тачаадаж байгаа эрх мэдэлтнүүд минь иргэдээ нэг удаа анзаараад харвал яасан юм бэ.

Улстөрчдийн зодоон хурцдах тусмаа Украин, Сирийн зовлон монголчуудад улам л ойртоно. Бидэнд хэрүүл биш эв нэгдэл, итгэлцэл, ойлголцол хэрэгтэй. “Эвт шаазгай буга барина” гэдэггүйсэн бил үү.

Ж.ЭРХЭС