УИХ-ын гишүүн Д.Очир­батыг “Ярилцах танхим”-даа урилаа.

-Эрүүл мэндийн тухай хуу­лийн шинэчилсэн най­руул­гыг эмч, эмнэлгийн ажилт­­­­нууд эсэргүү­цэж бай­на. Хуульд чухам ямар, ямар өөрч­лөлт оруул­сан юм бэ?

-Уг хуульд эрүүл мэн­дийн салбарт хийх цогц ши­нэчлэлийн талаар тусгасан. Мөн эрүүл мэндийн тогтол­цоо­ны асуудлыг ч хөнд­сөн юм. Өрхийн эмнэлэг  өмнө нь ху­вийн, хувьсгалынх ч юм шиг байсан бол одоо төрийн ажил үйл­чилгээг хэрэгжүүлдэг ху­вийн хэвшлийн байгууллага гээд то­дор­хойлчихлоо. Ер нь хү­­нийг өвдсөн хойно нь бус, өвдөхөөс нь урьд­чилан сэргийлж, хам­­­гаа­лах нь эрүүл мэндийн бай­­гууллагын хамгийн гол үүрэг. Гэтэл үүнийгээ хэтэр­хий орхичихсон байсан. Тий­мээс хуульд нийгмийн эрүүл мэндийг урьдчилан сэр­гий­лэх талаар нэлээд олон заалт орууллаа. Цаашлаад өр­хийн эмнэлэг, сум, сум дун­дын эм­нэлгийн нэг иргэнд оногд­дог мөнгийг нэмж олгоно. Эд­гээр эмнэлгийг эрүүл мэн­дийн даат­галаас сан­хүү­­жүүлдэг бол­гох талаар Эрүүл мэндийн даат­галын ту­­хай хуульд тус­гах нь зүйтэй. Ингэснээр ир­гэдэд гэрт нь үйлчилдэг бол­­но. Мөн хамгийн чухал өөрч­­лөлтийн нэг нь иргэд эм­чээ сонгож, үйлчлүүлж, бас үнэл­гээ өгөхөд оршино. Ингэснээр эрүүл мэндийн байгууллагын ча­нар, хүртээмж сайжирч, ажилч­дынхаа боловсролд анхаарах гэхмэтчилэн олон асуудлыг шийдэж байгаагаараа давуу талтай.

-Хуулийн төслийг боловс­руулах үед эмч нарын тө­лөөл­лийг оролцуулсан уу?

-Эмч нар Эрүүл мэндийн тухай хуульд хариуцлагын асууд­­­лыг нэмэгдүүлсэн,  хэ­­лэл­­цүүлэгт оруулаагүй гэхч­­лэн янз бүрээр л ярьж бай­на. Эрүүл мэндийн сайд С.Лам­баа, Монголын үйлд­вэрч­ний эвлэлүүдийн хол­бооны ерөн­хий­лөгч С.Ган­баатар, Мон­голын эрүүл мэн­дийн ажилт­ны үйлд­вэрчний эвлэлүүдийн хол­бооны дарга Б.Мягмар болон ми­ний бие шинэчилсэн хуу­лийн чухам юу нь болохоо бай­чихаад бай­гаа талаар ярилцсан. Б.Мягмар “Хууль муу бол­лоо” гэж ярьж л бай­на. Гэтэл өөрөө ажлын хэ­сэгт орж, нэг, хоёрдугаар хэ­лэл­цүүлгийн үеэр бидэнтэй хамт байсан хүн. Харин гу­рав дахь хэлэлцүүлэгт “На­майг оруулж, үг хэлүүлсэнгүй” гээд байгаа юм. Хуульд заасны дагуу гу­рав дахь хэлэлцүүлэгт хууль са­наачлагч УИХ-ын гишүүн болон ажлын хэсгийн гишүүд зарч­мын зөрүүтэй санал оруулж болдоггүй. Үүнийг мэд­сээр байж “Хэлэлцүүлэгт орол­цуулсангүй” гэх юм. Сүүлийн үед Монголын үйлдвэрчний эвлэлүүдийн холбоо, Нийгмийн даатгалын үндэсний зөвлөл зэрэг төрийн болон төрийн бус байгууллагууд эрүүл мэндийн салбар руу их дайрдаг болж. Саяхан нэгэн эмчийг өвчтөний хуурамч түүх бичиж, 20 гаруй тэрбум төгрөг завшлаа гэж шуугисан. Хэрэв ингэж луйвардсан юм бол тэр баримт нь хаана байна вэ. Эрүүл мэндийн байгууллагын муу муухайг гайхаж, сенсаци бол­гож ярих хүн ихэсчээ. Харин энэ бүх­ний эцэст хэн хохирч байна вэ. Энэ салбарынхан бас иргэд л хохирч байна шүү дээ. Намайг байнгын хорооны ажлаар Эрдэнэтэд очиход эмч нар “Биднийг өвчтөний хуурамч түүх бичдэг гэж их дарамталдаг боллоо. Ажлаа тайван хийх нөхцөл алга” гэж байсан. Гэтэл одоо “Хууль муу болчихлоо” гэж байна. Чухам ямар заалт нь болохгүй байна вэ гэхээр хариулж чаддаггүй.

-Монголын үйлдвэрчний эвлэ­лүүдийн холбооноос “Хариуцлагыг хэт чангарууллаа” гэж гомдолло­сон. Тэд хариуцлагаас зугтааж байна гэж ойлгож болох уу?

-Ер нь аль амаараа “Төрийн бай­гууллага хариуцлагатай байх ёстой” гэж яриад аль амаараа “Хэтэрхий ха­риуцлагатай болголоо” гээд байдаг юм бэ. Хариуцлагын тухай ярихдаа хүрвэл энэ салбарынхан хариуцлага алдаж болдог­гүй юм шүү. Магадгүй өөр сал­барт бол багахан алдааг засч, зал­руулж болно. Харин эмч, эм­нэлгийн ажилтны өчүүхэн алдаанаас болж, хүний алтан амь эрсдэх аюул­тай. Хариуцлага өндөр байх нь эрүүл мэндийн салбарынханд да­рамт үүсгэж байгаа хэрэг биш. Ха­рин ч тангараг өргөсөн эмч нарын хариуцлагыг сул тавьж, ал­даа гаргахын оронд алдахаас нь урьдчилан сэргийлэх ёстой. Жишээ нь, хоёр тариа байлаа гэж бодъё. Нэг нь хүний зүрх зогсохоос өмнө хийх ёстой. Харин нөгөөх нь витамин. Гэтэл сувилагч хариуцлага алдаад зүрх нь зогсохоос өмнө хийдэг хүчтэй тариаг витамин тариулах ёстой хүнд хийчихвэл яах вэ. Энэ чинь л хариуцлага юм.

-Эрүүл мэндийн салбарын нийг­­мийн хамгааллыг хэрхэн зохицуулсан бэ?

-Энэ талаар их анхаарсан. Орон нутагт ажиллаж байгаа ажилч­дынхаа сурч боловсрох, гадаадад мэргэжил дээшлүүлэх, мөн энэ салбарт ажиллаж байгаа ажилт­нуудыг жилд нэг удаа эрүүл мэндийн үзлэгт хамруулах зэрэг олон асууд­лыг тусгасан. Хөдөлмөрийн хуульд заасанчлан ажилтнуудын үндсэн болон нэмэгдэл ам­ралт дээр нэг өдрийн нэмэгдэл ам­ралтыг олгоно. Сум, тосгон, багийн эмнэлэгт тав ба түүнээс дээш жил ажил­лаж байгаа мэргэжилтнийг мэр­гэ­жил дээшлүүлэх сургалтад таван жил тутамд улсын зардлаар сургадаг болох зэрэг асуудлыг шийдвэрлэсэн. Мөн нэг чухал зүйл бий. Энэ нь төрийн албан хаагч хүнд өвчин ту­саад гадаадад эмчлүүлэх болбол тодорхой хэмжээний зардлыг төрөөс олгодог байсан. Харин шинэ хуульд иргэн бүр авч болохоор тусгалаа.

-Дүүрэг, аймгийн эмнэлэг на­рийн мэргэжлийн эмнэлгийн тус­ламж үйлчилгээ үзүүлж чаддаггүй. Тиймээс хүмүүс Улаанбаатарын то­моохон хэдэн эмнэлэгт очихоос өөр аргагүй болдог. Үүнд анхаарсан уу?

-Дүүрэг болон аймгийн эмнэлэг до­лоогоос доошгүй төрлийн нарийн мэр­гэжлийн тусламж, үйлчилгээ үзүүл­нэ гэж тусгасан. Одоо бол на­рийн мэргэжлийн үйлчилгээ явуулах нь цөөн байгаа. Нэг үгээр хэлбэл, нэг, хоёр, гуравдугаар эмнэлгийн үйл­­чил­гээг дүүрэг, аймгийн эмнэлэг үзүүл­дэг байх хэрэгтэй. Тэгэхээр дунд шат­ны үйлчилгээ эрс сайжирна гэсэн үг.

-Гэхдээ аймаг, дүүрэг бүрт на­рийн мэргэжлийн чадварлаг эмч тэр бүр хан­галттай байдаггүй шүү дээ?

-Салбарын ажилтнуудыг сургах тал дээр ихээхэн анхаарч ажиллана. Хуульд ч тусгаж өгсөн.

-Эмч нар жагсаал хийхдээ ту­лаад байгаагийн нэг шалтгаан нь “Улс­төржсөн хууль боллоо” гэсэнтэй холбоотой. Энэ нь эрүүл мэндийн бай­гуул­лагыг Удирдах зөвлөлтэй болгоно гэсэн хуулийн заалтаас болжээ?

-Удирдах зөвлөлтэй болно гэдэг хам­тын шийдвэр гаргана гэсэн үг. Түүнээс биш улстөржсөн асуудал биш. Харин улстөржинө гэдэг чинь одоо байгаа тогтолцоо буюу нэг сайд, нэг хүн энэ салбарын асуудлыг шийд­дэгт байгаа юм шүү дээ. Нэг үгээр хэлбэл, сайдын эрх мэдлийг Удирдах зөвлөлд шилжүүлж байгаа хэрэг. Ингэснээр аливаа асуудлыг олон талаас нь хэлэлцэж, шийдэх давуу талтай. Мөн Эрүүл мэндийн яамнаас дэвшүүлсэн хувилбараар бол тухайн эрүүл мэндийн байгууллагын даргыг Удирдах зөвлөлөөр сольж, томилдог болох байсан. Харин УИХ-ын Нийгмийн бодлого, боловсрол, соёл, шинжлэх ухааны байнгын хорооны хуралдаанаар Удирдах зөвлөл эмнэлгийн даргыг солих асуудал байхгүй гэж өөрчилсөн.

-Эмч нар жагсаал, суулт хийхээ өнгөрсөн долоо хоногт мэдэгдсэн. Та үүнд ямар байр суурьтай байна вэ?

-Эрүүл мэндийн тухай хууль саяхан батлагдсан. Яг юуг нь өөрчлөх гээд байгаа юм, ямар асуудал нь таалагдахгүй байна. Бүх эмчид хууль таалагдаж байна уу, эсвэл хэсэг хүний шоу болоод байна уу гэдэгт гол асуудал бий. Энэ талаар ярьж яваа хүмүүст “Надтай уулзаж, болохгүй байгаа зүйлээ ний нуугүй ярь” гэж хэлсэн.

-Хуульд хориг тавиулах хүсэл­тээ Монголын үйлдвэрчний эвлэ­лүү­дийн холбооноос Ерөнхий­лөг­чид хүргүүлсэн байна лээ?

-Ерөнхийлөгчийн Тамгын газ­раас энэ тухай надад мэдэгдээгүй. Хуульд хориг та­вих эсэх нь Ерөнхийлөгчийн мэдэх хэрэг. Гэхдээ ямар асуудалд ямар үн­дэслэлээр хандаад байна вэ гэдгийг л ялгаж ойлгох хэрэгтэй.

-Таны хэлснээр муу болсон зүйл байхгүй юм бол эмч нар эсэргүүцэл зарласны цаана өөр шалтгаан байна гэж үзэж болох уу?

-Энэ салбарыг улс төртэй битгий хутгаач гэмээр байна. Үүнийг би хэрхэвч зөвшөөрөхгүй. Хэрэв улс төр хийе гэж байгаа бол ха­туу ярина. Улс төр хийх салбар зөндөө л байна шүү дээ. Ганц улс­төр­жиж болохгүй, хүний эрүүл мэн­дийн манаанд байгаа хүмүүсийг талцуулах ёсгүй. Тухайлбал, Ардын нам, Ардчилсан намын эмч тусдаа байлаа гэж бодоход Ардын намын эмч Ардчилсан намын өвчтөнийг үзэх­гүй байх хэрэг үү. Хүний амь нас, эрүүл мэндтэй холбоотой салбар руу шоу­чид битгий орж ирээд байгаарай. Энэ нь цаашлаад мянга, мянган ажилтны эрх ашгийг хөндөж байна.

-Ярилцсанд баярлалаа

Ц.ЭНХЦЭЦЭГ
Эх сурвалж:
"Улс төрийн тойм" сонин