“Кинонд тоглохоор шалгуулаад үзвэл яадаг бол, би тэнцэх болов уу”, “Заавал кинонд тоглохгүй байсан ч яах вэ. Гол нь саналаа өгнө. Би лав гоё детиктив кино хиймээр байна гэж саналаа өгнө өө” гэж залуус шивнэлдэнэ. Энэ бол "Боловсрол суваг" телевизийн шинэхэн, гоёхон студид зураг авалтаа хийж буй анхны нэвтрүүлэгт оролцохоор ирсэн үзэгчид. Үзэгчид гэхээсээ илүү тэднийг Монголын кино урлагийн шинэ түүхийг хамтдаа бичигсэд гэж хэлж болно. Учир нь үзэгчдийн саналаар ямар кино бүтээхээ шийдэж бас хэнээр кино зохиолоо бичүүлж, хэнийг тоглуулж, бүр киноныхоо дууг хэнээр зохиолгож, хэн дуулахыг ч шийдэх ёстой юм. Ард түмний хүсэлтээр, олон нийтийн оролцоотойгоор шинэ түүх бичиж, бүрэн хэмжээний кино бүтээх төслийн талаар мэдээлэл цацагдаж эхэлснээс хойш үзэгчдийн дунд хэдийнэ тэсч ядсан сониуч хүлээлт үүсээд байсан.

Тэгвэл Монголд анх удаагаа олон нийтийн оролцоотойгоор, үзэгчдийн саналаар кино бүтээх “Кино код” төслийн анхны нэвтрүүлэг бямба, ням гаригт "Боловсрол суваг" телевизээр цацагдаж, “Кино код” төсөл эхэлснийг албан ёсоор зарлалаа. Хагас жи­лийн турш үргэлжлэх цогц хөтөлбөрийн эх­ний нэвт­рүүлгээр төслийн продюссор М.Есөн­мөнх, зөвлөх, кино найруулагч Р.Батсайхан, "Бо­ловс­рол суваг" телевизийн захирал А.Амундра нар үзэгчдэд төслийнхөө талаар дэлгэрэнгүй танилцууллаа.

Үзэгчид нэвтрүүлэгт хэрхэн оролцох болон саналаа яаж илэрхийлэх талаар энэ долоо хоногийн турш "Боловсрол суваг" телевизийнхэн танд зөвлөгөө өгөх юм байна. Тухайлбал, саналаа яаж илэрхийлэх, хэрвээ кинонд тоглох шалгаруулалтад оролцох хүсэлтэй байгаа бол хэрхэн бүртгүүлэх гэх мэт бүх төрлийн мэдээллийг хүргэх юм.

“Кино код”-ын зөвлөхөөр нь Урлагийн гавьяат зүтгэлтэн Г.Жигжидсүрэн, сэтгүүлч Г.Золжаргал, найруулагч Р.Батсайхан нарын мундагчууд, найруулагчаар “Херо энтертаймент” студийн найруулагч  Б.Баатар, продюссерээр М.Есөнмөнх ажиллана. Жүжигчин Б.Ундрал, БОтгонбат, ерөө­сөө л хөтлөгчийн дүрээр л буудаг Б.Анхаа нар шоуны турш хөтлөгчөөр та бүхэнтэй харилцаж байх юм. Мөн нэвтрүүлгээр жүжигчид болоод зохиолч, хөгжмийн зохиолч, дууг дуулах дуучдыг сонгон шалгаруулах учир цаашид шоу маань улам сонирхолтойгоор өрнөх юм. Яагаад гэвэл тэднийг ч бас үзэгч, та бидний саналаар шалгаруулах сонгох билээ.
“Кино код” төслийн анхны нэвтрүүлгийг үзэг­чийн нүдээр сонирхон үзлээ. Та ч гэсэн өнгөрч буй бямба, ням гаригт "Боловсрол суваг" телевизээр гарсан нэвтрүүлгийг тухлан үзсэн байх. Тайзны шийдэл, гоёл чимэглэл тэргүүтэн үнэхээр содон бөгөөд шинэлэг юм. Хэзээний цоглог хөтлөгч Б.Анхаа үзэгчдийг уйдаахгүй хөтлөн “Кино код”-ын код бүрийг хамтдаа тайлна гэж амлаж байна лээ. Жүжигчин Б.Отгонбатын ажил хэрэгч дүр түүн­тэй их өвөрмөцөөр хоршсон. Харин үзэгч­дийн анхаарлыг үргэлж татаж байдаг жүжигчин Б.Ундрал хэзээ тайзнаа гарч ирэх юм бол мэдэгдсэнгүй. Энэ ч бас зохион байгуулагчдын бас нэг шийдэл биз.
“Кино код” төслийн анхны нэвтрүүлэгт най­руулагч Дамдин жирийн л олны дундаас сонгон шалгаруулж, “од” болгосон “хүүхдүүд”-тэйгээ цуг иржээ. Эдүгээ тус тусдаа өөр мэргэжил эзэмшин ажиллаж байгаа, хэдийнэ томчууд бол­сон гур­ван од бол “Мартагдашгүй намар” кино­ны Баярсайхан, “Улаан дарцаг” киноны Батаа, “Зуслангийн найзууд” киноны зуслангийн атаман. Тэднийг жирийн л олны дундаас сонгон кинонд тоглуулсан. Мэргэжлийн жүжигчин бус ч кино­ныхоо дүрээр үзэгчдийн сэтгэлд мөнхөрсөн тэд анх хэрхэн кинонд тоглож байсан, хүмүүс хэрхэн хүлээж авсан талаар сонирхолтой яриа өрнүүлэв. Бүгд л кинонд тоглосныхоо дараа олны анхаарал татаж, од байхын хэцүү бөгөөд сайхныг мэдэрсэн талаараа ярьж байсан. Тэд бүр киноныхоо дуунуудыг үзэгчидтэй хамт дуулсан гээч.

Магадгүй танд ч гэсэн кинонд тоглох нууцхан хүсэл байдаг байх. Тэдний адил та ч гэсэн кинонд тоглож, авьяасаа сорьж болох боломжийг “Кино код” танд олгож байна. Урлагт мөрөө гаргахыг хүс­сэн залуус дуулж, хуурдаж хүчээ сорьдог цөөнгүй  уралдаант тэмцээнүүд бий. Харин кино жүжигчин болохыг хүсэгчдийн хувьд “Кино код” анх­ны боломж. Дахин сануулахад, кинонд тоглож авьяа­саа сорихыг хүссэн хүмүүсийг "Боловсрол суваг" телевизийн байранд бүртгэж байгаа юм билээ.

Гэхдээ бидний саналаар бүтэх кинонд зөвхөн сонирхогчид хүчээ үзэх хэрэг бус юм. Жүжигчдээс хэнийг кинонд тоглуулах хүсэлтэй байгаа саналаа ч мөн та илэрхийлнэ. Магадгүй таны саналаар Ардын жүжигчин Н.Сувд, П.Очирбат, СТА И.Одончимэг, С.Онон, Аглуу эсвэл жүжигчин Пүрэвсүрэн, Амараа хэн ч сонгогдож болох юм. За тэгээд цааш нь киноны хөгжмийн зохиолч, дуучныг сонгох сонирхолтой хөтөлбөрүүд байгаа гэсэн. Ийн огтхон ч уйдамгүй реалити шоу үргэлжилсээр бид хамгийн эцэст өөрсдийнхөө сонгосон киногоо дэлгэцнээс үзэх юм. Киноны зураг авалтын явцыг ч шоугаар үзүүлэх юм гэсэн шүү.

Ийнхүү үзэгчдийн сонирхон хүлээж байсан “Кино код” та бүхэнтэй анхны нэвтрүүлгээрээ мэндчиллээ. Та бүхэн өдөр бүр "Боловсрол суваг" телевизээр мэдээлэл авч, бямба, ням гаригт нэвтрүүлгээ тухлан үзээрэй. Мэдээж хэрэг олон нийтийн санал асуулга, оролцоотойгоор бүтээх кинонд таны ч санал чухал нэмэр болно. Та саналаа ирүүлж, “Кино код”-той хамт Монголын кин урлагийн бас нэгэн шинэ түүхийг бүтээхэд хувь нэмрээ оруулаарай.

Урлагт хайртай хүмүүсийн сонголтоор
Удахгүй  шинэ түүх бичигдэнэ