Хүн ганц амьдрахдаа их олон татвартай учирдаг. Гэх­дээ хэн нэгний халааснаас мөн­гө гардаг учраас тэр олон тат­вар мөн чанарын хувьд ял­гаагүй юм. Жишээлбэл, та­ныг гудамжинд зайрмаг идээд явж байхад хэн нэгэн бу­лааж аваад зугтааж байсан тохиолдол бий юу. Байгаа бол тэр чинь татварын нэг хэлбэр. Энэ нь та тэр гудамжаар алхсаныхаа тат­варыг төлж байна гэсэн үг. Магадгүй та зайрмагаа газар унагаж гудамж бохирдуулах ч байсан юм билүү. Үүнээс сэргийлэхээс гадна таныг өөр хэн нэгний унагасан зайр­маган дээр гишгэж хальт­рахаас сэр­гийлж хүн бүрээс ийм татвар авч байгаа юм. Та хүсвэл өөр гудамжаар явж болох ч тат­вар хураахаар дахиад нэг хүн гараад ирэх учраас ямар ч ялгаагүй. Хэрэв боломжтой бол та машинаар явж болно. Харин жолооны үнэмлэхгүй бол таныг өөрийг чинь татвар болгоод хураачих учир бичиг баримттай болох зайлшгүй шаард­лагатай. Ин­гээд жолооны курст сурч үнэмлэхтэй боллоо гэж бодъё. (жич: жолооны курст ч бас татвар авдаг). Үнэм­лэхтэй болсон юм чинь мөн л татвараа төлөх хэрэгтэй. Жо­лооны үнэмлэхтэй хүн бүр жолоочийн хариуцлагын даат­галд хамрагдах ёстой гэж сүү­лийн үед УИХ-ын гишүүд санал нэгдэх болсон. Гудамжинд зайрмаг булааж авсан хүн танд “Энэ бол татвар” гэж хэлээгүй нь лавтай. Гэхдээ тэр татварын нэг хэлбэр байсныг бид ойл­гож байгаа. Түүнтэй адил жолоочийн ха­риуцлагын даат­гал нь бас л нэг янзын тат­вар юм. Та хүсвэл үүнтэй заргалдаж болно. “Би ха­раахан машин аваагүй бай­гаа. Зүгээр л жолоодох эр­хийг нь олж авсан. Тэр эр­хээ цүнхлээд л явж байна. Би яагаад татвар төлөх ёстой юм бэ” гэж. Тэгэнгүүт танд дараах хариу ирнэ. “Техник, технологи хөгжсөн өнөө үед нүдэнд үл үзэг­дэх машин га­раад ирэх ч юм билүү. Та жо­лооны үнэмлэхтэй юм чинь тэрийг   нь унаад явахыг үгүйсгэхгүй” гэж. Найдвартай нь дээр шүү дээ. За байз, татвар төлөхгүйгээр яажшуухан га­дуур явдаг юм билээ. Ер нь дугуй унаж болох юм. Ингээд “Бүх нийтээрээ дугуй унаж хэвшицгээе”  гэсэн уриа гарлаа гэж бодъё. Гэхдээ тэр үед хэн нэгэн нь татварын ямар нэг хэлбэрийг бодоод олчих байлгүй. Тэгээд ч манайд ямар дугуй унах зам байх биш. Аягүй бол дугуй унамаар байвал зам барих хүмүүс нь татвараа төл гэж хаа нэгтэйгээс дуугарч мэдэх л юм. Ер нь бүх юмнаас татвар авахаар шийдчихсэн юм билээ, угаасаа. Хаашдаа өнгөрсөн.

Зохиогчийн эрх:
"Улс төрийн тойм" сонин