Тариаланчдад хөнгөлөлттэй үнээр олгох дизель түлшний хүрэлцээ хэр байгаа болон тариалалтын явцын талаар Хүнс, хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрийн яамны Газар тариалангийн бодлогын хэрэгжилтийг зохицуулах газрын дарга Л.Баяртулгатай ярилцлаа. 

-Тариалалтын ажил ид “буцлах” үеэр дизель түлшний хомсдол нүүрлэж, үнийг нь нэмлээ. Та­риа­лан эрхлэлтийг дэмжих сан­гаар дамжуулж тариаланчдад хөнгө­лөлттэй үнээр олгох дизель түлшний хүрэлцээ хэр байна вэ?

-Тариалан эрхлэлтийг дэмжих сан­гаар дамжуулж, тариаланчдад хөн­гөлөлттэй үнээр олгох дизель түлшний энэ жилийн гэрээг хийхээр шатахуун импортлогч компаниудад өнгөрөсөн хоёрдугаар сараас эхэлж, санал тавьсан. Энэ хавар нийлүүлэх түлшний гэрээг орон ну­тагт хамгийн олон шатахуун түгээх станцтай гэдэг утгаар нь “Петровис” ком­панитай өнгөрсөн сард хийсэн. Энэ жил тариалалтын ажилд 2.7 мянган тонн дизель түлш зарцуулах тооцоо гарч энэ хэмжээний дизель түлшийг авах гэрээ байгуулсан. Гэрээг өнгөр­сөн сард хийсэн учир дизель түлшний үнэ өссөн ч гэрээнд заасан үнээр дээрх хэмжээний шатахууныг тариаланчдад хүргэх болно. Тариаланчид дизель түлшээ аваад эхэлчихсэн байгаа.

-Үүссэн нөхцөл байд­лаас болж “Петровис” компани ний­лүүлж буй дизель түлшнийхээ үнийг нэмэх санал ирүүлээгүй юү. Хэ­рэв ийм санал ирүүлбэл асууд­лыг хэрхэн зохицуулах вэ? 

-Тухайн үед гэрээ байгуулахад бүх эрсдлийг тооцож гэрээ хийсэн учир үнэ нэмэх асуудал гарах­гүй. Харин нэг га, таван га зэрэг бага хэмжээний талбайд тариалалт хийдэг жижиг аж ахуй нэгж, хувиараа та­риа­лалт эрхлэгчид тариалалтын явцад шаардагдах дизель түлшний захиалгаа бидэнд  ирүүлээгүй. Тэр хү­мүүс бага хэмжээний дизель түлш хэрэглэдэг учир манайд санал ирүү­лэхээс цааргалдаг байж болох юм. Гэтэл өнөөдөр дизель түлшний үнэ нэмэгдчихлээ. Үүнээс болж дээрх та­риаланчид хөнгөлөлттэй үнээр дизель түлш авах боломжгүй байдал үүсээд байгаа юм. Гэхдээ энэ асуудлыг Эрдэс баялаг, эрчим хүчний яамныхантай тохиролцож, шийдвэрлэсэн. Ингээд им­пор-т­олж байгаа нийт дизель түлш­ний 50 хувийг “Петровис” ком­панид өгч, үүгээрээ дамжуулаад дизель түлш авах санал ирүүлээгүй, хөн­гөлөлттэй үнээр авч чадахгүй бай­гаа тариаланчдад олгохоор тус ком­панитай ч, холбогдох яамтай нь ч тохирсон.

-Тэгвэл дээрх хүмүүс дизель түл­шээ зах зээ­лийн үнээс хямдаар яаж авах юм бэ?

-Тухайн тариалан эрхлэгчид тариа­лан эрхлэдэг нь үнэн гэсэн тодор­хойлолтыг харьяа газ­­рынхаа даргаас цохуулж аваад хэрэгцээтэй дизель түлшээ “Пет­ровис”-ын шатахуун түгээх стан­цаас хөнгөлөлттэй үнээр авах болол­цоотой.

-Цаг агаарын нөхцөл байд­лаас шалтгаалаад газар тариалангийн ажил нэлээд цалгардах шиг бол­лоо. Тариалалтын ажил улсын хэм­жээнд өнөөдрийн байдлаар хэдэн хувьтай байна вэ?

-Өнөөдрийн байдлаар, газар тариа­лангийн ажил улсын хэмжээнд 26 хувьтай байна. Уг нь төлөвлөгөө ёсоор энэ сарын 25 гэхэд тариалалтын ажлыг дуусгах ёстой байсан ч цаг агаарын байдлаас болж нэлээд хойшилсон. Гэхдээ ургац хураалтад ямар нэгэн хүндрэл үүсч болзошгүй нөхцөл байдлыг харгалзаад  ирэх сарын 1 гэхэд тариалалтын ажлыг дуусгах чиглэл өгөөд ажиллаж байна.

-Төлөвлөсөн хугацаандаа та­риалалт хийж амжих уу. Тариалалт хийсэн байдлаараа хамгийн сайн болон муу үзүү­лэлттэй ямар аймгууд байна вэ?

-Одоогийн байдлаар Булган аймагт тариалалтын ажил нэлээд сайн байгаа. Харин Төв, Сэлэнгэ аймагт цаг агаарын хүндрэлээс болж тариалалт хой­шилсон учир харьцангуй тааруу байна. Гэхдээ төлөвлөсөн хугацаандаа амжиж тариалалтыг хийх бололцоотой. Учир нь компани, аж ахуй нэгжүүд 24 цагаар ажиллаж байгаа мэдээ ирж байна.

-Үр хүрэлцээтэй байгаа юу?

-Энэ жил бид гаднаас үр аваагүй. Дотооддоо хан­галт­тай бэлтгэсэн бай­сан. Үрийн ши­­нэчлэлийг сүү­­лийн хоёр, гур­ван жилд сайн хий­сэн учир үр хангалттай байсан юм. Энэ жилийн тариалалтын ажилд үр дутах бус ха­рин ч илүү гарч үлдэх урьдчилсан тооцоо гарч байна.

-Жил бүр л ургац хадгалах агуулах савны асуудал хүндрэл үүсгэдэг. Энэ жил ийм асуудал гаргахгүйн тулд ямар ажил хийж байна вэ?

-Сүүлийн үед үр, тарианы агуулахын асуудлыг шийдэхээр эрчимтэй ажиллаж байгаа. Тухайлбал энэ жилийн ургацыг Угтаалын сан­гийн аж ахуйн агуулахад хадгалахаар бол­сон. Агуулахад засвар, үйл­чил­гээ хийх сан­хүүжилтийг шийдсэн. Энэ агуулах нь их хэм­жээгээр үр тариа хадгалах хүчин чадалтай юм. Үүнээс гадна Тариалан эрхлэлтийг дэмжих сангаар дамжуу­лан ургац хадгалах  100, 150, 300 тон­нын багтаамжтай савуудыг хөнгөлөлттэй үнээр тариаланчдад худалдаж байгаа.