-Төмөр замын тээврийн та­лаар төрөөс баримтлах бодлогыг УИХ өнгөрсөн оны зургадугаар сард баталсан. Тэр даруйд ажил эхэлсэн шүү дээ. Зөвлөх ком­паниа ч шалгаруулсан. Зөвлө­хүүд маань ажлаа хийж байна. Манайхан зөвхөн газар ухахыг л ажил гэж ойлгоод байх шиг байна. Үнэндээ өнгөрсөн оны найм­дугаар сараас бичиг цаасны ажил эхэлсэн. Боловсруулалтаа хийс­ний үндсэн дээр төмөр замын суурь бүтцийг байгуулах учир­тай. Эхний ээлжинд ойрол­цоогоор 5683.5 км төмөр замын суурь бүтцийг гурван үе шаттайгаар барихаар тусгасан. Эхний үе шатанд гүйцэтгэх Сайншанд-Даланзадгад, Сайн­шанд-Баруун-Урт чиглэлийн төмөр замын суурь бүтцийг барих ажил хагас сарын өмнө эхэл­сэн. Бүтээн байгуулалт ид өрнөж байна. Удахгүй Хөөт-Чойбал­сангийн чиглэлд 150 км төмөр зам барих ажил эхэлнэ.

-Санхүүжилтийн эх үүсвэ­рийг хэрхэн шийдэж байна вэ?

-Зөвлөхүүдийн ажил ирэх наймдугаар сард дуусах төлөв­тэй байгаа. Ер нь хөрөнгө мөнгө хамгийн тулгамдсан асуу­дал болж байна. Гэхдээ бид хөрөн­гө оруулагчдын сонгон шалгаруулалтыг хүлээлгүй өөрс­­дийн нөөц бололцоог дай­чилж, цаг алдалгүй ажлаа урагш­луулахыг зорьж байгаа. Саяхан Хөгжлийн банкийг албан ёсоор байгуулж, үйл ажиллагаа нь эхэлсэн. Тус банкнаас 800 тэрбум төгрөгийн санхүүжилт гарга­на. Энэ мөнгөний тодорхой хувийг төмөр замын бүтээн байгуу­лалтад зориулна. Харин хөрөнгө оруулагчид тодорсон тохиол­долд ажил жигдрэх байх. Үүнээс гадна боловсон хүчин бэлт­гэх тал дээр нэлээд анхаарал хан­дуулж байна. Тухайлбал, “Улаанбаатар төмөр зам”-ын дэргэ­дэх Мэргэжлийн сургалт, үйлдвэр­лэлийн төвд олон мэргэжил­тэн сургаж байгаа.

Тэр­бээр ийм хариулт өгөв. Төмөр замын бодлогын дэд зөвлөл анхны хурлаараа шинэ төмөр зам тавихад шаардлагатай хөрөнгө мөнгөний тодорхой хувийг дотоод эх үүсвэрээс хэрхэн бүрдүү­лэх талаар ярилцахаар шийд­жээ. Засгийн газар эхний ээлжинд хөрөнгө гаргах зарим эх үүсвэрийг тодорхойлоод байгаа. Үүний нэг нь Хөгжлийн банкнаас гаргах бонд гэдэг нь тодорхой болсон. Мөн хоёр дахь нь “Монголын төмөр зам” компанийн 49 хувийг хувь­чилж, хөрөн­гө бос­гох гарц юм. Үү­нээс гадна Таван­толгойн тен­дерт оролцож буй компаниуд дэд бүтэц, бүтээн байгуулалтын ажилд өөрсдөө хөрөн­гө гаргах гэсэн хувилбар ч бий. Гэхдээ эд­гээр хувилбар нь одоохондоо хэт ерөнхий байна. Тиймээс энэ бүх­нийг илүү тодорхой болгож, нарийвчлах шаардлагатай аж. Тухайлбал, нэг км төмөр зам барихад шаардлагатай хөрөн­гийн хэмжээг албан ёсоор тодорхойлоогүй байна. Гэхдээ “Өнөөгийн зах зээлийн үнэл­гээгээр тооцож үзвэл нэг км төмөр замыг ойролцоогоор 2-2.5 сая ам.доллараар барих болол­цоотой. Ирэх долдугаар сард зам тавих нарийвчилсан үнэлгээг гаргачихсан байна” хэмээн Зам тээвэр, барилга хот байгуулалтын сайд Х.Баттулга хэлж байсан.

Хэдийгээр шинэ төмөр зам барих ажлын гол хөрөнгө оруулагчид одоохондоо тод­роогүй боловч эхний ээлжинд гүйцэтгэх ажлыг дотоодын компа­ниуд бололцооны хэрээр хийж байна. Тодруулбал, “Улаан­баатар төмөр зам” хувь нийлүүл­сэн нийгэмлэг, “Дорнын төмөр зам”, “Транс Кон” зэрэг компани үндсэн хоёр чиглэлд ажиллаж байгаа бол дөрөв дэх компани удахгүй Баруун-Уртаас ажлаа эхлэх юм. Шат, шатны ажлыг тухай бүрт нь хариуцлагатай гүйцэтгэвэл  шинэ төмөр зам барих ажилд тийм ч их хүндрэл гарахгүй гэдгийг салбарын мэргэжилтнүүд болон холбогдох албан тушаалтнууд хэлж байна. Бусад орны туршлагаас харвал,  Казахстан, Туркменстан зэрэг улс сүүлийн хоёр жилийн хугацаанд 900 км төмөр зам барьж байгуулсан жишээ бий. Манай улсын хувьд цаг уурын онцлогоос хамаарч тодорхой хүндрэл гарч, цаг хугацаа алдаж болзошгүй ч ажлын хуваарилалт, үе шатыг зөв зохион байгуулбал дээрх хугацаанд эхний ээлжийн 1100 км замаа барьчих боломжтой юм байна. Дараа, дараагийн зам барих төслийн ерөнхий гүйцэтгэгч, туслан гүйцэтгэх компанийг шалгаруулах ажил энэ оны сүүлчээр эхлэх аж.

УИХ-ын гишүүн Р.Рашаас шинэ төмөр замын талаар цөөн асуултад хариулт авлаа.

-Шинэ төмөр замын ажлын явцыг та хэрхэн үнэлэх вэ?

-Бүх ажил ном журмынхаа дагуу эхэлсэн. Гэхдээ жинхэнэ том ажил хэрхэн өрнөх нь бэл бэнчингээс их хамаарна. Санхүүжилтийн асуудлыг яаралтай шийдэх хэрэгтэй.

-Энэ ажилд гадны олон компани оролцох хүсэлтэй байгаа­гаа илэрхийлсэн. Таны­хаар аль улсын технологи манайд илүү тохирох бол?

-Би Өмнөд Солонгосын төмөр замын технологитой биечлэн танилцаж байсан. Энэ салбартаа шинжлэх ухаан, техникийн том дэвшил хийсэн улс. Дэлхийд эхний тавд орж байгаа. Тэд манай улсын төмөр замын бүтээн байгуулалтад оролцох хүсэлтээ илэрхийлсэн. Мөн Германы тал ч их сонирхож байгаа. Энэ улсын технологи Европт өндөр үнэлэгддэг. ОХУ-ын технологи мөн л шилдэгт тооцогдоно. Гэхдээ эцсийн дүндээ шалгаруулалт бол шалгаруулалт. Судалж байгаад сайн технологи дундаас шилдгийг нь л сонгох учиртай.

Ч.ДАШДЭЛЭГ