Жижиг, дунд бизнес эрхэлж буй аж ахуйн нэгж, хоршоодод хөрөнгө, мөнгө, санхүүгийн туслалцаа хамгийн их хэрэгтэй байна. Засгийн газар, салбарын яамнаас жижиг, дунд үйлдвэрдэлийг дэмжих хөнгөлөлттэй зээлийг олгож буй. Гэсэн хэдий ч цөөн хүнтэй, барьцаа хөрөнгө багатай хоршоодод зээл авах боломж төдийлөн олддоггүй ажээ. Монгол Улсын Засгийн газар, Хүнс, хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрийн яам, Монголын хоршооллын үндэсний нэгдсэн холбоо хамтран “Хоршоо-жижиг, дунд үйлдвэр-ажлын байр” үзэсгэлэн худалдааг өчигдрөөс зохион байгуулж эхэллээ. Энэ үеэр хөдөө, орон нутгаас ирсэн төлөөлөгчдийн олонхи нь дээрх саналыг хэлсэн юм.
“Мишээл экспо” төвийн үзэсгэлэнгийн танхимд нийслэлийн болон Өвөрхангай, Сүхбаатар, Хэнтий, Хөвсгөл, Төв, Сэлэнгэ, Дархан-Уул, Дундговь, Баян-Өлгий аймгийнхан хүрэлцэн иржээ. Тэд бүтээгдэхүүнээ борлуулах, нийтэд сурталчлахын зэрэгцээгээр төр засгаас хоршооллыг дэмжихэд ямар арга хэмжээ авах талаар мэдэхийг хүсч байгаа ажээ. Үзэсгэлэнд оролцогчид ноос, ноолуур, эсгий, ширээр хийсэн бүтээгдэхүүнийг голчлон дэлгэсэн байсан юм. Түүнчлэн хүнсний үйлдвэрлэл эрхэлдэг хоршоо, жижиг, дунд үйлдвэрлэлийн тоног, төхөөрөмж хийж, нийлүүлдэг газрууд ч ирсэн байлаа. Иргэд нэг үеэ бодвол хэсэг, бүлгээрээ нэгдэж, хоршоо байгуулж ажиллахын ач тусыг ухаарч эхэлжээ. Тиймээс ч аймаг, сумдад гар урлал, хувцас, гутал зэрэг төрөл бүрийн бүтээгдэхүүн хийдэг хоршоо сүүлийн үед олон болсон гэдгийг орон нутгийн төлөөлөгчид онцолж байлаа. Ерөнхийдөө нэг хэсэг “унтрах” тийшээ хандсан хоршооллын үйл ажиллагаа сэргэж эхэлсэн байна.
Гутал, цүнх зэрэг арьс ширэн эдлэлийн үйлдвэрлэл эрхэлдэг аж ахуйн нэгж, хоршоодын үзэсгэлэн, худалдааны үеэр гаргасан бүтээгдэхүүний хийц, загвар, чанар гадаадаас орж ирсэн үнэтэй гутлаас нэг их ялгарахгүй харагдах аж. Хэрэглэгчид ч үүнийг нь мэддэг болжээ. Худалдан авалт нь сайн байдаг гэнэ. Үйлдвэрүүд гутал хийх түүхий эдээ урд хөршөөс авдаг байна. Энэ нь нэг талаар дотоодын арьс ширний үйлдвэрүүдийг хаасантай холбоотой. Нөгөөтэйгүүр дотоод үйлдвэрийн цагаан ултай, арьсан гутлыг өмсдөг цаг өнгөрсөн энэ үед манай арьс, ширний үйлдвэрүүдийн зузаан, өнгө муутай арьс гологддог болсон гэнэ. Харин эсгий, ноосоор бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэдэг жижиг, хоршоодод бүтээгдэхүүнээ борлуулах зах зээл хомс байгааг хэлж байв. Сумандаа үйл ажиллагаа явуулж буй ганц нэг алтны уурхай, цагдаагийн байгууллагад өвлийн цагт оймс, улавч зэргийг нийлүүлэх төдийхнөөр хязгаарлагддаг ажээ. Гэхдээ Монгол Улсын өнцөг булан бүрт үйл ажиллагаа явуулж буй жижиг үйлдвэр, оёдлын цех, хоршооны тоо сүүлийн үед нэмэгдэж, энэ хэрээр ажлын байрны тоо ч нэмэгдэж байна. Харьцангуй бага зах зээлд үйл ажиллагаа явуулж буй, цөөн хүнтэй, жижиг хоршооны гишүүд хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээтэй тэнцэхүйц орлого олдог гэдгийг үзэсгэлэн, худалдаанд ороцлогчид хэлж байлаа.
Жижиг, дунд үйлдвэрийн газрын дарга Ц.Ням-Осороос дараах асуултад хариулт авлаа.
-Үзэсгэлэнд оролцож буй хоршооныхонтой уулзахад “Хөрөнгө, мөнгө дутагдалтай байна” гэцгээж байна. Зээл авах гэхээр жижиг үйлдвэр, хоршоодын барьцаа хөрөнгө нь хангалтгүй байдаг бололтой?
-Жижиг, дунд үйлдвэрлэлийг дэмжих зээлийг хөрөнгийн барьцаатай аж ахуйн нэгж, хоршоодод өгөх ёстой. Хуульд ч тэгж заасан байдаг. Зээлийн батлан даалтын тухай хуулийг батлуулж чадахгүй байна. Уг хуулийг баталчихвал барьцаа хөрөнгөгүй газруудын зээл авах боломж нээлттэй болох юм. УИХ-ын чуулганаар хэлэлцүүлэх байх.
-Хоршооны үйл ажиллагаа сүүлийн жилүүдэд уналтад орсон хэмээж байна. Тэгвэл энэ тал дээр ямар арга хэмжээ авч байна вэ?
-Хүнс, хөдөө аж ахуйн хөнгөн үйлдвэрийн яам, Жижиг, дунд үйлдвэрийн газраас энэ онд хоршооны үйл ажиллагаа, ач тусыг сурталчлах ажлыг түлхүү хийх болно. Хамтрах, хүч, хөрөнгөө нийлүүлэх нь ямар ач холбогдолтой вэ гэдгийг иргэдэд болон нийгмийн бүх шатны байгууллагынханд ойлгуулахад анхаарч ажиллах юм.
Дундговь аймгийн “Онги-Уран гоёл” хоршооны дарга О.Цэвэлмаа:
-Манай хоршоо 15 хүнийг ажлын байраар ханган ажиллаж байна. Ноосоор төрөл бүрийн бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэдэг. Ажил, мэргэжилгүй хүмүүсийг сургаж, ажлын байраар хангасан. Одоо хоршооны гишүүд 80-100 мянган төгрөгийн тогтмол орлоготой болсон. Жижиг, дунд үйлдвэрлэлийг дэмжих зээл авч байсан. Ноос боловсруулах нь хэцүү, ажиллагаа ихтэй байдаг. Техник, төхөөрөмж авах гэхээр санхүүгийн бололцоо хүрдэггүй юм. Төр засгаас зээлийн нөхцлийг сайжруулах талаар арга хэмжээ авах хэрэгтэй байх. Тэгвэл ажлын байраа томруулж, үйлдвэрлэлээ өргөжүүлэх боломжтой болно.
“Хоршоо-жижиг, дунд үйлдвэр-ажлын байр” үзэсгэлэн нь НҮБ-аас 2012 оныг Хоршооллыг дэмжих жил болгон зарлах гэж буйтай холбогдуулан зохион байгуулж буй ажлуудын нэг бөгөөд энэ сарын 9-нийг дуустал үргэлжилнэ. Хүнс, хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрийн яамнаас хоршооллыг дэмжих жилийн хүрээнд хэрэгжүүлэх ажлын төлөвлөгөө, энэ салбарт тулгамдаж буй асуудлыг тодорхойлох зорилгоор зөвлөлдөх уулзалт, үзэсгэлэн, худалдааг зохион байгуулж байгаа билээ. Түүнчлэн энэ онд Монгол Улсад хоршоолол үүсч, хөгжсөний 90 жилийн ой тохиож байгаа юм.
Зохиогчийн эрх:
"Улс төрйин тойм" сонин