Монголын сэтгүүлчид өнөөдөр жинхэнэ утгаараа сэтгүүлч шиг ажиллаж чадаж байна уу. Дэлхийн нэр хүндтэй хэвлэл, мэдээллийн агентлаг, өдөр тутмын сонины сэтгүүлчийн эн зэрэгт ур чадвар, мэдлэг боловс­ролынхоо цар хүрээгээр хүрч чадах уу. Орчин цагийн уншигчийн бодит шаардлагад нийцэхүйц хэвлэлийн бүтээгдэхүүнийг зах зээлд нийлүү­лэхийн тулд сэтгүүлчдээ хэрхэн сургах вэ… гээд олон асуулт өнөөдөр Монголын сэтгүүл зүйн тулгамдсан асуудал болсоор буй. Түүнчлэн асуудлыг зөвхөн редакци бүр өөрийн гал тогооны нууц болгон хадгалж, өөрсдийн гал голомтондоо асуудлаа шийдэхийг эрмэлзсээр байх уу. Аль эсвэл тулгамдаж бус асуудлыг салбарын хүрээнд авч үзэж, өдөр тутмын сонины хөгжлийн түвшинг нэг бус нэлээдгүй хэдэн шатаар ахиулахын тулд хамтдаа зүтгэх үү… Энэ бол сэтгүүл зүйн талбарт ажиллаж, амьдарч буй хэн бүрийн анхааран судалж, хамгийн оновчтой хариултыг олох ёстой эмзэг асуудлын нэг болсон нь нууц биш юм.

Иймд Монголын өдөр тутмын сонины холбооноос энэ сарын 2-ны өдөр “Мэргэшсэн сэтгүүл зүйн төлөө” хэлэлцүүлэг зохион байгуулж, дээрх олон асуудлыг шийдвэрлэх арга замыг “Сэтгүүлчдээ мэргэшүүлэх” гэсэн ерөнхий нэг зорилго дор багцаллаа. Өдгөө өдөр тутмын сонины зах зээлд нийтдээ 14 сонин хэвлэгдэж байгаагийн 11 нь Монголын өдөр тутмын сонины холбоонд гишүүнчлэлтэй. Дор бүрнээ 20 гаруй сэтгүүлчтэй гэж үзвэл энэ холбооны бодлого, зорилтыг 200 гаруй сэтгүүлч биелүүлдэг гэсэн үг. Гэхдээ бүгдийг Монголын өдөр тутмын сонины холбоо удирддаг гэж ойлгож болохгүй. Харин өдөр тутмын сонин болоод сэтгүүлчдийн эрх ашгийг хамгаалахад энэ холбоо гол үйл ажиллагаагаа чиглүүлэх учиртай юм. Тиймээс ч боловсон хүчний чадавхийн асуудал тус холбооны анхаарал тавих ёстой хамгийн  чухал асуудлын нэг болоод буй.

Энэ талаар “Улс төрийн тойм” сонины эрхлэгч, Монголын өдөр тутмын сонины холбооны гүйцэтгэх захирал Л.Мөнхбаясгалан “Мэр­гэшсэн сэтгүүл зүйн төлөө” илтгэлийг хэлэлцүүлсэн. Хэлэлцүүлэгт өдөр тутмын сонин хэвлэлийн зах зээлээс шахагдах бус харин ч хүч түрэн орж ирж байгааг “1998 оноос хойш сонины борлуулалтын зах зээлийн 50 орчим хувийг өдөр тутмын сонин эзэлдэг байсан бол 2009, 2010 оны байдлаар 70 хувийг эзлэх болсон байна” гэсэн судалгаагаар баталж өгсөн. Нэгэнт уншигчид ингэж өдөр тутмын сонинд итгэл хүлээлгэж, өөрсдийн мэдээллийн хэрэгцээг бидний бүтээлээр хангах сонирхолтой болчихсон байхад “Сэтгүүлчдээ чадваржуулах замаар сониноо чанаржуулах шаардлага зайлшгүй гарч ирж байна” гэдгийг сэтгүүлчид хийгээд сонины удирдлагууд энэ үеэр ярилцаж байсан. Энэ нь эргээд сэтгүүлчдийг ямар чиглэлээр мэргэшүүлэх вэ гэдэгт бодит хариулт өгч буй.

Өнөөдөр Монгол Улсын эдийн засгийн чадавхи нэмэгдэж, Засгийн газраас бодлогын томоохон зорилтыг хэрэгжүүлэх бол­сонтой холбоотойгоор сэт­гүүлч­дийг эдийн засгаар мэргэшүүлэх нь энэ тэргүүний зорилт ач. Үүний дараа улс төр, уул уурхай, хууль эрх зүй, урлаг, спорт гэх мэт чиглэлээр бичих сонирхолтой, бичих үүрэгтэй сэтгүүлчдийг дор бүр нь сургалтад хамруулах тухай ярилцсан. Илтгэлийн төгсгөлд  нэгэн бодитой дүгнэлт гаргасан байсан нь “Сэтгүүлчдийн 70 орчим хувь нь орон байргүй, орлого багатай ядуу амьдарч байгаа нь сэтгүүлч мэргэжлээр ажиллах залуусын урам зоригийг үгүй болгож байна” гэсэн өгүүлбэр юм. Энэ дүгнэлтийг сэтгүүлчид бид өөр хоорондоо ярьж, асуудлыг хэрхэн шийдэх талаар удирдлагын түвшинд хэлж чадахгүй өнгөрдөг байсан бол эрхлэгчийн зүгээс ийм дүгнэлт хийх нь сэтгүүлчдийн хувьд бас ч гэж нэг ахиц болж өгсөн гэхэд хэтрүүлсэн болохгүй болов уу.

Ийнхүү Л.Мөнхбаясгалан эрх­лэгчийн илтгэлтэй уялдуулан  “Үндэсний шуудан” сонины эрхлэгч Б.Ганболд “Сэтгүүлчдийг мэргэшүүлэн сургах нь зүйтэй. Түүнч­лэн эдийн засагч, хуульч гэсэн нарийн мэргэжлийн боловсон хүчнийг сэтгүүл зүйн салбарт оруулж, сэтгүүлчээр мэргэшүүлэх нь бас их давуу талтай байдаг” гэсэн нэг санааг уяж өгсөн. Мөн “Өнөөдөр” сонины нэгдүгээр орлогч эрхлэгч С.Батбаатар “Мэргэшлээс илүүтэй мэдлэгт суурилсан сэтгүүл зүйн төлөө ажиллах нь зүйтэй. Ингэхдээ хэлний мэдлэгийг нэн тэргүүнд тавих нь амьдралаас урган гарч буй шаардлага юм. Иймд сэтгүүлчдээ хэлний чиглэлээр дотоодод гэхээс илүүтэй гадаадад сургах нь илүү оновчтой болов уу” хэмээж байсан.

Өдөр тутмын сонины холбооны ерөнхийлөгч, мэдээллийн “News” агентлагийн захирал, “Ардын эрх” сонины эрхлэгч Б.Тэмүүлэнгийн тухайд ойрын хугацаанд сургалтын хөтөлбөрийг хэрэгжүүлж эхлэх төлөвлөгөөтэй гэдгээ дуулгасан. Ямартай ч Монголын өдөр тутмын сонины сэтгүүлчид анх удаа удирдлагуудынхаа хамт суугаад “Мэргэшсэн сэтгүүл зүйн төлөө” гэсэн уриан дор ярилцлаа. Дэлхийн хэвлэл, мэдээллийн эрх чөлөөний өдрийг угтаж зохион байгуулсан энэ хэлэлцүүлгийг шууд утгаараа “Амжилтад хүрлээ” хэмээн дүгнэж болохгүйг “Амжилтын анхны шанг татлаа” гэж үзвэл зөв байх.

Мэдээж сэтгүүлчид цаг үргэлж өөрийгөө хөгжүүлж, мэдлэг боловсролоороо урдаас хараад ярилцлага өгч байгаа хүнийхээ өмнө нүүр бардам, цэх шулуун, хараа дээгүүр байхын төлөө өөрөө ч зүтгэх ёстой. Тэр зүтгэлд нь дэм болохыг зорьсон Монголын өдөр тутмын сонины холбооны удирдлагад ч талархал илэрхийлэе. Гагцхүү уг холбооны хэлэлцүүлэх дараагийн нэг асуудал нь “Сэтгүүлчдийн эрх чөлөөг хан­гахын төлөө” гэсэн нэг том уриан дор өрнөвөл яриа хөөрөө улам өргөн, үр дүн нь тодорхой болох биз ээ.

Зохиогчийн эрх:
"Улс төрийн тойм" сонин