Сайдаас гуйя, зүгээр л орхичих

Хуучирсан мэдээ: 2013.08.26-нд нийтлэгдсэн

Сайдаас гуйя, зүгээр л орхичих

Нарантуул шатлаа. Гал гар­сан, худалдаачид хохирсон, хүн эрсэдсэн, хотынхон анхаарал хандуулсан. Бөм­бөгөр шатсанаас хойшхи дараагийн том “гал”. Худал­даа­чид хохирч, гал авалцсан гэдэг нь яав ч сайхан зүйл биш. Учир нь тэд худалдаа эрхэлж байсан, том босс нь түрээслүүлж байсан. Энэ бол бодит үнэн. Гашуун үйл явдал. Гэхдээ үүнийг төр засч залруулж, бүх талаар туслах ёстой юу. Хэн нэгэн нь байраа түрээслээд, зарим нэг нь түрээслүүлээд өдийг хүрсэн энэ тогтолцоо нэг өдөр шатахад төр заавал туслах ёстой юу. Төр гэдэг бол сайн аав ч биш. Эсвэл өгөөмөр ээж ч биш. Эсвэл бүгдийг зохицуулах гээд туугаад байдаг төрсөн ах, эгч ч биш. Төр бол зүгээр л төр. Тэд бидний татварыг зөв бодлогод захиран зарцуулж улс орноо хөгжүүлэх л үүрэгтэй. Түү­нээс биш шатсан, живсэн, бүдэрсэн, өвдсөн хүн бүрт туслаад байхыг хэлдэггүй. Угаасаа тэгэх ч үүрэггүй. Бас дээрээс нь барах ч үгүй. Шатсан наймаачид, түлэгдсэн хүн болгонд туслаад бай гэж бид төрийн түшээдийг сонгоогүй. Хэрвээ бид үнэхээр зах зээлийн, ардчилсан нийгэмд амьдарч байгаа л юм бол түрээс­лэгч, түрээслүүлэгч хоёр л энэ асуудлаа зохицуулах ёстой.

Гэтэл гал гарсан даруйд Ерөнхий сайд “Бүх талаар тусална” гэдгээ хэлэв. Ерөн­хий сайд сайн хүн байж болно. Гэхдээ Ерөнхийлөн захирагч байж таарахгүй. Түрээслүүлэгч Сайхансамбуу юу ч хэлээгүй байхад Ерөнхий сайд энэ үгийг хэлэх нь тийм таатай зүйл мөн үү. Түрээслэгч Сайхан гэдэг нөхөр, Самбуу гэдэг хүний байранд бараа зарна гэж мөнгө төлсөн л бол нөхөр Самбуу хариуцлагаа хүлээгээд хохирлыг барагдуулах ёстой. Энэ бол тийм ч ойлгомжгүй зүйл биш. Зөв үү, буруу юу гэдгийг асуугаад байх ч юм биш. Нөхөр Самбуугийн түрээслүүлдэг бай­ранд бараа­гаа зарж бай­гаад шатаалгасан Сайхан, Самбууг­аас хохирлоо нэхэх бү­рэн үндэстэй. Төр, Самбуу хоёр яасан юм бэ гэж үү? Төр ч, Самбуу ч шатаагаагүй. Гэхдээ түрээс­лэгчид түрээслүүлэгч Сам­­бууд мөнгөө өгөөд, бараагаа зарж байсан бол Самбуугаас л асуух, мөнгө гуйх нь тэдний эрх.
 
Тэгвэл “Засаг, заяа хоёртоо гомд” гээд хохирогчдыг тэр чигт нь хаях гэж үү. Ингээд орхих нь сүүлийн сонголт биш. Яг энэ тохиолдол бүх юмыг нөхөр Самбуу үүрнэ. Самбуу гуай санаатай шатаагаагүй ч түрээслэгчдийн мөнгөөр өдийг хүрсэн болохоор тэр л асуудлыг зохицуулах учиртай. Угаасаа тэг гэж зах зээлийн цэвэр тогтолцоо байдаг юм. Ийм л орчинг бүрдүүлэх гэж бид 20 гаруй жилийн өмнө тэмцсэн юм. Түүнээс биш энхрий хайрт нам, төрийн ивээл буянаар бүгдийг зохи­цуулах гээд байдаг хуучин системтэйгээ зууралд гэж тэмцээгүй.

Яг энэ тохиолдолд бэлэн бай гэж 200 гаруй жилийн тэр­тээ даатгалын систем бүрэлдсэн юм, уг нь. Зуурдын зовлонг хэн ч урьдчилан мэдэж чадахгүй. /Үйл явдлыг алдалгүй таадаг зөг­нөгч биш л бол шүү дээ/ Тийм учраас хэзээ ч тохиож болох аюулаас хамгаалж, эзэн, ажилчин хоёр хоёулаа даат­галд хамрагдаж, зовлонгоо гэтэлгэх арга дэлгэрсэн нь энэ. Хэрвээ түрээслэгч Сайхан, түрээс­лүү­лэгч Самбуу хоёр үүнийг урьдчилж хараад даатгалд хамрагдсан л бол одоо тэвдээд байх зүйлгүй. Тэд хүний амь нас л эрсдээгүй байгаасай гэж сууна уу гэхээс хохирлыг хэн барагдуулнаа гээд үсээ зул­гаа­гаагаад суухгүй л байсан. Хэр­вээ тэд даатгалд хамрагдсан бол нөхөр Самбуу бажигадаж, сайд Н.Алтанхуяг бүх ачааг нуруун дээрээ үүрэхгүй байсан юм.

Эцэст нь Ерөнхий сайдаас гуйя. Мэдэгдэл хийгээд, од болоод байлгүй тэднийг зүгээр л орхичих. Түрээслүүлэгч нь ямар нэгэн зүйл хийнэ. Тэгээд л гүйцээ. Та л битгий татвар төлөгчдийн мөнгөөр “буян” хийгээрэй дээ.

2013.08.23-ны 06.15 цагт “Нарантуул” олон улсын худалдааны төвд гал гарч, нэг хүн амиа алдсан. Өнгөрөгч ням гаригийн байдлаар хохирогчийг хэн болохыг нарийвчлан тогтоогоогүй байв. Галын тархалтыг тухайн өдрийн 15.00 цагт зогсоосон ч, дээвэр нурах гэх мэт аюултай байдал үүсэхээс сэргийлж, цагдаагийн хамгаалалт гаргаад байсан юм. Харин ил талбайд худалдаа эрхлэгсэд худалдаагаа үргэлжлүүлэх, шатсан обьектод ажиллаж байсан иргэд дотогш орж, нөхцөл байдлыг харахыг шаардаж байлаа. Ингээд аюулгүй байдлыг хангасны үндсэн дээр наймдугаар сарын 25-ны ням гаригт тус захын задгай талбайг ажиллуулж эхэлсэн. Эд материалын хохирол амсаад байгаа түрээслэгчдийн хохирлыг хуулийн дагуу барагдуулах болно гэж Нарантуул худалдааны төвийн удирдлага болон албаны хүмүүс хэлж байна. Хохирлын хэмжээ болон гал гарсан шалтгааныг эцэслэн тогтоогоогүй байна.

Нийслэлийн хэмжээнд өнгөрсөн хоёр­дугаар сард хийсэн шалгалтаар тус захад илэрсэн зөрчлийн биелэлт 80 хувьтай, заавал биелүү­лэх албан шаардлагын биелэлт хангалтгүй, зөрчил дутагдлыг арилгаагүй, өгсөн үүр­гийг биелүүлээгүй гэсэн дүгнэлт гарсан. Барилгыг барилга байгууламжийн комиссын шийдвэргүйгээр өөрөөр хэлбэл ямар ч зөвшөөрөлгүй байсан гэнэ.

“Нарантуул” ОУХТ-ийн барилга нь 1999 онд баригдсан төмөр бетон каркас тулгуур баганатай, дээврийн хийц гурван хэсэг хагас дугуй хэлбэртэй, ханын өрлөг нь хөнгөн блок, гадна талаараа сендвич төмөр ханатай  Тус худалдааны төвд нийт 300 гаруй түрээслэгч, 98 павильон, 28 цайны газар ажилладаг байжээ.

Өнгөрөгч ням гаригийн байдлаар  нэгдүгээр давхрын нурангиас 40 мянган ам.доллар /шатсан байдалтайгаар/, зургаа орчим сая төгрөг бэлнээр, мөн хонгилын агуулахаас таван иргэний зургаан хөргөгч бүхий 395 килограмм үхэр, хонь, тэмээний хөлдөөсөн мах гаргаж, олдсон эд зүйлийн эздийг тодруулж байна.

Б.СҮХ

Эх сурвалж: "NEWS WEEK" сонин №026

NewsMN Гар утасны хувилбар Татах
NEWS.mn

Мэдээллийн эх сурвалж