Монголын эдийн засаг уул
уурхайгаас хэт хараат болж байгаа нь төдий
чинээ эмзэг болгож байна гэдгийг мэргэжилтнүүд сэрэмжлүүлдэг. Харин нөгөө
талд аялал жуулчлалын салбарыг хөг­жүүлж
чадвал балансыг барина гэх. Тэгвэл өдгөө Монголын аялал жуулчлалын салбар ямар байна вэ?

Аялал жуулчлалын салбар
дотоодын нийт бүтээгдэхүүнд багагүй
байр суурь эзэлдэг. Монгол Улс өнгөрсөн
жил 222.4 мянган ам.доллар олсон нь өмнөх жилээс
жуулчдын тоо 10.8 хувь өссөн жилийн орлого юм. Энэ салбараас орж ирэх орлогын
хэмжээ 2009 оны дэлхий нийтийг хамарсан санхүү эдийн засгийн хямралыг эс тооцвол сүүлийн
жилүүдэд тасралтгүй
өсч байгаа. Цаашид жуулчдын тоог хүн амын тоотой тэнцүүлэх хүртэл зорилтыг салбарын сайд тавьснаа илтгэлдээ дурдаж
байсныг эргэн саная. Мөн
Монгол Улсын Их Хурлаас 2008 онд баталсан Мянганы хөгжлийн зорилтод суурилсан Үндэсний хөгжлийн
цогц бодлогод аялал жуучлалыг 2007-2021 он хүртэл хөгжүүлэх бодлогыг томъёолсон байдаг. Энэ бодлогын хүрээнд,
аялал жуулчлалд шаардлагатай дэд бүтцийг
хөгжүүлэн,
аялал жуулчлалын томоохон цогцолборуудыг барьж, бүс нутгаар төрөлжүүлэн
хөгжүүлэх
замаар 2015 он гэхэд гадаадын жуулчдын тоог нэг саяд хүргэхээр заасан байна.  Гэхдээ өнөөгийн нөхцөл байдалд
ирэх дөрвөн
жилийн хугацаанд дээрх амжилтад хүрэх
боломжгүй байгаа гэнэ. Тиймээс
Засгийн газраас аялал жуулчлалын дэд бүтцийг
хөгжүүлэхэд
анхаарч томоохон цогцолборуудыг барьж, бүс
нутгаар төрөлжүүлэн
хөгжүүлэх
шат дараатай арга хэмжээг авахаар төлөвлөжээ.

Аялал жуулчлалынхан дээрх төлөвлөгөө
бүхий Аялал жуулчлын үндэсний хөтөлбөрийн
төслөө
боловсруулан Засгийн газарт хүргүүлсэн нь нь өнөө хэрнэ таг. Үүнд
зургаан бүсийг хөгжүүлэх
тухай тусгаж, аялал жуулчлалыг улирал хамаарахгүй хөгжүүлэх нарийн ажлууд багтжээ. Тухайлбал, Өвөрхангай аймгийн Хархоринд XIII зууны Эзэнт гүрний үеийг
харуулсан цогцолбор байгуулах бол палентологийн үзвэр бүхий цогцолборыг Говийн
бүсэд, олон ястан үндэстний соёлыг харуулсан цогцолборыг Баруун бүсэд байгуулах зэрэг томоохон цогц ажил байна. Түүнчлэн өвлийн аялал жуулчлалыг
хөгжүүлэх
тухай ч үүнд тусгасан боловч хөтөлбөр батлагдахгүй
сунжрах болжээ.

Юутай ч унаган байгаль, уул
уурхай нэг дор хосолсон Монгол орныг зорьсон жуулчдын тоо энэ жил мөн л нэмэгдэнэ гэж Байгаль орчин, аялал жуулчлалын яам өчигдөр
мэдэгдсэн. Берлинд болсон олон улсын үзэсгэлэн
яармагт амжилттай оролцсон нь Монголын аялал жуулчлалын салбарын нэр хүндийг олон улсын төвшинд өргөжээ. Ердөө
энэ оны эхний улирлын байдлаар Монголд ирсэн жуулчдын тоо өмнөх
оны мөн үеэс 10,4 хувь өссөн
тооцоог мэргэжлийн байгууллагатай хамтран гаргасан байна. Мөн энэ хэрээр ч салбарын орлого нэмэгджээ. Жуулчдыг
улс орноор ангилж үзвэл
хоёр хөршийн иргэд зонхилдог аж. Тиймдээ гурван улсын
аялал жуулчлалын өдөрлөгийг
зохион байгуулахаар холбогдох
байгууллагууд бэлтгэл ажлаа хангаж байна. Энэ жилийн аялал жуулчлалын салбарын
хамгийн том арга хэмжээ ирэх долоо хоногт Дорнод аймагт болно. Монгол, Орос,
Хятадын аялал жуулчлалын салбар тэнд цуглаж Монголын зүүн бүсийн
аялал жуулчлалын хөгжил, чиг хандлага сэдвээр чуулна. Өдөрлөг гурван өдрийн
турш үргэлжлэх бөгөөд энэ үеэр
хэд хэдэн арга хэмжээ зохион байгуулахаар төлөвлөжээ.

Өнгөрсөн 2010 оны байдлаар аялал жуулчлалын үйл
ажиллагаа эрхэлдэг 600 орчим аж ахуйн нэгж байгаа нь 2000 оныхтой харьцуулахад
дөрөв дахин өссөн үзүүлэлт юм байна. Хамгийн сүүлийн мэдээгээр энэ салбарт 520 тур
оператор компани, 340 зочид буудал үйл ажиллагаа явуулж, 50 их дээд сургууль боловсон хүчин бэлтгэж
нийтдээ 2000 аж ахуйн нэгжид 18 мянган хүн ажиллаж байна. Гэхдээ идэвхтэй үйл
ажиллагаа явуулдаг нь цөөн тул тоо биш чанарын хувьсгал хийх шаардлагатай
байгааг салбарынхан сануулж байгаа юм. Мөн төрийн бодлого үгүйлэгдэж,
аливаа санал төсөл Засгийн
газрын төвшинд гацдаг тухай салбарынхан нь гомдоллох юм билээ.

Б.CҮРЭН