Жаахан байхад хөдөөнөөс хотод орж ирэхэд нээх сайхан санагддаг байж билээ. Ургаа мод нь хүртэл манай нутгийнхаас гоё харагдаад, автобус унаа, гудамжаар хөлхөх хүмүүс нь хүртэл өнгөлөг байж. Харин одоо хөдөөнийхөн хотоо голоход хүрээд байна. Өвөл ирэхээр утаанд нь бачуураад, зун тоос шороонд нь төөрчих гээд бушуухан нутаг буцахын санаа болж байгааг харахаар ичмээр. Зам засвар, шигам сүлжээний шинэчлэлийг  урин дулааны улиралд хийхээс аргагүй гэж сэтгэлээ тайвшруулах боловч хаа сайгүй бөмбөг дэлбэрсэн мэт сэндийчиж сандаачсаныг харахаас тэнүүн талд дураар амьдрах хөдөөгийнхөн бүү хэл цаг, орон зайд хавчигдаж сурсан хотынхон ч цухалдахад хүрч байна. Ойрын өдрүүдэд, тодруулбал наадам өнгөртөл машин унахын ч хэрэг алга. Хаа сайгүй түгжирч гацаад шатахуун барахын дээр дураар дургисан жийптэнгүүд хаалт, хашилтыг хэмх дайран зүтгэх нь цухлыг уур болгон дэврээж, түгжрэх зуураа зодоон хийж цаг нөхцөөх үзэгдэл хаа сайгүй давтагдаж байна. Сүүлдээ хоёр жолоочийн зодоон хорин хүний хагаралдаан ч болох янзтай. Ийн бухимдаж, үрчлээгээ нэмж байхын оронд алхаад, илүүдэл жингээ хасъя гэж хүүхнүүдээ уриалах байна.

Зам засвар, шугам сүлжээний өргөтгөлийг сурвалжлахаар хотыг баруунаас зүүн тийш нэг удаа туулахад л зун цагийн Улаанбаатарын өнгө төрхийг зураглахад нэг иймэрхүү. Энэ жил нийслэлийн 18 байршилд нийт 106.6 километр замыг нийт 350 тэрбум төгрөгөөр засварлаж, шинэчлэхээр төлөвлөжээ. Түүний  154 тэрбумыг нийслэлийн төсвийн хөрөнгөнөөс,  80 тэрбумыг Хөгжлийн банкны санхүүжилтээр,  200 сая ам.долларыг Чингис бондоос гаргаж, автозамаа засах юм. Яг одоогийн байдлаар КТМС-иас  Цайз зах хүртэлх 2.8 км замын өргөтгөл, шинэчлэл, Зүүн 4 замын уулзвараас Офицеруудын ордон, Чулуун-Овооны тойргоос Ботаникийн цэцэрлэг хүртэлх авто замын хучилт, Сэлбийн гүүрний хойд урсгалын өргөтгөл, Дамбадаржаагийн постоос Хандгайт чиглэлд "ЭСТО" ХХК шинэ технологиор замын гадаргуун боловсруулалт хийж байгаа юм. Дөрөвдүгээр сарын 29-ний өдрөөс эхэлсэн Саппорогийн тойргийн шинэчлэл өнөөдөр дуусч нээлтээ хийж байна.

Мэдээж замаа засч байгаа нь засахгүй залхуурч сууснаас хамаагүй дээр. Гэвч ард олны халааснаас татвар болон гарч буй, ирээдүйд ч та бидний л хөрөнгөөр төлөгдөх бондын мөнгөний үр дүн ямар байгааг хөндөхөөс аргагүй нь. ШУТИС-ын харъяа КТМС-ийн урд талын гудамжийг Доржийн гудамж гэдэг. Доржийн гудамжны замыг ерээд оны эхэн үед анх тавихдаа тухайн үеийн автомашины ачаалалд тохируулан хоёрхон урсгалтай байгуулжээ. Уг замаар ттроллейбус явахаар тооцоолж зам дагуу цахилгаан тээврийн шугам хүртэл босгосон байжээ. Гэвч цагийн саалтад тус зам хотын гол зам болон хувирч ачаалал эрс нэмэгджээ. Замын хоёр талаар хоосон зай үлдэхгүй болтол нь хашаа хатган айл өрх албан байгууллага олнооро суурьшжээ. Гэтэл эл замын урсгалыг талдаа гурав болгон өргөтгөхөөр зураг төсөл боловсруулжээ. Тиймээс замын хажуугаар байрласан албан байгууллагын голдуу хашааг буцаан татуулах, зам дагуух цахилгаан, холбоо, дулааны шугам, гэрлийн шон, бохирын хоолой зэргийг нүүлгэн шилжүүлэх ажлыг дөрөвдүгээр сараас эхэлжээ. Тэр зуураа  Сансрын аюулгүйн тойргийн эргэн тойрон дахь замыг шинэчлэн урсгал нэмсэн юм. Одоо аюулгүйн тойргоос зүүн тийш Тэргэл төв хүртэлх замыг хаан  мэргэжлийн хэллэгээр бол трасс шилжүүлэх, сувагчлах ажлыг хийж байгаа юм байна. Нийт 2,8 км үргэлжлэх эл замын засвар наадам хүртэл үргэлжилнэ. Гэвч газар дээр нь очоод ажихад наадмын наана амжих эсэх нь эргэлзээтэй харагдлаа. Талбай дээр нэг хоёр техник, гурав дөрөвхөн хүн ажиллаж байгааг хараад бахархаж, баярласан сэтгэл унтарч орхисныг нуух юун. Өглөөний найман цагт нар хэдийнээ мандаж, ид хөдөлмөрлөдөг үе. Бага үдээс эхлэн нар шатаад эхлэхээр ямар ч хүний ажиллах эрчим буурдаг. Гэтэл өглөөний найман цагт гүйцэтгэгч Бэринг компаний инженер техникийн ажилчдаас огт харагдсангүй. Харин туслан гүйцэтгэгч барилгын компанийн хоёр хүн хаалт хашилт давж засч буй зам руу нэвтэрсэн жолооч нарыг зохицуулах /үнэндээ бол хэрэлдэж байсан л даа / ажлыг хийсэн шиг угтсан юм. Зам хаана гэдэг зорчигчдын хувьд том бэрхшээл. Зөвхөн унаа машинтнуудад төдийгүй нийтийн тээврээр зорчигчдын тухайд ч тойрч, түгчирч цаг алдах, халуунд бүгчим унаанд удаан сууснаас ядарч туйлдахаас эхлээд ихээхэн хүндрэлтэй байдаг. Гэтэл олон хүнийг тйим байдалд оруулан байж хааж хашилт хийсэн замын засвар нэг л алгуур назгай байна. Энд тэнд ганц нэг хүн хийсэн больсны завсар хөдөлж харагдах нь зам засварын хугацааг уртасгах арга хайсан мэт сэтгэгдэл төрүүлнэ. Төлөвлөсөн ажил хойшлох нь хэнд ч ашиггүй баймаар. Ажил олгогчдын хувьд бүр ч халгаатай. Ажиллагсдын цалин хөлс тэр хэрээр нэмэгдэхийн дээр дараа дараагийн ажлын үүд хаалга хаагдах аюултай санагдана. Хөгжингүй орнуудад бол газар үороо зам засварын ажлыг маш богино хугацаанд амжуулдаг. Манай шиг бүтэн, хагас сараар зам хаана гэсэн ойлголт үгүй. Ихдээ л 3-7 хоног хаагаад нээсэн зам нь танигдахын аргагүй хувирсан байдаг. Ийн эрч хүчтэй ажиллаж буйн гол хөшүүрэг нь ажиллах хүчин. Чадварлаг, дайчин ажилчин ангийг бэлтгэж,  дээд мэргэжилтнүүдээс дутахааргүй цалинжуулж чаддагийн дээр өдөр шөнийн ээлжээр шахуу ажилладагт хамаг учир нь байдаг ажээ. Манайд шөнийн ээжлийн ажил бараг л мартагдсан. Эмнэлгийн эмч, сувилагч нарыг эс тооцвол шүү дээ. Хаа нэгхэн үйлдвэрүүд шөнийн цахилгааныг хямдаар ашиглах гэж шөнө ажилладаг. Тэгвэл зам засвар, шугам сүлжээний ажлаа өдөр шөнийн ээлжинд шилжүүлж, өглөө үдшийн сэрүүнийг ашиглахгүй бол албан тасалгааныхантай адил 9-18 цаг, уртдаа л 20 цаг хүртэл ажиллаад байх юм бол хотын замыг бүхэлд нь засч сайжруулахад нэгэн зун байтугай, нэгэн зуун ч хүрэлцэхгүй нь байна шүү. 

Иж бүрэн шинэчлэхгүй ч хэсэгчлэн засварлах зам цөөнгүй. Тэдгээрт гарсан эвдрэл гэмтлийг нөхөж цойлдох маягаар засдаг нь нууц биш. Гэтэл хотын хамгийн төв гудамж болох 3,4 дүгээр хорооллын замд л гэхэд хаа сайгүй өрөмдсөн нүх гаргасан ч нөхөөсөө хийлгүй олон хонож байна. Нөгөөтэйгүүр хуулж буй хуучин замын зузаан таван см-ээс хэтрэхгүй байгаа нь гайхал төрүүлнэ. Хуучирч муудсанаас нимгэрсэн үү, анх тавихдаа хулхидсан уу хуулж хаясан замын зузаан 10 см-т лав хүрсэнгүй. Стандартаар бол 10 см-ээс нимгэн байх учиргүй, хүчитгэн зузаатгахад л таван см-ийг нэмж давхарлах учиртай гэж инженер техникийнхэн хэлдэг. Тэгэхээр шинээр тавьж буй хучилтын зузаан, асфальтын чанар стандартад хүрч буй эсэхийг байн байн нягталахад илүүдэх юун.

Монгол орны халуун хүйтэн, хүмүүсийнх нь хатуу ширүүн гарын аяыг хамгийн олон жил тэсвэрлэсэн зам бол Нарны зам.  Зам гэж ямар байдгийг 10-аад жил нэг ч нөхөөсгүйгээр өнөөдөртэй золгосон Нарны замаас харж болно. Харин монгол, хятадуудын тавьсан зам жил хүрэхгүй хугацаанд цоорч, цөмөрч, нөхөөс шидээс болоод байгаагийн учрыг тодруулах цаг болсон баймаар. Зам дээр тогтсон бороо цасны усыг зайлуулах шугамгүйгээс болж амархан эвдэрч байж болох талтай ч  номыг нь сонссон хүмүүс үүнийг мэдэхгүй байна гэж үгүй баймаар. Ямартай ч энэ жилийн засварын ажил ирэх жил дахин давтахгүй байгаасай гэж залбирнам.

Харин зорчигчдын хувьд наадам хүртэл хааж хашсан зам, овоолж босгосон шороон дундуур машины хүч, жолоочийн урыг шалган уралдах уу, түр зуур унаагаа тавих уу гэдгээ шийдэх л үлдэж.

-Зам засварын ажил алагтай, цоогтой байх шиг байна. Зарим газарт маш сайн засч байна. Харин энэ нөхөөсүүд бол хөрөнгө үрсэн ажил мэт санагддаг. Офицер, ботаникийн замууд нэлээд муудсан байсан. Ашгүй засаад эхэллээ. Төв замаа засчихаар хороолол дундах зам гологдоод эхэлдэг. Тиймээс хороолол дундах богино замуудыг засварлах хэрэгтэй санагддаг.

Баянгол худалдааны төвийн ажилтан Х.Энхтайван:

-Зам сайхан болж байна. Манай худалдааны төвийн арын замд гол түгжрэл үүсгэдэг тойргийг шууд дөрвөн зам болгосон нь  түгжрэлийг бууруулж байна. Одоо бол Парадокс руу эргэдэг хойшоо чиглэсэн урсгал түгжрэхээс зүүн, баруун, урагш чиглэлийн зам  түгрэхээ больсон. Одоо зуслан чиглэлийн замыг засаасай гэж бодож байна.