Найман хувийн хүүтэй орон сууцны зээлийн журмыг Монголбанкнаас баталсантай холбогдуулан МонголБанкны ерөнхийлөгч Н.Золжаргалаас зарим асуудлыг тодрууллаа.

-Найман хувийн хүүтэй зээл олгох нарийвчилсан журам гарчихсан гэж ойлгож болох уу?

-Журмаа Монголбанк өнөөдөр /өчигдөр/ захирлуудын зөвлөлөөрөө баталчилсан. Нэлээд нухацтай олон сар судалсан ажлын үр дүн гарч буй юм. Олон ч хувилбарууд яригдсан. Засгийн газартай олон удаа уулзаж ажилсны дүнд гарч байна.

-Банкууд руу журмаа хүргүүлсэн үү. Арилжааны банкуудад мэдээлэл очсон уу?

-Ер нь моргейжийн зээл гэдэг нь өнөөдөр бий болчихсон зүйл биш шүү дээ. Арилжааны банкууд бүгд л энэ төрлийн зээлийг өгч л байсан. Тэр зээлийг өгөх ерөнхий зохицуулалтын журам бол өмнө ч байсан. Найман хувийн хүүтэй зээлэнд арай өөр нэмэлт зүйлүүд л бий. Эх үүсвэрийг нь заагаад, журмыг нь явуулчихвал арилжааны банкуудад асуудал байхгүй, ямар хийж үзээгүй ажлыг нь хийлгэх гээд байгаа биш. Тоо нь жаахан өөрчлөгдөж байгаа.

-10-30 хувийн урьдчилгааг яг яаж тогтоох нь ойлгомжгүй байна. Жишээ нь урьдчилгаа 20 хувийг төлөх чадвартай байвал яах вэ?

-Засгийн газрын тогтоолоор 10-30 хувь гэж заасан. Үүнийг Засгийн газар өөрөө шийднэ. Зорилтот бүлгүүд рүү чиглүүлж заримыг нь 15 болгох зэрэг нь Засгийн газрын тусдаа шийдвэр. Ер нь орон сууцны моргейжийн зээл гэх ойлголт нь заавал орон сууцны урьдчилгаа 30 хувийг төлсөн найман хувийн зээлэнд санхүүжилт гаргаж өгнө гэх санаатай. Иймд иргэдийн хувьд 30 хувийн урьдчилгааны тухай яригдаж байгаа.

-Нийгмийн даатгалын сан нь том хөрөнгө оруулагч сан болох тухай санаа яригдлаа. Үүнийгээ тайлбарлаад өгөөч?

-Нийгмийн даатгалын сан нь өөрөө Монголын хамгийн том хөрөнгө оруулалтын сан болдог. Ганц нийгмийн даатгалын сан ч гэлтгүй олон хөрөнгө оруулалтын сантай болж байж Монголын санхүүгийн систем олон тулгууртай болгох. Өдийг хүртэл монголын санхүүгийн системп тулгамдаад байсан бүтцийг бий болгох ажил бодитой болж эхэлнэ.

-Энэ систем нь яаж ажиллах юм бэ?

-Ажил эрхлэж байгаа иргэн болгон Нийгмийн даатгалын санд мөнгөө төвлөрүүлнэ. Энэ хэлбэрээр Сингапур, Германд зэрэг дэлхий нийтэд урт хугацааны моргейжийн санхүүжилт хийгдэж явдаг. Харин Монголд Нийгмийн даатгалын сан хасах дүнтэй яваад ирсэн болохоор хэзээ ч хөрөнгө оруулалтын боломж руугаа дөхөж чаддаггүй байсан юм. Одоо нэгдсэн шийдэлд хүрснээр Нийгмийн даатгалын сан маань нэг талаас та ажлаа сайн эрхлээд өндөр орлоготой болж, үнэн зөвөөр нийгмийн даатгалын шитгэлээ төл. Үнэн зөвөөр нийгмийн даатгалын шимтгэлээс бий болсон хуримтлал урт хугацаандаа орон сууцны санхүүжилтын эх үүсвэр бий болно. Харин Монголбанк түр зуур завсраар нь ороод санхүүжүүлээд явж байна. Яваандаа эх үүсвэр хаагдвал бид энэ нөхцлөөс гарах юм. Ер нь моргейжаар баталгаажсан үнэт цаасны хуулийг жил хагасын өмнө баталчихсан хүмүүс шүү дээ. Хэрэгжээгүй л байсан болохоос биш. Одоо хэрэгжилт нь том утгаараа бүх хүмүүст зориулагдаад явж байна. Өнөөдөр маш олон аж ахуй нэгж нийгмийн даатгалын санд төвлөрүүлэх мөнгөө төлөхгүй тулд иргэдтэйгээ нууцаар гэрээ хийдэг нь нууц биш л байна. Бэлнээр авдаг нь нэг өөр, цаанаа мэдүүлдэг нь нэг өөр үнэ тохироод явдаг зүйл одоо байхгүй болно гэсэн үг л дээ. Нөгөө талаас иргэд нь өөрсдөө үнэн зөв цалингаа тодорхой болгох бодит эдийн засгийн тогтолцоо руу шилжинэ гэх зэргээр ипотекийн зээлийн эерэг үр дагавар их гарна. Өөрөөр хэлбэл энэ санхүүжилт нийгмийн даатгалын сангаар дамжиж байж л эерэг тал гарч ирээд байгаа юм.

-Энэ хөтөлбөр хэрэгжүүлэхтэй холбоотойгоор гарч болох ямар эрсдлийг харж байна вэ. 2008 оны санхүүгийн хямралыг моргейжийн зээлээс үүдэлтэй гэж үздэг шиг. Урьдчилан сэргийлэх ёстой гэдэг утгаар нь асууж байна?

-Хамгийн том эрсдэл гэвэл, Монгол Улсын эдийн засаг жилдээ 10 гаруй хувиар өсөж чадахгүй байх юм бол хамгийн том эрсдэл тэр байна. Монголбанкны зүгээс харж байгаагаар Монголын эдийн засгийн өөрийнх нь өсөлт нэгдүгээрт өндөр байх. Дор хаяж жил бүрт 15-20 хувиар өсдөг. Энэ нь тогтвортой байх. Тэгэхээр энэ өсөлтийг иргэдийнхээ хуримтлал болгож хувиргаад байгаа механизм. Харин механимзаа хийсэн учраас өсөлт нь тогтвортой байх хэрэгтэй. Аливаа гадаад зах зээлийн нөлөөллийг бол бид даваад л гарч байна. Шатахууны үнэ 30 хувь өсөхөд бид 6 хувиар л өсгөлөө. Өөр эрсдлийг бонд гаргаад л давж байна.

-Урт хугацааны орон сууцны зээл олгоод эхлэнгүүт хэрэглээний зээл хумигдаад ирдэг гэдэг. Энд ямар нэг тооцоолол гарсан уу?

-Сарын 21 мянган төгрөгийг тарааж байхад хэрэглээний зээл өсөөд байсан. Монгол Улсад 2011 оны нийт зээлийн 70 хувийг хэрэглээний зээл эзэлж байлаа. Тэгэхээр зээлээд идээд, уугаад байсан гэсэн үг шүү дээ. Харин энэ зээл нэлээд хумигдана. Цалингийн зээлтэй иргэн маань моргейж авах гэхээр зээлээ төлөх ёстой болж байгаа. Тэгэхээр энэ зээлээр хэрэглээ гэдэг зүйлийг багасгах гээд байгаа юм. Хэрэглээд алга болчихдог мөнгө биш, нийгмийн даатгалын шимтгэлийн хуримтлалын мөнгөөрөө моргейжаа төлөөд байна гэдэг нь чиний өмч өсөөд байна гэсэн үг. Иргэдийн хувьд моргейж гэдэг хоёр давуу талтай. Нэгдүгээрт өмчөө бий болгоно. Хоёрдугаарт, өмчиндөө 20 жилийн дараа биш өнөөдөр ороод сууж болж байгаагаар том ялгаатай. Нэг талдаа байр түрээслэх үү, орон сууцны зээлээ төлөөд явах уу гэдэг сонголт ажил эрхэлж буй иргэдэд сонголт болох байх. Энэ бол мэдээж эерэг өөрчлөлт байгаа биз дээ.

-Сургаар нь байрны үнэ өсчихгүй юу?

-Үнэ бууруурах уу, өсөх үү гэдэг нь хамгийн чухал асуудлын нэг. Тэгэхээр хатуу үнэ эргээд орон сууцны чанарт нөлөөлдөг сөрөг үр дагавартай. Бид энэ талаар нэгдсэн байр сууриа нэгтгэж, орон сууцныхаа нийлүүлэлтийг огцом нэмээд явах нь зөв гэсэн. Энэ нь ч үнийн өсөлттэй тэмцдэг хамгийн зөв арга хэрэгсэл. Банкууд орон сууц, барилгажилтын талаар нийт 850 тэрбумын зээл олгосон бол үүнийг Монголбанк Засгийн газартай ярьж байгаад 380 тэрбумаар нэмсэн. Ер нь нийлүүлэлтээ нэмээд явахын бол үнэтэй тэмцэх цорын ганц арга. Үүн дээр бодлогын хувьд тохирч, нэг ойлголттой байгаа учир зохисгүй үнийг өсөлтийг бий болгохгүй. Их наядаас давсан барилгын санхүүжилтыг урьд өмнө нь хийж байгаагүй. Энэ нь барилгын салбарын тэр дундаа орон сууцны нийлүүлэлийн хэсэг дээр анхаарч байгаа хэрэг. Эрэлтээ зоригтоо эхлүүлэх бололцоо байгаа гэдгээр найман хувийн орон сууцны зээлийг зургадугаар сараас хэрэгжүүллээ. Цаашдаа Монголбанкнаас орон сууц барихад нь зарцуулагдаж байгаа эх үүсвэрийг гаргасаар байна. Харин дотоодын барилгын үйлдвэрлэлийг нэмэгдүүлнэ гэдэг нь өөрөө урт хугацаандаа үнэ тогтворжуулдаг хэлбэр болно.

-Ирэх даваа гаригт банкууд дээр иргэдийн урт дараалал үүсэх вий. Үүнд ямар нэг зохицуулалт хийх үү?

-Үүнийг банкууд өөрсдөө зохицуулчихна байх. Үнэнийг хэлэхэд энэхүү моргейжийн зээл нь тогтмол байх үйл ажиллагаа учраас, орон гэр худалдаж авах сонголт нь өрх гэрийн хувьд хамгийн том шийдэл байдаг учир энэ хүртэл нь иргэдэд мэдээллийг өгнө. Иргэд маань мэдээллийг боловсруулж байж шийдэх байх. Зээл авах шатанд л банкинд очно шүү дээ. Хүн бүр гэнэтхэн орон сууц авчих бэлэн хүмүүс биш шүү дээ. Ядаж л орлогын тодорхойлолтоо бэлдэнэ, хаана байр авахаа шийднэ. Банкинд очих хүртэл бас ч гэж хугацаа байна. Магадгүй очер үүсгэвэл сайн л зүйл бол гэж ойлгоё. Тийм олон хүн сайн цалинтай, урьдчилгаатай, авах орон сууцууд нь бэлэн байгаа юм бол сайн зүйл шүү дээ. Очер үүсээд байвал бидний ажил сайн явж байна л гэсэн үг.