Дэлхийн нүүрсний салбарт өрнөж буй ”тоглолт”-уудыг сонжихуй

Хуучирсан мэдээ: 2011.04.19-нд нийтлэгдсэн

Дэлхийн нүүрсний салбарт өрнөж буй ”тоглолт”-уудыг сонжихуй

Хүн төрөлхтний амьдралыг эрчим хүчгүйгээр, эрчим хүчний үйлдвэрлэлийг нүүрсгүйгээр тө­лөө­­лө­хийн аргагүй. Дэлхийн улс орнуудын нүүрсний хэрэглээ 2040 он гэхэд өнөөдрийнхөөс 85 хувиар өснө гэсэн таамаглалыг олон улсын шинжээчид гаргажээ. Цэнхэр  гаригийнхан 2004 онд 4924 сая тонн нүүрс хэрэглэж бай­сан бол 2040 онд нүүрсний хэрэглээ өсч, 8596 сая тонн болох гэнэ. Өөрөөр хэлбэл, ойрын 20 жилийн хугацаанд хүн төрөлхтөн нүүрснээс татгалзаж чадахгүй гэсэн үг. Нүүрс нь дэлхийд хам­гийн түгээмэл байдаг ашигт малт­малуудын нэг бөгөөд  дэлхийн цахилгаан эрчим хүчний хамгийн том түүхий эд гэдэгтэй хэн ч маргахгүй биз. 2010 оны байдлаар дэлхийн баттай нүүрсний нөөц нь 826 тэрбум тонн байсан бөгөөд өнөөгийн үйлдвэрлэлийн төвшнөөр бол 122 жил ашиглана гэсэн судалгааг Америкийн эрчим хүчний яамны дэргэдэх Эрчим хүчний мэдээллийн агентлагаас гаргажээ.

Ирэх 20 жилийн турш нүүрсний ихэнх нь цахилгаан эрчим хүчний станцуудын гол түүхий эд хэвээрээ байх нь. Одоогоор дэлхийн цахилгаан эрчим хүчний үйлдвэрлэлийн хамгийн их буюу 41 хувийг нүүрс эзэлж байгаа бөгөөд 2040 он хүртэл өөрчлөгдөхгүй гэж таамаглаж байна. Дэлхийн цахилгааны хэрэглээ хөгжиж буй Азийн орнуудад түлхүү нэмэг­дэхээр байгаа гэнэ.  Хятад болон  Энэтхэг орнуудын нийт хүн амын орлого, амьжиргааны төвшин хурдацтай өсч цахилгаан бараа тоног төхөөрөмжийн хэрэглээ нэмэгдэж байгаагаас  гадна  хоёр улсад  тогтмол цахилгаанд холбог­доогүй маш олон хүн байгаа хэвээр.  Тиймээс  тэднийг эрчим хү­чээр хангах нь тухайн орны Засгийн газрын гол үүрэг болоод буй. Иймд хөгжиж буй Азийн орнуудын цахилгааны хэрэгцээг хангах хамгийн том эх үүсвэр нь нүүрс байсаар байх бололтой.

Хятад
Хятадын дотоодын нүүрс үйлдвэрлэлийн хэмжээ жилд 2,034 тэрбум тоннд хүрсэн ч энэ тоо цаашид улам өсөх хандлагатай байгааг тус улсын Засгийн газраас мэдэгдэж буй.  Тус улс ойрын хуга­цаанд Шаньси, Шандон, Хена­нь, Юунань Гүжоү болон Өвөр Монголд 13 том хэмжээний нүүрс боловсруулах үйлдвэр бай­гуу­лахаар төлөвлөжээ. 

Хятад  Шинжань Уйгурын авто­номит бүс дэх Сантанг нуурын  уурхайд нүүрс олборлох төслийг  энэ оноос хэрэгжүүлж эхэлжсэн бөгөөд нийт 4700 квадрат метр талбай бүхий энэ уурхай Хятадын нүүрсний салбарт хэрэгжүүлсэн төслүүдээс хамгийн том нь ажээ.   Тус бүсийн эрх баригчид  уурхайд 375 цооног, ам гаргахаар төлөвлөж байгаа бөгөөд хайгуулын ажлыг энэ жилд багтаан дуусгах гэнэ. Сантанг нуурын уурхай 55 сая тонн нүүрсний нөөцтэй ажээ.

ӨвөрМонгол

Өвөрмонголын Вухай хотын Хайбаун нэртэй газарт нэг бүр нь жилд гурван сая тонн нүүрс баяжуулах хүчин чадалтай дөрвөн үйлдвэр ашиглалтанд ороход бэлэн болоод байна. Төслүүдэд нийтдээ 400 гаруй сая юанийн хөрөнгө оруулалт  хийж байгаа бөгөөд зургадугаар сараас үйлдвэрлэлийн туршилт хийж, бүтээгдэхүүнээ гаргаж эхлэх аж. Дээрх төслүүд хэрэгжвэл Өвөрмонголын бая­жуул­­сан нүүрсний үйлдвэрлэл 8-11 сая тонноор нэмэгдэх бөгөөд энэ нь Монголоос импортолж авах нүүрсний үнэ болоод худалдан авах тоо, хэмжээг бууруулж магадгүй нь бололтой.

Өмнөд Африк
“BHP Billiton Energy Coal South Africa”  нь дэлхийн нүүрс экспортлогч аварга компаниудын нэг. Өмнөд Африкийн Мпумаланга мужид дөрвөн нүүрсний уурхай эзэмшдэг тус компани  Европ, Энэтхэг, Африк, болон Өмнөд Африкт  нүүрс экспортолдог. Тус компани жилд 6.6 сая тонн нүүрс олборлох төслийг  2012 оноос хэрэгжүүлэх гэнэ.

“Xstrata Coal” Өмнөд Афри­кийн гурав дахь том нүүрс экспортлогч тус компани 13 ил болон далд уурхай эзэмшдэг. Жилд 6.7 сая тонн нүүрс олборлодог “Goedgevonden” уурхайг  “Xstrata Coal”  “ARM Coal” –тай хамтран эзэмшдэг бөгөөд Өмнөд Африкийн үндэсний эрчим хүчний газартай 17 жилийн гэрээ байгуулсан байна. Гэрээний дагуу “Goedgevonden” уурхай эрчим хүчний газарт 2009-2026 он хүртэл жилд 60 сая тонн нүүрс нийлүүлэх ажээ.

Австрали
“Rio Tinto” групп Квинслэнд дэх нүүрсний үйлдвэрлэлийн хэм­жээг 2013 он гэхэд хоёр дахин нэмэгдүүлэхээр зорьж байгаа ажээ. “Rio Tinto” Клермонтын уур­хайг “Mitsubishi Development” ,” J-Power Australia” болон “JCD Australia”-тай хамтран эзэмшдэг.  Уг уурхай  жилд 12.2 сая тонн нүүрс үйлдвэрлэх хүчин чадалтай. “Rio Tinto”  нүүрсний экспортын хэм­жээг жилд 21-40 сая хүртэл нэмэгдүүлэхээр Квинслэндэд хэ­дэн тэрбумаар тоологдох хөрөн­гө оруулсан байна.  

Монгол
Коксжих нүүрснийхээ агуулга, чанараараа дэлхийд нэгдүгээрт жагсч буй Тавантолгой нь 6,4 тэрбумын нөөцтэй.  Тус орд газрыг эдийн засгийн эргэлтэд оруулахаар “Эрдэнэс Тавантолгой” төрийн өм­чит компанийг байгуулж, 15 тэрбум хувьцаа гаргахаар шийд­вэр­лэсэн. Тус компанийн хувьцааг олон улсын зах зээлд гаргах ажил хэдийнэ эхэлсэн бий. Мөн Тавантолгой гэх уг ордыг Цанхийн баруун, зүүн хэсэгт хувааж, хоёр янзын тендер зарлаад байгаа билээ. Мөн  Монголын хойд бүс нутагт “Профиши Ресурс” болон “Спайр майнинг” компаниуд нүүрсний томоохон ордуудыг илрүү­лээд буй. Түүнчлэн “Мон Эн Ко” компанийн эзэмшиж буй Хөшөөтийн нүүрсний орд. Стратегийн гэх тодорхойлолтод хамрагдаж буй тус ордын өнөөд­­рийн байдлаар коксжих нүүрс­­нийхээ нөөц, чанараар Таван­толгойн дараа жагсч буй. Хөшөөтийн нүүрсний уур¬хай 310 сая тоннын  нөөцтэй гэдэг ч “Мон Эн Ко” компанийн танилцуулгад уг ор¬дыг 4,4 тэрбумын нөөцтэй хэмээн тэмдэглэсэн байдаг. “Хүннү коал” компани Монголд нүүрсний 13 төслийг хэрэгжүүлж буй, Дундговийн Үнстхудаг, Цагаан­дэлгэр, Дэлгэрэх, Өмнөго­вийн Цант-Уул, Буян, Тэнүүн зэрэг ордуу­дад үйл ажиллагаа явуулж байгаа юм.

Ж.ЭРХЭС

NewsMN Гар утасны хувилбар Татах
NEWS.mn

Мэдээллийн эх сурвалж