Эх нялхасын эмнэлгийн дэргэд хүүхдийн цусны эмгэг болон хавдрын эмнэлэг шинээр баригдаж байгаа билээ. Буддын шашны томоохон төлөөлөгчдийн нэг Ажиа Ренбүүчигийн санаачилгаар баригдаж буй уг эмнэлэг дэлхийн олон сайхан сэтгэлтэй хүмүүсийн ач тусаар өдгөө дөрвөн давхар болтлоо баригдаж байна. Уг эмнэлэг 50 хүүхдийн ортой, дэргэдээ эцэг, эхчүүдийн багтаамжтай гарааштайгаа нийлээд най­ман давхар баригдахаар төлөвлөгдсөн байгаа. АНУ-ын Вашингтон хотод сэтгүүлч мэргэжлээрээ хөтөлбөрт хам­рагдсан бидний 18 сэтгүүлч Ажиа Ренбүүчитэй уулзаж, Ва­шингтон дахь монголчууд хүүхдийн эмнэлэгт хандив өргөх арга хэмжээнд оролцох боломж тохиосон юм. Энэ дашрамд дурдахад Вашингтон дахь Монголын Элчин сайдын яамны уулзалтын танхимд Ажиа гэгээнтэнтэй уулзах хэвлэлийн бага хурлыг тэнд амьдран буй Г.Гал­бад­рах, М.Дэлгэрцогт нарын санаачилгаар энэхүү уулзалт бол­сон.

Уг гарлыг нь хөөвөл Хөх нуурын монгол хүн болох Ажиа Ренбүүчи улс төрийн шалтгаанаар эх нутгаасаа дайжин өд­гөө АНУ дахь Түвд, Монгол шашин, соёлын төвийн тэр­гүүнээр ажиллаж байгаа билээ. Далай лам Ажиа гэгээнт­нийг АНУ-ын Индиана мужийн Блүүмингтонд байгаа буддын сүмийг тэргүүлээч гэсэн саналыг тавьсан гэдэг. Буддын шашны томоохон төлөөлөгчдийн нэг болох Ажиа Ренбүүчи хэлэхдээ “Монголд хүүхдийн эмнэлэг барьж буй төсөл нь шашинтай шууд холбог­дол­той биш юм. Бусдад, хүүхдүүдэд буян хийх үүднээс төр­сөн олон сайхан сэтгэлт хүмүүсийн санаачилга юм шүү” гэдгийг хэвлэлийн бага хурлын эхэнд онцолж байсан.  
 
Ажиа Гэгээнтэн:  Яармагт эмнэлэг барих хүсэл эрмэлзэл минь хэвээрээ

Вашингтон хотноо Монголоос ирсэн 18 сэтгүүлч хэв­лэлийн бага хурлыг нээж асуулт тавьснаар энэ­хүү уулзалт эхэлсэн.

-Та юуны өмнө Монголд хүүх­­­дийн эмнэлэг барих санаа­чилга яагаад төрөх болсон ту­хай­гаа ярихгүй юу?

Ажиа гэгээнтэн: Би Хөх нуурын монгол хүн. Утаа гүмбэн хийдэд хамба ламаар ажиллаж байсан. 1998 онд улс төрийн шалтгаанаар цагаачилж АНУ-д ирсэн. Би 2006 онд Монголд айлчилж очихдоо Монголыг ахуй нөхцөл байдалтай танилцаж өнчин хүүхдийн газраар орох гэх мэтээр явсан юм. Монголын сайхан, саар амьдралыг хараад тухайн үед гэр оронгүй хүмүүст хэрэндээ бага шиг буян хийгээд буцсан. Миний шавь нар АНУ, Тайвань, Хонг­конг, Япон, Монгол Улс гэх мэт олон  оронд байдаг. Шавь нартайгаа ярилцаж байгаад орон гэргүй хүмүүст тусламж хүргэх нь нэг удаагийн буян болох хэрэг. Үүнээс илүүтэй олонд, хойшид үлдэцтэй буян хийе гээд хүүхдийн эмнэлэг барихаар ярилцаж тохиролцсон. Би бол бурхны шашин шүтдэг. Буддын шашин зовлонг хэрхэн арилгах уу, хүн хэрхэн өөрөө аж жар­гал­тай байх уу гэдгийг гол номлолоо болгодог шашин юм. Шашны энэхүү номлолоос үүдэлтэй санаа­чилга маань эмнэлэг барих болсонтой маань шууд холбоотой байх. Гэхдээ шашны гэ­хээсээ илүүтэй хүмүүст, хүүхдүү­дэд буян, тус хийе гэсэн сэтгэлтэй маань илүү ойртоно.

-Яармагт анхлан нэгдсэн том эм­нэлэг барих санаачилга дуул­д­аж бай­сан гэсэн?

Ажиа гэгээнтэн: Улаанбаатар хо­тын Баатарзоригт, Эрүүл мэндийн сайд байсан Ламбаа нарын Монголын Засгийн газрын албаны хүмүүстэй уулзаж ярилцаж байсан. Тэд ч дэмж­сэн. Ингээд Яармагт эмнэлэг барих газрыг нь шийдвэрлээд өгсөн. Миний Япон дахь шавь нар болох Засгийн газрын албаны хүмүүстэй ярилцаж Монгол, Японы найрамдлын эмнэлэг гэсэн нэртэйгээр барих төслийг хэрэг­жүүлэх тухай яриа байсан. Тухайн үед газрын асуудлыг шийдвэрлэсэн ч дэд бүтцийн асуудал шийдэгдээгүй байсан. Эрүүл мэн­дийн сайд Ламбаа хүүхдийн эмнэ­лэг барих хэрэгтэй байгаа талаар санаа зовнингуй ярьж байсны дагуу Мон­голын Эх нялхасын эмнэлгийн дэргэд хүүх­дийн хавдрын эмнэлэг бай­гуула­хаар болсон. Гэхдээ Яармагт эм­нэлэг ба­ригдах төсөл эргээд яриг­да­на байх аа. Тэнд нэгдсэн  эмнэлэг барих хүсэл эрмэлзэл минь хэвээрээ. Монголчууд өвдвөл заавал гадаад явж эмчлүүлэлгүйгээр эх орондоо сайн эмчилгээ хүртдэг бол сайхансан гэж бодож байна. Би энэ долдугаар сард Монголд очихоороо албаны хүмүүстэй энэ асуудлаар дахин уулзаж ярилцана аа. Одоо бол Эх нялхасын дэргэдэх хүүхдийн эмнэлгийг барихад гол анхаарлаа хандуулан ажиллаж байна.

-Эмнэлэг барих ажил ямар шатандаа явна вэ. Эмнэлэг барих хөрөнгө мөнгийг хаанаас шийдэж байна вэ?

Ажиа гэгээнтэн: Өнгөрсөн жил хоёр давхрыг нь босгосон. Одоо ба­рилгын ажил үргэлжлээд явж байна. Эмнэлгийн барилга хандиваар эхэл­сэн. Миний олон шавь, найз нар маань, дэлхийн монголчуудын холбоо, америк дахь монголчууд хандив өгөөд барьж байна. Төлөвлөснөөр дороо гарааштай, дээрээ зургаан давхар, орой дээр нь монгол гэр нийтдээ найман давхар барилга барихад лав хоёр сая ам.дол­лар орчим орохоор байгаа. Барилгын ажлыг гэхэд миний шавь нар ажиллаж буй барилгачдын хөлсийг нь өөрөөсөө гаргах мэтээр сайхан сэтгэл дор явагдаж байна. Өнгөрсөн жил эндээс 300 мянган ам.доллар явуулсан. Энэ жил бас мөнгө төвлөрсөн. Би энэ зургадугаар сард Япон явна. Тэнд хандивын уулзалт зохион байгуулна. Дараа нь Тайвань руу явна. Вашингтон дахь монголчууд хандивын арга хэм­жээ зохион байгуулж байна. Монголын Улсын төсвөөс 500 сая төгрөгийн тоног төхөөрөмж суурилуулах тухай санаа­чилга дуулдсан байгаа. Би энэ зун Монголд очихдоо энэ тухай лавлана.

-Таны сайхан сэтгэлийн са­наа­чилгаар баригдаж буй эм­нэл­гийг Монголын талаас Зас­гийн газар, ямар албаныхан ха­риуцаж байгаа бол?

Ажиа гэгээнтэн: Одоогоор ми­ний шавь болох барьж буй компани, хандив өгч буй хүмүүс байна. Монголын Засгийн газар, албаны хүмүүс дэмжиж байгаа гэж ойлгож байна.

-Энэхүү эмнэлэг ямар төр­лийн хавдрын эмнэлэг байх вэ?

Ажиа гэгээнтэн: Олон тохиолд­дог гэдгээрээ цусны хавдрын эмнэлэг тал руугаа байна. Эх нялхасын эмнэл­гийн дэргэд түшиглэж байгаа болохоор тэднийх сайн мэднэ дээ.

-АНУ-д хандивын уулзалт хийж байна. Та Монголд очих­доо уулзалт хийх үү?

Ажиа гэгээнтэн: Их хэмжээний хандив биш ч гэлээ 2009 оноос эхлээд тодорхой хэмжээний мөнгөн хандив өгч буй хүмүүс Монголд бий. Би нэг ном бичсэн юм. (Цагийг бэлгэдэгч наран чөлөө) Монгол хэлээр орчуулагдсан. Энэ номны мөнгө хандивт орж байгаа. Англи хэлээр бас гарсан. Ном зарагдсан мөнгөө эмнэлэгт хан­дивлаж байна. Би лам хүн. Надад хандив өргөж буй шавь нарынхаа мөнгийг бас явуулж байгаа. Дэлхийн монголчуудын холбоодтой хамтран ажиллаж байгаа. АНУ, Япон, Тайвань, Хонгконг дахь шавь нартаа хандив өгөх үү гэсэн хүсэлтийг илгээхэд нааштай сайхан хариу өгч байгаад баяртай байна.

-Монголд байгаа буддын шаш­ны хүмүүс түвдээр ном ун­ших төдий буян хийж байгаа ту­хай та ярьж байсан. Шашны төв байгууллагуудтай хэр харилцаа холбоотой байдаг вэ?

Ажиа гэгээнтэн: Буддын ном­лолыг түвд хэлээр уншдаг болохоор олон нийтэд хүртээл муутай, хэрэв монголоор орчуулагдах аваас утгыг нь ухаж мэдмээр байна гэсэн хандлага байдаг шиг байна лээ. Миний хувьд сүм, шашны хүмүүстэй холбоотой ажилладаг. Өнгөрсөн жил бага хурлын үеэр зарим настай лам нар буддын шашны төвөөс илүүтэй өөр шашны байгууллагуудын тоо ихэсч байгаад ихэд санаа зовнингуй байдаг тухай ярьж байгааг сонссон. Ер нь хүн ямар ч шашныг шүтэх нь онцын чухал биш. Чухам хүний төлөө сайн сайхан зүйл хийх, буян хийхэд шашин хамаагүй. Эмнэлэг барих болсон минь ч шашинтай шууд хамааралгүй. Өвчин, зовлон ямар ч шашинтай хэнийг ч тойрохоо хүрвэл тойрдог нь ертөнцийн жам. Хүн ямар ч шашинг шүтэж  болно. Гагцхүү орчлон хорвоод хүнд тустай, буян хийж байх нь хорвоогийн сайн буян юм даа. Эмнэлэг барьж буй нь олон нийтэд зориулсан буян хийе л гэж зорьсон хэрэг.

Ажиа Гэгээнтний шавь нарын нэг болох Вашингтонд амьдардаг “Pyra­mid granite” чулуу­ны үйлдвэрийн эзэн М.Дэлгэрцогт баг­шийнхаа тухай нэмж хэдэн зүйл хэлсэн юм. “Би энд амьд­раад 15 жил болж байна. Монголд хүүх­дийн эм­нэлэг барих хандивын сайн дурын арга хэмжээг америк дахь монголчууд маань маш их дэмжиж байна. Ва­шингтон гэлтгүй өөр хо­тоос ч гэсэн монголчууд холбогдож мөн­гөн хандив явуулж байна. Бид аль болох ахиу мөнгө босгож монгол руугаа явуулах гэж зорьж байна. Ажиа Гэгээнтэн бол маш олон төсөл хэрэг­жүүл­дэг. Буян хийдэг номын хүн. Гэх­дээ Монголд хийж байгаа шиг төсөв өн­дөртэй, эмнэлэг барьж байгаагүй. Гэгээнтний сайхан сэтгэлийн арга хэм­жээг Мон­голд байгаа монголчууд маань дэмжиж байгаад баяртай байна” хэмээсэн юм.
       
Зургаан настай охин цуглуулсан зоосон мөнгөө хандивлав

Ажиа гэгээнтэнтэй уулзсан хэв­лэлийн бага хурлын маргааш өдөр нь “Цусны эмгэг, хавдартай хүүхдийн эмнэлэг” нэртэй хандивын уулзалтыг Вашингтон дахь монголчууд  зохион байгуулсан юм. Уг уулзалтыг тус хотын Монгол Соёлын төвийн тэргүүн М.Саруул-Эрдэнэ багш хөтлөн явуул­сан. МУБИС-ийн багш М.Саруул-Эрдэнэ бол Төрийн Департаментын гадаад харилцааны дээд сургуульд багшаар ажилладаг, мөн Конгрессийн номын санд ажиллаж байгаа бөгөөд монгол хэл, соёлыг гадаадад түгээж буй эрдэмтдийн нэг. Америк дахь монголчууд Эх нялхасын дэргэд баригдаж буй эмнэлэгт хандив хүр­гэхээр олноороо цуглажээ. 50 ам.дол­ларын “такс”-тай үдшийг зорин олон олон монголчууд ирж буйг хараад тэднээр бахархах сэтгэл төрсөн.

Их хөлийн хотод цагийн хэмжээсэнд хүлэгдэж байдаг монголчууд мөнгөө бариад, цаг заваа гаргаад сайхан сэтгэл өвөрлөн ирцгээжээ. Итали гутлын дэлгүүр ажиллуулдаг “Монита” дэл­гүү­рийн эзэд бүтээгдэхүүндээ үнийн хөнгөлөлт өгч Монгол дахь эмнэлгийг дэмжиж буйгаа илэрхийлсэн бол америк монголын хооронд ачаа тээвэрлэдэг хоёр ч компани хандивын арга хэмжээнд оролцов. Сэтгүүлч найз маань монгол руу нэг хайрцаг карго явуулчихъя, хандив болог гээд 42 ам.доллар тушааж буй ч харагдав. Аливаа нэгэн тусыг хүргэе гэвэл сайхан сэтгэл багаддаггүй ажээ. Америк дахь монголчууд маань эрвийх дэрвийхээрээ мөнгөн хандивыг босгож чадсан юм. Монгол хүүхдүүдийн зурсан зургийн худалдаа 50 центнээс эхэлсэн ч харагдана. Зургаан настай Энхбаярын Эгшиглэн гэх охин   цуг­луулсан зоосон мөнгөө Ажиа гэ­гээнтэнд гардуулан өгсөн юм. Э.Эг­шиглэн охин олон хоног цуглуулсан зоосон мөн­гөөрөө гоё тоглоом авъя гэж байсан бо­ловч өөр шиг нь жаахан хүүхдүүд өв­дөж буй гэдгийг дуулаад ээждээ “Би энэ мөнгийг өвдсөн хүүх­дүүдэд өг­мөөр байна” гэж хэлж. Сайхан сэтгэлд тус багаддаггүй гэдэг билээ. Бүжигчин нэгэн багш бүсгүй сургалт явуулдаг бөгөөд хичээлд оролцох хүмүүсийг бүртгүүлээрэй, энэ мөнгийг би хандив буян болно гэж хүүхдийн эмнэлэг рүү явуулах юм шүү гэж  ярина. Америк дахь “UMON” теле­визийн захирал Б.Уранчимэг (МҮОНРТ-ийн сэтгүүлч асан) нэвт­рүүлгээ бэлдээд завгүй гүйж яваа харагдана.

Зураач, арьсан урлалч Д.Цолмонгийн урласан зургийн дууд­лага худалдаа явагдав. Монголчууд зурсан зураа­чийн чадварыг үнэлэхийн зэрэгцээ худалдаж авсан мөнгө Монго­лын хүүхдийн эмнэлэгт хандив болно гэдэг утгаараа идэвхтэй оролцсон тул дуудлага худалдаа нэлээн өрсөл­дөөнтэй болов.  Ингээд Д.Цолмон зураачийн зураг 1700 ам.доллараар зарагдсан бөгөөд шинэ байранд орсон монгол бүсгүй ихэд баяртайгаар уг зургийн эзэн болсон юм. Вашингтон дахь чулууны үйлдвэрийн эзэн залууг 5000 ам.долларыг хандив­лаж буй гэдгийг тайзан дээрээс зарлаж байсан төдийгүй өөр хотуудаас ч хан­див ирж буй таатай сайхан мэдээ үргэл­жилсээр. “Цусны эмгэг, хав­дартай хүүхдийн эм­нэлэг” нэртэй хандивын өдөрлөг зүрхэн тушаа цохи­лох зүрхээ чагнан эх орноо санагалзсан халуун сэтгэлт монголчуудын “Ха­луун элгэн нутаг” дуугаар өндөрлөсөн юм.

Монголд шинээр баригдаж буй хүүхдийн хавдрын эмнэ­лэгт хандив өргөх арга хэмжээ ирэх зургадугаар сард АНУ-ын Сан Фран­циско хотод үргэлжлэх та­лаар тус хо­тын Монгол соёлын төвийн ажилтан Д.Цэрэндорж гуайтай уул­захад хэлж байсныг нь дурдахад таатай байна.