Тамхины хяналтын хууль хэрэгжиж эхлээд хоёр долоо хонож байна. Харин хэрхэн хэрэгжиж байна вэ гэдэг анхаарал татаж байна. Хууль хэрэгжиж эхлэхээс өмнө тамхи татаад явж байгаа хүнийг цагдаа торгоно, орцонд тамхи татвал орцны жи­жүүр хамгийн ойр орших цагдаагийн хэлтэст мэдэгдэн хууль зөрчигчийг торгуулна хэмээн ярьж байлаа. Мэдээж хамгийн ойр орших цагдаагийн хэлтсээс цагдаа ирэхэд хууль зөрчигч этгээд тамхиа татаж дуусгалгүй гэмт хэргийн үйлдэл дээрээ баригдвал шүү дээ. Энэхүү тайлбаруудаас гуравдугаар сарын 1-нээс цагдаа ах нар маань хаа сайгүй зогсоод тамхи татсан хүнийг торгох юи байна гэж ойлгогдож байлаа. Гэтэл яг хэрэгждэг дээрээ тултал энэхүү хуулийг боловсруулах явцдаа Хууль зүйн яамнаас санал авч зөвшилцөөгүй учраас хуулийн хэрэгжилтэд цагдаагийн хүчийг дайчлах боломжгүй гэсэн байна. Мэргэжлийн хяналт үүнд хяналт тавина гэсэн тайлбар бас явлаа. Гэтэл Монгол Улсад хэчнээн байцаагч байгаа билээ. Хүний амь настай холбоотой, насан турш амьдрах орон сууцны барилгыг хянах хүчин чадал байхгүй хэмээн байнга гомдол тавьдаг мэргэжлийн хяналтад тийм хүчин чадал бий билүү. Эцэс сүүлдээ шаварт унасан шарын эзэн Эрүүл мэндийн яам хэрэгжилтийг хянах болж байгаа юм байна гэж ойлголоо. Эрүүл мэндийн яам харъяа байгууллагууддаа Тамхины хяналтын хуулийг хэрэгжүүлэхэд “манлайлан оролцох” албан бичиг илгээсэн аж. Энэ дагуу зарим эмнэлэг эмчлүүлэгч эмнэлэгт тамхи татвал эмчилгээг зогсоох хүртэл “зөвшилцлийн гэрээ” байгуулж байгаа сурагтай. Ёстой хууль завхарна гэдэг энэ байх даа. Мэдээж эмнэлгийн ажилт­нуудад хууль зөрчлөө гээд хүнийг торгох эрх байхгүй.

Мөн шинэхэн хуулийн 6.7.14-д “ерөнхий боловсролын сургуулийн хичээлийн болон дотуур байраас 500 метрийн дотор тамхи худалдахыг хориглоно” гэсэн заалт буй. Энэ заалтын дагуу 500 метрээр баримжаалаад үзэхээр нийслэлийн баруун дөрвөн замын хэсэгхэн газар л сул үлдэж байгаа зураг facebook-ээр тарсныг санаж байна. Дээрх заалт хэрэгжиж эхэлсэнтэй холбоотой дэлгүүрүүд өдрийн орлогоо алдаж байгаа тул уг хуулиас зөвхөн энэ заалтыг хасч өгөөч хэмээн хүсч байгаагаа дэлгүүр ажиллуулдаг хүмүүс өнгөрсөн пүрэв гаригт мэдэгдсэн. Тэд “500 биш 100 метр” гэсэн нэртэй бүлгэм байгуулсан бөгөөд хасдаггүй юмаа гэхэд 100 метр болгон өөрчлөлт оруулах хүсэлтэй байгаа аж. Тэдний хэлснээр дэлгүүрүүд байршлаасаа хамаараад 30-70 хүртэлх хувийн өдрийн орлого алдаж байгаа гэлээ. Тамхи авахаар хотын төвийг хөндлөн гулд туучлаа гэх хүн олон байна. Тамхи зарахаар зөвшөөрөгдсөн газар нь аль вэ гэхээр хариулт өгөх албаны хүн олдохгүй байна. Хориглочихоод байгаа ширхгийн тамхи аль хэдийнэ 100 төгрөгөөр нэмэгдээд 300 төгрөгөөр нүднээс далд зарагдсаар байгааг харин хууль баталсан эрхэм гишүүдэд ховлочихъё. Зөвхөн дэлгүүр ажиллуулдаг хүмүүс ч биш баар, рестораны бизнес эрхлэгчид орлого хомсдсоноо хэлж байна. Баар, ресторанд тамхи татахыг шинэ хуулиар хориглосон ч журам гарган тусгай зөвшөөрөл өгч эрх олгох аж. Ажлын байрны маань хажууханд байдаг цайны газар энэхүү зөвшөөрөл авахаар бүртгүүлээд байгаа бөгөөд “2000 гаруй газар аль хэдийнэ хүсэлтээ гаргасан байна лээ” хэмээн ярьж байна.

Эрхэм гишүүдийн гаргасан хуулийг хэрэгжүүлэх нь иргэн бидний үүрэг. Үүнийг бичсэнээр хуулийг хэрэгжүүлэхгүй хэмээн адарсангүй. Гагцхүү хэрэгжих боломжтой, нөхцөл байдлаа зөв тооцсон, сэтгэлийн хөөрөлд автаагүй хууль баталж хэрэгжүүлэх нь хууль тогтоогчдын үүрэг. Өнгөрсөн арав гаруй хоногийн байдлаар авч үзэхэд энэ хууль урт нэртэй хэмээн нэрлэж заншаад байгаа Гол, мөрний урсац бүрэлдэх эх, усны сан бүхий газрын хамгаалалтын бүс, ойн сан бүхий газарт ашигт малтмал хайх, ашиглахыг олборлох тухай хуулийн адил хувь заяа хүлээж байна уу гэсэн сэтгэгдэл төрүүлж байна. Хууль гэдэг бол “хэрэгжиж эхэллээ” гэдэг шидэт үг хэлээд биелчихдэг эд биш. Тиймээс баталсан нөхөд хуулиа хэрэгжүүлэхэд санаа тавих юм биш үү.