Нутгийн үнэртэй салхиар амьсгалсан хэсэгхэн хором

Хуучирсан мэдээ: 2011.03.31-нд нийтлэгдсэн

Нутгийн үнэртэй салхиар амьсгалсан хэсэгхэн хором

Бид “00”-ын өрөөнд орохдоо эвгүй
үнэрийг нь тэсвэрлэхэд ч хэцүү байдаг. Гэтэл та өдөр бүр
тийм эвг
үй үнэртэй
агаараар амьсгалж байна гээд нэг т
өсөөл дөө.
Т
өв цэвэр­лэх байгууламжийн ойролцоох үнэр хүн
байхын
аргаг
үй гэж ярьдаг. Тиймээс бидний хэлж заншсанаар
Орбитын автобусанд сууж  Т
өв цэвэр­лэх байгууламжийг зорилоо.  Хүнс
трейдийн буудал дээр буунгуут л эвг
үй
үнэр хамар цоргино. Хамар цоргих хачин үнэрээс бодвол хажууханд нь цэвэрлэх байгууламжийнх
б
ололтой.
Ингэж бодохоор бас
үгүй аж. Үнэндээ
буудлаас 10-аад минут явж х
үрэх
зайны газарт цэвэрлэх байгууламж бий. Хотын захын д
үүрэг буюу бидний нэрлэж заншсан Орбитын замд байдаг
“Т
өв цэвэрлэх байгууламж” нэртэй бохир цэвэрлэх
байгууламжийг х
үн бүр мэднэ. Байгууламжийн  ойролцоох айлын хүмүүс
бохирын эвг
үй үнэртэй агаараар өвөл, зун,  өдөр,  шөнийн
турш амьсгалдаг. 
Өвөл
зунг
үй үнэртэх
энэ
үнэрийг орбитыхон 
“нутгийн
үнэр”
гэлцэнэ. 
Өдөр бүр
үнэртээд байхаар сүүлдээ
анзаарахаа ч байдаг юм. Ийм
үнэрийг
өдөр бүр үнэртэх
ч х
үсэх юм биш шүү.
Гэхдээ  гэр минь энд болохоор
үнэртэхгүй
гээд яах билээ. “Нутгийн
үнэр”-тээ
ч одоо дасчээ. Ойрын
өдрүүдэд бүр
их
үнэртдэг боллоо. Салхилахаар  хааяа 
тэсэхэд ч хэц
үү
үнэртэнэ шүү
дээ” гэж “Олимп” дээд сургуулийн хажуудах
хашааны эмэгтэй хэлэв. Тэрээр энд гурван
жил амьдарч байгаа гэнэ. Т
үүнтэй
уулзаад цэвэрлэх байгууламжийн з
үг
алхлаа.  Ойртох тусам дотор муухай оргим
үнэр хамар цоргиулна.  Цэвэрлэх байгууламжийн ойролцоо тийм ч их айл
байдагг
үй аж. Байгууламжийн дэргэдэх айлын эмэгтэй  “Дотогшоо хүн
оруулдагг
үй л юм байна лээ. 
Манайх цэвэрлэх байгууламжтай ойрхон болохоор цонх онгойлгох ч аргаг
үй. Хаяа нэг онгойлгохоор гэрт байж суухын аргагүй болдог. Анх ирж байгаа хүнд бол хэцүү
л байдаг юм. Манайх
өнгөрсөн
жилээс энд и
рсэн. Эхэндээ ч гарч ороход хэцүү
байсан одоо дассан юм байлг
үй.
Тоохоо ч байж. Дэргэд нь байгаа бидэнд ийм байгаа юм чинь дотор нь ажилладаг х
үнд бүр
хэц
үү байдаг байх” 
гэв. Цэвэрлэх байгууламж руу орох з
өвшөөрлийг Ус сувгийн удирдах газраас авч нэлээдгүй удсаны дараа дотогш нэвтэрлээ. Төрийн тусгай хамгаалалттай газар болохоор зөвшөөрөл авч ордог гэнэ.

“Төв цэвэрлэх байгууламжийн” газрын дарга
П.Болдбаатартай хэдэн хором х
өөрөлдөв.
Т
өв цэвэрлэх байгууламж 1961 онд ОХУ-ын тоног төхөөрөмжөөр
ашиглалтанд о
ржээ. Хотын бохирын усыг цэвэрлэж Туул голд цутгадаг. Нийслэлийн хүн ам өдөр ирэх тутам нэмэгдэж байгаа учраас тоног төхөөрөмж шинэчлэх ажил хийж байгаа гэж тэр хэлж байна.
“Хамгийн с
үүлд бид Испаний хөрөнгө оруулалтаар цэвэрлэх байгууламжийн тоног төхөөрөмж, насосыг шинэчилсэн. Үнэр
дарах асуудлыг шийдэх зорилгоор бохирыг байгальд хатаадаг байсан бол одоо бит
үүмжилсэн саванд хатааж байгаа. Тиймээс бохирын үнэр гарахгүй
гэж болно” хэмээн П.Болдбаатар ярьж байна. Харин
өдрийн
ээлжийн инженер, технологич Т.Пэ
лжээ цэвэрлэх байгууламжийнхаа талаар ингэж танилцуулж
байна. Т
үүний хэлснээр бохирыг 7-8 удаа цэвэрлэсний дараа
халдварг
үйжүүлэх
туяагаар дамжуулан Туул голд цутгадаг аж.
Өмнө нь бохирыг Хлороор ариутгаж, цэвэршүүлдэг байсан гэнэ. Харин 2008 оноос хэт ягаан туяагаар
халдварг
үйжүүлдэг
болжээ. Одоогоос гурван жилийн
өмнө бохирыг ил талбайд хатаадаг байж. Энэ нь 3-5 жил
ил талбайд байдаг учраас
үнэр
орчинд тархдаг юм байна.  Гурван жилийн
дараагаас бол энэ
үнэр
үнэртэхгүй
болно гэж
үйлдвэрийн технологич хэлж байлаа.

Цэвэрлэх байгууламжид  үйлдвэрийн, ахуйн гэсэн үндсэн хоёр шугамаар бохир орж ирдэг. Ирсэн бохирыг
ялгаж ш
үүх, ариутгах зэрэг олон дамжлага дамждаг юм байна.
Монголчууд
өөх тостой бүтээгдэхүүн
их хэрэглэдэг болохоор сайн ш
үүж,
ариутгах хэрэгтэй ба
йдаг гэнэ. “Үйлдвэрийн
хог хаягдалыг нийл
үүлсэнээр
их х
үндрэлтэй байгаа. Уг нь бол үйлдвэр бүр
дэргэдээ цэвэрлэх байгууламжтай байх хэрэгтэй.
Үйлдвэр
өөрөө
тодорхой хэмжээгээр цэвэрлэсний дараа манайд шилж
үүлэх
ёстой байдаг. Гэтэл ахуйн болон
үйлдвэрийн
хо
г
хаягдал нэгэн зэрэг орж ирдэг. Дээрээс нь ш
үүгч
машины сэрээ нь тэр б
үр
нарийн ш
үүх боломжгүй
байгаа. Тиймээс гар аргаар ш
үүдэг.
Хамгийн их ачаалал
өгч
байгаа з
үйл бол үйлдвэрийн
хог хаягдал.
Үйлдвэрийн том хаягдал нь шүүгч төхөөрөмж
болон бусад т
өхөөрөмжийг бөглөх,
эвдрэхэд их н
өлөөлдөг.
Үйлдвэрүүд
бохироо ш
үүгээгүйгээс
зарим тоног т
өхөөрөмж
эвдрэх тохиодол гардаг ч хугацаа алдалг
үй
засах боломжтой. Бас нэг асуудал бол эмнэлэгийн хог хаягдал. Эмнэлэг б
үр хог хаягдлаа тусгай ариутгаж, халдваргүйжүүлсэний
дараа
манайд нийл
үүлэх ёстой. Гэвч эмнэлэгүүд огт цэвэрлэдэггүй
өгч байгаа нь энэ байгууламжид ажиллагдсны эрүүл мэндэд хортой, бас их эрсдэлттэй байдаг. Ер нь
бол
үйлдвэрийн бохир асуудал их үүсгэдэг. Үйлдвэрийн
бохир нь маш их хэмжээний химийн хортой бод
ис агуулсан байдаг. Үүнийг нь бид 90-ээс дээш хувиар цэвэрлэж Туул голд
цутгадаг. Химийн бодис нь д
өрвөөс арав дахин их ирдэг. Хэдийгээр бид бололцоогоо
ашиглан цэвэрлэж байгаа ч
үйлдвэрээсээ
химийн бодисын хэмжээ их байх тусам Туул голд хортой байна” гэж
үйлдвэрийн инженер Т.Пэлжээ ярьж байлаа.

Цэвэрлэх байгууламж нь 160-170 тонн бохир хүлээн
авч 
үүнийгээ
цэвэрш
үүлж бай­гальд нийлүүлдэг.
Химийн бодисын хэмжээг
үйлдвэрийн
н
өхцөл
байдал, боломж бололцоонд тулгуурлан тодорхой зааж
өгсөн
байдаг аж. Нэг литр б
охирын усанд 240-270 миллграмм химийн бодисын зөвшөөрөгдөх
хэмжээтэй. Гэтэл одоо х
үлээн
авч байгаа бохирын нэг литрт  500-2050
миллграм буюу зарим тохиолдолд 10 дахин их бохир ирдэг.
Үүнийг цэвэрлэх байгууламж 90-ээс дээш хувиар
багасгадаг. Гэхдээ 10 дахин
их тохиолдолд 
тоног т
өхөөрөмжийн
х
үчин чадал нь 20-50 хувиар л бууруулах  боломжтой гэнэ. Архи, пиво, махны үйлдвэрүүдээс
ирэх бохир нь химийн бодис нь хэт давсан хэмжээнд ирдэг б
өгөөд
энэ нь т
өдий чинээгээр хор хөнөөлтэй байдгийг хүмүүс  тэр бүр анзаардаггүй.
Тиймээс гол анхаарах з
үйл
нь
үйлдвэр бүр
дэргэдээ цэвэрлэх байгууламжтай байх шаардлагатай. 

Энд ажиллаж байгаа хүмүүс өөрсдөө эрүүл
аюулг
үй нөхцөлд ажилладаг гэсэн боловч удаан хугацаагаар
ажиллахад х
үндрэлтэй санагдаж байв. Гэвч
амьдрахын тулд х
үн ямар нэг ажил
хийх хэрэгтэй байдаг. Тэд ч м
өн
амьдрах гэж яваа х
үмүүс. “Хүмүүс бие засахаа сайн мэдэхээс энэ хаана очиж яаж
цэвэрш
үүлдгийг хэзээ ч мэддэггүй. Бүр
бохирын хоолойгоор  х
үний хоёр хар нүднээс
бусад нь гэдэг шиг х
үний
цогцос ч ирж байсан удаа
тай. Амьтны сэг зэм бол энүүхэндэх
асуудал. Хааяа х
үмүүс албаар бохирын шугаманд элдэв юм хийдэг биш
байгаа гэсэн бодол ч т
өрдөг шүү
” гэж технологич Т.Пэлжээ хэлж байсан. 
Өдрийн тэн хагасыг “нутгийн үнэр”-тэй салхиар амьсгалсны дараа ажлын зүг явлаа. Гэвч хэдийн танил “нутгийн үнэр” холын холд хоцорсон ч зөвхөн
надад тэр
үнэр үнэртсээр л байлаа.

 Ш.ЧИМЭГ

NewsMN Гар утасны хувилбар Татах
NEWS.mn

Мэдээллийн эх сурвалж