Барууны зарим төлөөлөгчийн хэлж буйгаар “Иран улстай одоо дахиад энх тайвны тухай ярьж эхэллээ. Өмнө нь иймэрхүү асуудал хөндөгдөж байхад бусад орон мөн л хоёр дахь боломжийг олгож байсан. Дараагийн уулзалтаар дорвитой асуудлыг, хэлэлцээрийг хийнэ гэдэгт найдаж байна” гэсэн юм. Ноён К.Аштон хариуд нь “Бид одоохондоо энхийг хүсэж, төвийг сахих байдалтай байна. Тиймээс Ираны цөмийн зэвсэг, хөтөлбөр хоёрыг ялгаж салгах хэрэгтэй. Цөмийн эрчим хүчний хөтөлбөрт шат дараалсан арга хэмжээ авах хэрэгтэй байдаг. Цөмийн эрчим хүчээр тэжээгдэж буй томоохон гүрнүүд мэдэж байгаа гэдэгт итгэлтэй байна” хэмээн нэг талаасаа Ираныг хамгаалсан үгс хэлсэн нь тэднээс магтаал хүртэв.
АНУ, Их Британи, Франц, ОХУ, БНХАУ болон ХБНГУ-ын төлөөлөгчид дээрх уулзалтад оролцсон юм Европын холбоо болон АНУ-ын Төрийн нарийн бичгийн дарга Х.Клинтоны ахалж буй нефтийн хориг арга хэмжээ Ираныг эдийн засгийн “гацаанд” оруулаад байсан юм. Тодруулбал, Иранаас Герман руу нийлүүлж буй нефтийг зогсоосон байсан билээ. Исламын бүгд найрамдах улсын эсрэг авч байгаа хориг арга хэмжээний хүрээнд Ираны нефтийг худалдан авахгүй байх шийдвэрийг Европын холбоо энэ оны нэгдүгээр сард гаргасан удаатай.
Ираны цөмийн асуудлаар уулзалт ирэх сарын 23-ны өдөр Багдад хотноо болох юм. Уулзалтын гол зорилго нь цөмийн эрчим хүчийг хэрэглэхийн тулд цөмийн зэвсэгээс ялгарах үндсэн шинж чанарын талаар хэлэлцэх, Иранд хэрэгцээтэй бүхнээр зургаан улсаас туслах, олон улсын шинжээчдийг байнга ажиллуулах зэрэг хяналт шинжилгээний арга хэмжээг авахад оршиж байгаа аж. Дээрх уулзалтыг зохион байгуулснаар Иранаас цөмийн асуудлаар нааштай хариу хүлээж буйгаа Олон улсын цөмийн эрчим хүчний газрын төлөөлөгчид онцолсон байна. Гэхдээ ирэх сард болох уулзалтаас өмнө Олон улсын цөмийн эрчим хүчний байгууллагын эрдэмтэд уулзалт хийнэ гэв. Яагаад гэвэл Ираны цөмийн хөтөлбөр нь дэлхий нийтийн энх тайван, аюулгүй байдалтай холбоотой гэдгийг тэд тодотгожээ. Нөгөө талаасаа зарим улс орны бие төлөөлөгчид Иран одоо ч цөмийн зэвсэг үйлдвэрлэж байгаа гэдэгт шүүмжлэлтэй хандаж, уулзалтын үед Иран улсын цөмийн эрчим хүч үйлдвэрлэхэд бэлэн болсон үйлдвэрүүдээр үзлэг, шинжилгээ хийх сонирхол байгаагаа илэрхийлсэн. Иран улс нь хамгийн сүүлд 15 сарын өмнө мөн Истанбул хотноо цөмийн хөтөлбөрийн асуудлаар дээрх зургаан улстай уулзалт хийж байсан юм.
Иран улсын Гадаад хэргийн сайд Али Акбар Салех “Манай улс дэлхийд ямар нэг цөмийн зэвсэгээр заналхийлээгүй гэдгийг албан ёсоор мэдэгдэж байна. Улс болгон өөрийн хөгжлийн гарцыг зөв сонговол аль болох бага хугацаанд хөгжиж чаддаг гэсэн яриа бий. Манай улсын эдийн засгийн чухал гарц бол яахын аргагүй газрын тос. Европ руу нийлүүлж буй нефтийн багагүй хувийг манай улс эзэлдэг. Тиймдээ ч эдийн засгийн хориг арга хэмжээ бидэнд таагүй нөхцөл байдлыг үүсгэж байгаа нь нууц биш. Цөмийн эрчим хүчний хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэхэд уг нь гадны шинжээчид хэрэггүй. Гэхдээ бид дэлхийд юу хийж байгаа, юу хийх гэж тэмүүлж байгаа бүхнийг ил тод болгохыг хүссэн учраас тэр. Энх тайвны хэлэлцээр гэж зарим улс тодорхойлоод байгаа. Бидний хувьд эрх чөлөөний хаалга гэж нэрлэж байна. Манай улс АНУ тэргүүтэй барууны орнууд, НҮБ-тай терроризмын эсрэг хамтран тэмцэж байна. Мөн цөмийн эрчим хүчний хэрэгжилтийн талаар сэдэв хөндвөл асуудал арай өөр болон хувирна. Гэхдээ үүнийг хэтэрхий буруугаар хүлээж авах хэрэггүй” гэсэн юм.
Цөмийн эрчим хүчний агентлагийн төлөөлөгчид Иран улсын Ерөнхийлөгч Махмуд Ахмадинежадтай уулзах хүсэлтэй байгаа талаар Истанбулд болсон уулзалтын үеэр мэдэгдсэн. Учир нь Ираны уран баяжуулсан хэмжээ цөмийн эрчим хүчнээс хамаагүй их буюу хязгаараас хэтэрч 90 гаруй хувьд хүрсэн талаар тэд онцолсон юм. Цөмийн эрчим хүчний үйлдвэрт, ямар нэг цөмийн эрчим хүчний байгууллагад ураны баяжуулсан хэмжээ хоёр хүрэхэд хангалттай гэж дүгнэдэг гэдгийг дахин сануулсан. Олон улсын цөмийн эрчим хүчний агентлагийн үзэж буйгаар Иран бусад улсын адил цөмийн эрчим хүч гарган авч болох ч цөмийн зэвсэгт ашиглахыг олон улсын хуулиар хориглосон байдаг юм. Тиймээс сүүлийн 15 сарын хугацаанд Ираны нууцлаг байдал тэднийг цөмийн зэвсэг үйлдвэрлэж байгааг илэрхийлсэн үйлдэл болсон” хэмээн өөрсдийн байр суурийг Истамбулд онцолсон аж.
Ямартай ч Истанбул хотноо болж өнгөрсөн уулзалт Ираны хувьд ашигтайгаар эргэсэн. Харин Европын холбоо, АНУ тэргүүтэй барууны орнууд цаашид Иранд нефтийн хориг арга хэмжээ авах талаар яаралтай хэлэлцэж удахгүй мэдэгдэнэ гэдэгт Иранаас нефть импортолж буй орнууд итгэлтэй байгаа аж.
"Улс төрийн тойм" сонин