-Та олон тэрбум ам.долларын хө­рөнгөтэй хүн. Харин ирэх сард болох Ерөнхийлөгчийн сон­гуульд ОХУ-ын Ерөнхий сайд Вла­димир Путинтэй өрсөлдөнө. Ийн­хүү улстөрч болоход тань юу нөлөөлсөн бэ?

-Бизнесмэн хүн нийгмийн харил­цаанд идэвхтэй оролцож, өөрийгөө хөгжүүлэхэд болохгүй зүйл байхгүй. Би “Норилск Никель” компанийн тэр­гүүнээр ажиллаж байсан. Тэр ч бүү хэл хүүхдийн цэцэрлэг, эрчим хүчний хангамж, орон сууцны бүтээн байгуулалтын ажлыг ч хариуцаж байсан хүн. Тийм учраас би улс оронд маань юу хэрэгтэйг мэддэг болсон. Ийм хүн ОХУ-ын Ерөнхийлөгч болбол иргэдийн аж амьдрал сайжирна.

-Улстөрчид олон нийтийн дэмж­лэгийг авахын тулд хоорондоо өр­сөлддөг бол бизнесмэнүүд хаал­га­ны цаана бүх асуудлаа шийддэг. Тэ­гэхээр улс төр болон бизнесийн сал­бар дахь тоглоомын дүрэм нь өөр байдаг гэсэн үг. Та үүнтэй санал нэг байна уу?

-Улстөрчид олон нийтийн хараа­наас үг хэл, үйл хөдлөлөө нуухыг хичэээж байна. Энэ бол Орос оронд тулгарч буй хамгийн том асуудал. Ба­рууны ардчилсан засаглалтай ор­нуудад ч бас иймэрхүү бэрхшээл бай­даг. Өөрөөр хэлбэл, шийдвэр гар­гах түвшин дэх олон нийтийн орол­цоо сул байгаа гэсэн үг. Харин бизнесмэн хүн бол мөнгөө алдсан ч дараа нь түүнийгээ олж авч чаддаг. Нөгөө талаас улс төрд итгэлцэл гэдэг зүйл хамгийн чухал байдаг. Яг л өдөр тутам хэрэглэж байгаа валют нь гэсэн үг. Хэрэв чи хүмүүсийн итгэлийг ганц удаа л алдвал дахиж олж авахад маш хэцүү.

-Сүүлийн үед В.Путины эсрэг хөдөлгөөн идэвхжиж байна. Түүний рейтинг 70 хувьтай байснаа 50 хувь болж буурсан тухай албан ёсны судалгаанууд харуулах болж. Яагаад ийм зүйл болоод байна вэ?

-Өнгөрсөн есдүгээр сарын эцсээр болсон Нэгдсэн Орос намын хурлын үеэр Д.Медведев, В.Путин хоёр албан тушаалаа хэрхэн солилцож байгааг хүмүүс харсан. Энэ нь В.Путины гаргасан хамгийн том алдаа болсон. Бас маш увайгүй хэрэг. Оросын ард түмэн үүнд дургүйцэж, уурласан. Хүмүүс “Байзаарай, бид татвар төлж, оронд нь биднийг хүндлэхийгхүссэн. Гэтэл тэд тэгсэнгүй” хэмээн ярилцаж эхэлсэн. Улс орныг удирдаж байгаа хүмүүс иймэрхүү байдлаар ханцуйн дотроо наймаалцахыг иргэд цаашид харж тэвчихгүй.

-Иймэрхүү тогтворгүй байдлыг намжаахын тулд Кремлийн удир­даг­чид таныг сонгуульд нэр дэв­шүүлж байгаа юм биш үү?

-Би өөрөө шийдвэр гаргасан. Анхнаасаа л ингэдэг байсан. Би хэзээ ч хэн нэгний гар хөл болж байгаагүй.

-Сүүлийн найман жилийн турш шоронд хоригдож, бүх хөрөнгөө хураалгасан “ЮКОС”-ын тэргүүн асан М.Ходорковскийн хэргийг бүгд мэднэ. Түүнээс болж та Кремлийн гар хөл биш гэдгээ нотлох гээд байна уу?

-Үгүй. Би хэний ч нөлөөнд ороогүй гэж хэлэх гэсэн юм. Кремлийн эрх баригчид миний үг хэл, үйлдэлд хэрхэн саад хийж байгааг нотлох нь миний хийх ёстой ажил. Магадгүй би М.Ходорковскийтой ярилцах бо­ломж гарвал түүнд өөрийнхөө ит­гэл үнэмшлийг ойлгуулж чадах байх. Тэр бол гайхалтай авьяаслаг менежер. Гэтэл одоо торны цаана сууж, амьдралынхаа хүнд хэцүү он жи­лүүдийг өнгөрөөж байна. Хэрэв би Ерөнхийлөгч болбол түүнийг сул­лана.

-ОХУ-ын Ерөнхийлөгчөөр хоёр удаа улиран сонгогдсон хүнтэй та сонгуульд өрсөлдөнө. Хэрэв В.Путин дахин Ерөнхийлөгч болбол юу болох бол. Тэр “Газпром”-ыг удир­дах уу. Эсвэл Д.Медведев Үнд­сэн хуулийн Цэцийн тэргүүн хэвээр үлдэх ёстой юу?

-Би тиймэрхүү хий хоосон зүй­лийн тухай бодож суух цаг зав бага­тай хүн.

-Та эрх баригчдыг эсэргүүцэж бай­гаа хүмүүсийн нэг. Иргэд “В.Пу­тин­гүй Орос орны төлөө” хэмээн уриалж байгаа. Энэ үг хэр хүчтэй бол?

-Би В.Путинтай Орос оронд дур­тай. Гэхдээ зохиолч Борис Акунин, Алек­сей Навалний аль, аль нь В.Пу­тинг огцрохыг шаардаж байгаа. Хэ­рэв үзэл санааны хувьд зөрчилдөж байгаа хоёр тал асуудлыг шийдвэрлэх гарц олохгүй бол иргэний дайн ч дэг­дэж мэднэ. Хамгийн гол нь “В.Пу­тин­гүй Орос орон” гэдэг уриа надад таалагдахгүй байгаа. Бидэнд хувьсгал биш хувьсал л хэрэгтэй байна.

-Тэгээд та яагаад сонгуульд В.Пу­тин­тэй өрсөлдөж байгаа юм бэ?

-Яагаад гэвэл бидэнд шинэ зүйл, өөрчлөлт,  хувьсал хэрэгтэй бай­на. В.Путин өөрийнхөө хийж ча­дах бүхнийг гүйцээсэн. Засгийн эр­хэнд гараад удаагүй байх үедээ тэр­бээр татварын тогтолцоог хэрхэн шинэчилж, хуваагдаад байсан газар нут­гаа хэрхэн нэгтгэснийг мартаж болох­гүй. Өнөөдөр хүмүүсийн ор­лого нэмэгдэж байна. Оросын дун­даж иргэд өндөр цалин авдаг болж. Тэд иргэний эрхээ мэддэг болсон.

-Та Ерөнхийлөгч болбол хам­гийн түрүүнд юу хийх вэ?

-Миний хувьд бизнес, улс төрийн салбар дахь шударга өрсөлдөөнийг бий болгох нь чухал байна. Хэрэв та манай улсын томоохон хотуудад дэл­гүүр хэсэхээр болбол хэдэн арван хөргөгч юм уу эсвэл цайны гүцнээс аль нэгийг нь сонгох шаардлагатай болдог. Оросын өнөөгийн улс төрийн нөхцөл байдал хүмүүст зөвхөн ийм л хоёр сонголтыг өгч байна.

-Тэгэхээр яг юуг өөрчилнө гэсэн үг юм бэ?

-Би шинэ нам байгуулах нөх­цө­лийг хялбархан болгоно. Өөрийн на­­мыг байгуулж, парламентын сон­­гуульд өрсөлдөх боломж хүн бүрт байх ёстой. ОХУ-ын Ерөнхий­лөг­чийн сонгуульт хугацааг саяхан зур­гаан жил болгон сунгасан. Үүнийг буцаагаад дөрвөн жил болгоно. Түүнч­лэн эдийн засаг дахь “Газпром” тэргүүтэй монополь компаниудын нөлөөг сулруулна. Мөн боловсрол, шинж­лэх ухаан, соёлын салбар дахь хө­рөнгө оруулалтыг нэмэгдүүлнэ. Эд­гээр нь батлан хамгаалах салбараас илүү чухал гэдгийг хүлээн зөвшөөрөх ёстой.  Яг одоогийн байдлаар Оросыг айлган сүрдүүлж байгаа улс байхгүй шүү дээ. Тийм учраас батлан хамгаалах салбарт их хөрөнгө зарцуулах хэрэггүй.

-Оросууд олигархичуудад дур­гүй байдаг. Тэгэхээр та рейтингээ нэмэхийн тулд юу хийх вэ?

-Энэ бол чинээлэг бизнесмэнүү­дийг эсрэг хийж буй суртал ухуул­гын нэг хэлбэр. Үнэн хэрэгтээ баячуудад дургүй хүн тийм ч олон биш. Харин шударга биш хүмүүст л дур­гүйцэгсэд олон байдаг байх.

-Сонгуулийн луйварчид, авлига авсан төрийн албан хаагчдыг хэлж байна уу?

-Тийм.

-Та яагаад баячуудын нэр хүнд өсч байгаа гэж дүгнэх болов?

-Яагаад гэвэл тэд ажлын байрыг олноор нь бий болгодог. Улс орон­доо тэд л хөрөнгө оруулдаг. Хү­мүүн­­лэгийн ажилд хамгийн их орол­цож, хүмүүст тусалдаг нь бас л тэд. Кампанит ажлынхаа үеэр би олон иргэнтэй уулзсан. Тэр бүхэнд хү­мүүс надад хандан “Би уг нь коммунист хүн. Гэхдээ би таны төлөө саналаа өгнө. Яагаад гэвэл та надаас юу ч хулгайлахгүй” гэж хэлж байсан. Өөрөөр хэлбэл, хангалттай их мөнгө, хөрөнгө цуглуулж чадсан хүн улс төрийн эрх мэдэлтэй болбол иргэдийн халаас руу гараа дүрэхгүй гэсэн үг.

-Өнөөдөр авлига хэр ихэссэн бол. Д.Медведев, В.Путин хоёрын хэн нь илүү их хээл хахууль авсан бол?

-Тайвшир. Авлига гэдэг зүйл эдийн засгийн хувьд хүнд байдалтай болж, бүх зүйл ховордсон ЗХУ-ын үеэс уламжлагдан үлдсэн. Тэр үед хү­мүүс бусдаас түрүүлж мах ху­дал­даж авахын тулд худалдагчид хахууль өгөх хэрэгтэй болдог байв. Энэ бүх­ний нөлөө одоо ч хэвээр байна.

-Гэхдээ авлига улс орны удирдах шатнаас эхлээд бүх түвшинд хүчээ авсан эсэхийг би асуусан юм шүү дээ?

-Тийм ээ. Бүх шатанд авлига хү­чээ авсан гэж хэлж болно.