Улсын ерөнхий прокурорын газраас хэвлэл мэдээллийхэнтэй сард гурван удаа уулзаж, эрүүгийн зарим хэргийн шийд­­вэрлэлтийн талаар мэдээлж бай­хаар болсон билээ. Үүний дагуу шинэ оны анхны мэдээллээ өчигдөр хийсэн юм. Хуралд УЕП-ын туслах, Сургалт судалгаа хамтын ажиллагааны төвийн захирал Г.Ганзориг, Нийслэлийн проку­рорын орлогч прокурор Е.Сагсай, Сургалт судалгаа, хамтын ажиллагааны төвийн хяналтын прокурор Т.Сүхбаатар, УЕП-ын хяналтын проку­рор Д.Мөнгөнцэцэг нар оролцсон юм. Бөө нартай холбоотой, УИХ-ын гишүүдтэй холбоотой, мөн хамгийн их анхаа­рал татаж буй Долдугаар сарын 1-ний хэрэгтэй холбоотой хэргүүдийн талаар мэдээлсэн юм.

Мэдээллийн эхэнд сүүлийн үед бөө нэрээр зарим иргэн гэмт хэрэг үйлдэх, бусдын амь насыг хохироох явдал нэлээдгүй гарч байгаа талаар мэдээлсэн юм. Тухайлбал, өнгөрсөн оны сүүлээр Сэлэнгэ аймгийн Баруунхараа суманд иргэн Ж.Баярсайхны машиныг санаатайгаар дэлбэлсэн хэрэг гарсан. Энэ хэргийг зайран Э.Мөнхбат  гэх үйлдсэн бөгөөд иргэдийг бөө болгоно гэж мөнгө нэхсэн, өөрөө  ч энэ хэргээ хүлээсэн байна. Мөн Төв аймгийн Сэргэлэн суманд бөө болгоно хэмээн халуун усанд шалзалж амь насыг нь хохироосон хэрэг ч мөн гарчээ. Энэ хэргийг Төв аймгийн цагдаагийн газар шалгаж байгаа гэв.

Мөн УИХ-ын эрхэм гишүүдэд холбогдох хэргүүд хэрэгсэхгүй болгос­ноо дуулгасан юм. Тухайлбал, УИХ-ын гишүүн Х.Наранхүү, Ш.Сайхансамбуу  нарт холбогдох хэргүүдийг хэрэгсэх­гүй болгожээ.   УИХ-ын гишүүн Ш.Сайхансамбууг авлига өгсөн тухай­гаа  хэвлэлээр дамжуулан мэдэгдсэн  гэх хэргийг шалгаж  байсан ч  хэрэгсэхгүй болгосон байна. Учир нь түүнийг авлига өгснийг нотлох баримт олдоогүй аж.

Харин Д.Дондогийн УИХ-ын гишүү­ний бүрэн эрхийг түдгэлзүүлэх шийдвэр гаргаагүй учир хэргийг түр түдгэлзүүлжээ. Тодруулбал, Авлигатай тэмцэх газрын Мөрдөн шалгах хэлтэст   шал­гагдаж байгаад харьяалалын дагуу Прокурорын дэргэдэх Мөрдөн байцаах алба руу шилжсэн  УИХ-ын гишүүн Д.Дондогт холбогдох хэргийг нийслэлийн Прокурорын газрын хянал­тад түр хугацаагаар түтгэлзүүлээд бай­гаа аж. Түүнийг сонгуулийн суртал­чилгаагаа хийх зорилгоор бусдаас 2.6 сая ам.доллар залилан авч улмаар уг өрөө төлөхийн тулд газрын наймаа хууль бусаар эрхэлсэн  гэх  үндэслэлээр шалгаж байсан юм. Уг хэргийг шалгаж эхлэснээс хойш УЕПГ-аас  түүний бүрэн эрхийг түдгэлзүүлэх тухай албан бичгийг УИХ-д хэд хэдэн удаа хүргүүл­сэн ч Хууль зүйн байнгын хорооноос  хүлээж аваагүй ажээ. Мөн УИХ-ын гишүүн Л.Гүндалай Эрүүл мэндийн сайдаар ажиллаж байхдаа 2.4 тэрбум төгрөгийн төсөвт өртөгтэй, суурин MRI аппарат, зөөврийн эхо аппарат 250 ширхэгийг авахаар зарласан тендерийн явцад албан тушаалаа урвуулан ашиг­ла­сан. Автомашинуудаас хоёрыг нь ХӨСҮТ-д 11 сая төгрөгөөр, гурвыг нь батлан хамгаалах яаманд 13.5 сая төгрөгөөр тус тус худалдаж мөнгийг нь ашигласан. ЭМЯ-наас ХӨСҮТ-ын засварын ажилд зориулан шилжүүлсэн 99.1 сая төгрөгөөс 45 сая төгрөгийг “Монголын хүний хөгжлийн сан” ТББ-аас тус эмнэлэгт бөөрний аппарат нийлүүлсний төлбөрт авсан мэтээр хуурамч гэрээ байгуулах замаар авч ашигласан нь нотлогдсон гэж үзээд яллах дүгнэлт үйлдүүлэхээр хэргийг прокурорт шилжүүлж байжээ. Гэхдээ эдгээр хавтаст хэргээс нь төрийн өмч шамшигдуулсан гэх хэргийг нь түр хугацаагаар түтгэлзүүлсэн талаарх мэдээллийг албаныхан өгсөн юм. Гэхдээ УИХ-ын гишүүн Л.Гүндалай, Д.Дондог нарыг УИХ-ын бүрэн эрхийн хугацааг дуусгавар болсон цагт хэргийг нь үргэлжлүүлэн шалгах бололтой.

Ё.Сагсай: Ч.Амарболдыг дотоодын цэргийн командлагч байсан учраас шалгаж байгаа

Харин үүний дараа хамгийн их сонирхол татаж буй долдугаар сарын 1-ний хэргийн талаар мэдээлэл өгсөн юм. 2008 оноос хойш дөрвөн жилийг ардаа орхисон долдугаар сарын 1-ний хэргийг сэргээн шалгаж шүүхэд шилжүүлээд байгаа юм билээ. Энэ талаар нийслэлийн Прокурорын газрын орлогч Ё.Сагсайгаас зарим зүйлийг тодруулсан юм.

-Ч.Амарболд генералын өм­­­гөө­­лөгч О.Алтангэрэл “Х.Тэмүүжин гишүүний яриад, үзүү­­­лээд байгаа сумны хонгио, цаг­даагийн тэмдэглэл ямар учир­т­ай болохыг шалгаж өгөөч” гэсэн хүсэлт прокурорт өгөхөд шал­гаж өгөхгүй байгаа” гэх ут­га­тай ярилцлага өсгөн байсан. Энэ ямар учиртай юм бэ?

-Долдугаар сарын 1-ний үйл явдалтай холбоотой хэргийг Проку­рорын дэргэдэх мөрдөн байцаах алба 2008 оны долдугаар сарын 1-нээс хойш шалгасан. Нийтдээ 30 гаруй хавтаст хэрэг бүрдсэн. Мөрдөн байцаалтаар нотлогдох ёстой зүйлсийг бүх талаас нь шалгаад, тогтоогдсон, ходбогдох хүмүүсийг яллагдагчаар татсан. Эрүү­гийн хэрэг үүсгэсэн зүйл ангийн хүрээнд яллагдагч нарын гэм буруугийн асууд­лыг шүүхээр хэлэл­цүүлэн шийд­вэр­лүүлэхээр нийслэлийн проку­рорын газраас шүүхэд шилжүүлээд  байна. Тэгэхээр улсын яллагч яллах  шаард­­лагатай гэж үзэж байгаа учраас хэр­гийг шүүхээр шийдэх бололцоотой гэж үзсэн. Хэрэгт авагдсан нотлох баримтыг өмгөөлөгч, прокурор, шүүгч өөр өөрийнхөөрөө  үнэлнэ. Тэр өмгөө­лөг­чийн, улсын яллагчийн, мөрдөн  бай­цааг­чийн үнэлж байгаа нотлох барим­тыг шүүх үнэн зөвөөр нь шийдэх ёстой.

-Цагдаагийн удирдлагуудад хол­­бог­­дох хэргийг Эрүүгийн хуу­лийн 294.2 буюу албаны эрх мэдлээ хэт­рүүлс­нээс онц их хэмжээний хохирол учруулсан гэдгээр зүйлчилсэн.  Харин Эрүү­гийн хуулийн Ерөнхий ангийн 35 дугаар зүйлийн 35.5, Тусгай ангийн 274 дүгээр зүйлийн 274.2-оор журам­ласан нь ямар учиртай юм бэ?

-Тэднийг Эрүүгийн хуулийн 294.2-т зааснаар яллагдагчаар татаж шүү­хэд хэргийг шилжүүлсэн. Харин хэр­­­гийг ерөнхийд нь журамласан зүйл ангийн тухайд гэвэл генерал Ч.Амарболдыг дотоодын цэргийн командлагч байсан гэдэг утгаар нь Эрүүгийн байцаан шийтгэх хуулийн 274.2-т зааснаар зэвсэгт хүчин, бусад цэргүүд гэдэгт хамааруулж байгаа. Бусад цэргүүд гэдэгт дотоодын цэрэг  багтдаг. Дотоодын цэргийн командлагч байсан Ч.Амарболдыг яллаж байгаа учир 274.2-т хамааруулсан. Харин 35 дугаар зүйлд Эрүүгийн хэрэгт хоёр буюу түүнээс дээш этгээд оролцсон бол бүлэг болох ёстой. Үүнд захиалагч, зохион  байгуулагч, хатгагч, эсвэл гүйцэтгэгчийн аль  нэг байна гэсэн үг. Тэгэхээр яллагдагчаар татагдсан дээрх дөрвөн хүнийг гүйцэтгэгч хэмээн үзэж энэ заалтаар  журамласан  юм. 

-Энэ хэрэгт холбогдож бай­сан цагдаагийн албан хаагч­дын хэр­гийг тусгаарлаж,  түдгэл­зүүл­сэн талаар  хохирогч Ц.Энхбаяр ярь­сан.Хүнийг санаатай алсан гэх энэ хэргийг цаашид шалгах уу?

-Нэгдүгээрт цагдаагийн ажилтан зэв­сэг хэрэглэсэн нь тогтоогдсон боловч амь насаа алдсан дөрвөн хүнийг хэн буудсан нь тогтоогдоогүй. Тий­мээс Эрүүгийн хуулийн 91 дүгээр зүйлээр үүсгэсэн цагдаагийн алба хаагчдаа холбоотой хэргийг, цагдаа­гийн удирдлагуудад холбогдох хэр­гээс тусгаарлаж,  түдгэлзүүлсэн. Гэх­дээ гүйцэтгэх албаны болон бусад  шугамаар шалгалт үргэлжилж байгаа. Түд­гэлз­сэн гэдэг нь шалгахгүй, мартсан гэсэн үг биш. Яваандаа шалгалт нь үргэлж­лэх учиртай.

-Цагдаагийн удирдлагууд хав­таст хэрэгтэй танилцах хан­галттай хугацаа өгөөгүй гэх мэдээлэл гарсан. Энэ тал дээр юу хэлэх вэ?

-Эрүүгийн байцаан шийтгэх хуульд хавтаст хэрэгтэй танилцахыг мөрдөн байцаагч хугацааа тогтоож өгөх ёстой. Энэ хэргийн хувьд хохирогчид, яллагдагчид 2009 онд бүтэн жил гаруй хугацаанд хавтаст  хэрэгтэй танилцсан. 27 хавтаст хэрэгтэй танилцахын тулд бүтэн жил гаруй зарцуулсан. Дараа нь  хэргийг сэргээн шалгасны дараа нийслэлийн Прокурорын газарт шил­жүү­лэхийн өмнө УЕП-ын мөрдөн байцаах албаны мөрдөн байцаагч нар хавтаст хэрэгтэй танилцах тодорхой хугацаа тогтоож өгсөн. Боломжит хуга­цаандаа яллагдагчид болон тэдний өмгөөлөгч, хохирогчид олгосон хуга­цаанд хавтаст хэрэгтэй танилцсан. Үүнд ямар нэг хууль зөрчсөн асуудал  байхгүй.

-Хөөн хэлэлцэх хугацааг хуулиндаа хэрхэн заасан байдаг вэ. Хөөн хэлэлцэх хугацаа дуус­сан гэх үндэслэлээр албан тушаал­­тантай холбоотой хэргүүд  хэрэг­сэхгүй болж байна л даа?

-Аливаа үйл явдал болох нь цаг хугацаагаар хэмжигдэнэ. Үүний нэгэн адил аливаа гэмт хэргийг ч хөөн хэлэлцэх хугацаа гэж бий. Цаг хугацааны явцад ач холбогдол  нь алдагдаж, хор аюул нь буурах тохиолдол  байна. Ийм учраас хууль тогтоогчид Эрүүгийн хуулийн 72 дугаар зүйлд эрүүгийн хариуцлагад татах хугацаа өнгөрсөн тохиолдолд эрүүгийн хариуцлагаас чөлөөлөх гээд заасан байгаа. Тухайлбал хөнгөн гэмт хэрэг үйлдсэн бол зургаан сарын дотор, хүндэвтэр гэмт хэрэг үйлдсэнээс хойш таван жил, хүнд гэмт гэмт хэрэгт 15 жил, онц хүнд гэмт хэрэгт 25 жилийн дараа хөөн хэлэлцэх хугацаа дуусна. Үүнээс хойш хэрэг бүртгэлт мөрдөн байцаалтын ажиллагаа явуулах боломж­гүй гэсэн үг. Харин цаазын ял сонссон бол хөөн хэлэлцэх хугацаа хамаарахгүй.