-Ярилцлагынхаа эхэнд жаахан түүх сонирхдог юм уу?

-Тэр чинь юу билээ…?

-“Боролдой” гэдэг нэр хаанаас гарсан юм бол гэж л…? Шууд анимэйшн, хүүхэлдэйн нэр мэт буугаад байдаг болохоор л…

-Үнэн л дээ. Манай студийн анхны бүтээлүүдэд хүүхэлдэйн кино чухал үүрэгтэй байсан. Бүхэл бүтэн киноны их сургуулийн найруулагч-зураачийн ангийг төгсөх жилдээ хүүхэлдэйн киноны төрлөөр хоёр ч ажил хийсэн юм. Зургийн аргаар хийсэн тэдгээр ажлын  нэг нь “Боролдойн цаг” байсан хэрэг.Одоогийхоор бол шторк  юм даа. “Боролдой хүү минь явлаа, болзсон цагтаа ирнэ ээ” гэсэн үгтэй, хүмүүст тэр үедээ их хүрсэн байдаг. Энэ үед л “Боролдой” нэрийг авъя гэсэн санаа төрсөн юм шиг байгаа юм. Уг гарал нь ”Монголын нууц товчоо”-ноос эхтэй. “Монголын нууц товчоо”-нд “Торголжин баян Монголжингоо эхнэртэй, Боролдой Соёлбий залуу хүүтэй…” гэж гардаг. Яагаад ч юм тэр хэсэг сэтгэлд маань хадагдчихсан байж л дээ. Тэндээс л авсан хэрэг.Уг нь бол “Боролдай” гэж байх учиртай юм. Тэгээд л “Боролдой” студи маань хүүхэлдэйн кинонууд хийж эхэлсэн дээ. Нөгөө арван хоёр жилд багтдаг хулганын тухай киног санаж байгаа биз дээ. Бас “Өвгөн,арслан хоёр” гээд бас нэг бүтээл бий. Гэх мэт сайн бүтээл гарсан. Ер нь цөөн ч гэлээ сайн бүтээлүүд л уран бүтээлчдийг тодорхойлчихдог юм билээ. 

-Тэгвэл түүхийг дахиад жаахан урагшлуулья. Яаж яваад уран бүтээлч, урлагийн хүн болчихов оо л гэж…?

-Багаасаа л  суурьтай болж авсан гэх үү дээ. Манай өвөө үлгэр их ярьдаг хүн байлаа. Жижигхэн биетэй өвгөн, жижигхэн бор гэрт лааны гэрэлд л ярина. Дэргэдээ суулгаж байгаад урсгаж гарна. Үнэндээ бол урсахгүй л дээ тэр чинь, тэр их өв соёл сэтгэлд юүлэгдэж байгаа юм. “Хан харанхуй” гээд туульс бий. Хэвлээд гаргахад л өчнөөн олон хуудас болохоор урт туульс шүү дээ. Тэгэхэд жаахан хүүхэд байсан хэрнээ би цээжээр мэддэг болчихсон байсан юм. Тэндээс л эхэлсэн дээ. Үлгэр сонсоно гэдэг бол бие хүний өөрийх нь хувийн хийсвэр сэтгэлгээ хөгжихөд маш чухал тустай. “Арван таван толгойтой атгаалжин хар мангас  арын хар ууланд гараад…” гээд л ярихад нь шууд л бодогдоод эхэлж байгаа юм. “Татсан тамхиных нь утаа үүл мэт суунаглаад..” гээд тэр гайхалтай зүйрлэлүүдийг нь сонсохоор эрхгүй дүрсэлж гарна биз дээ. Хүүхэд багаасаа үлгэр сонсохоор дотоод сэтгэлдээ дүрсэлж, харж сурч байгаа юм. Дотроо энэ бүхнийг дүрслээд өөртөө ертөнц бий болгоод ирэхээр гадагшаа гаргамаар сэтгэл төрж эхэлдэг. Ингээд дунд сургуульд орлоо. Багш маань Дуламсүрэн гээд урт гэзэгтэй, сайхан эмэгтэй байлаа. Намайг урдаа суулгачихаад зохион бичлэг бичүүлдэг байсан юм. Дөчин таван минутад “Гутал” гээд бичлэг бич гэдэг байлаа. Нөгөөдөхийг нь бичсээр суутал яваандаа надад юм бичих дөр суусан юм болов уу гэж боддог юм. Дараа нь долоо,наймдугаар ангид байх үед ханын сонин гаргадаг юм байна.Усан будгаар мэлхий зурах боллоо. Гайгүй болсон шиг байгаа юм.Тэгээд л зураг зурах урам орсон доо. Аравдугаар ангиа төгсөөд Багшийн их сургуулийн зураачийн ангид орсноор зураач болох, аливаа юмс үзэгдлийг өөрөөр харах, дүрслэлийн ой санамжтай болох энэ бүх чадварыг олж авсан. Нэг үгээр хэлбэл, энэ бүхэн нэгдээд уран бүтээлд минь хөтлөөд аваад ирж гэж боддог юм.

-Та чинь бас гадаадад сургууль төгссөн байх аа?

-Тэгсэн. Оросын Бүх Холбоотын кино урлагийн дээд сургуулийг төгссөн.Тухайн үедээ ханьтайгаа учраад улмаар хөгжмийн их гэр бүлд орсон. Манай ханийн талд Ардын жүжигчин Ж.Чулуун, Ч.Жамсранжав,удирдаач Ч.Чинбат гээд хөгжмийн хүмүүс байна. Сонин тохиолдол байгаа биз. Энэ чинь намайг урлагийн бас нэг чухал зүйлд дөртэй болоход тус болж байгаа юм. Ингэхээр зураг, хөгжим, утга зохиол гээд тал талаасаа л хурж, цогцолж таарсан. Дээр нь би чинь багш хүн. Багшлах эрдэм гэдэг хүний сэтгэл зүй рүү ордог, нийтийн сэтгэл зүйг мэдэрдэг болгож байгаа хэрэг. Мөн найруулагчийн ангийг төгссөний хувьд өөрийн тусгаж авсан зүйлийг олон нийтэд хүргэх арга замаа олж авч сурна аа гэсэн үг л дээ. Энэ бүхнийг нийлүүлэхээр хаашаа очиж байна вэ гэхээр олон нийттэй харилцах болчихож байгаа юм. Одоо ч “пи-ар” буюу англиар “public relations” гэх болж. Түүх гэвэл ийм л юм.

-Анхны бүтээл тань хүүхэд насны зохион бичлэг байжээ дээ?

-Тийм л болж таарч байна. Анхны бүтээлээ хийхдээ хулганыг нь цаасаар урлаж, мини кадраар зургаа аваад хийж байлаа. Их ч урамшсан. Манай кино үйлдвэрийнхэн маань ч их дэмжиж, тэгээд л гадагшаа тэр кино урлагийн сургуульд явуулсан байдаг.

-Таны “Боролдой” студи анхны гэж хэлж болохоор шинэлэг уур амьсгалтай бүтээл нэлээд олныг гаргасан санагддаг юм. Жишээ нь, реклам байна. Ер нь этник өнгө аястай, түүхийн сэдэв дээр дөрөөлж (сайн утгаараа шүү) хийсэн рекламны олныг дагуулсан анхны тэсрэлт нь танай “Ам цангав” байсан гэж боддог?

-"Чингис" шар айрагны реклам байсан…Мөн л дөө. Тэр чинь 1990-д оны эхэн үе байсан юм. Тухайн үед нийгмийн сэтгэл зүйд идеал гэхээр зүйл байхгүй болчихсон байлаа. Нөгөө социализм нь алга болчихсон, капитализмаа таниагүй тийм л үе байлаа. Бурхан шашнаасаа нэлээдгүй холдчихсон байсан. Ганц барьж авах зүйл, сэтгэл зүйн оргил нь эзэн Чингис, агуу түүх маань л болж байсан хэрэг.Ийм сэтгэл зүйд ойртуулж тэр рекламыг хийвэл олон нийтэд хүрэхээр л байсан тийм үе. Тэгэж л гарч ирсэн санаа л даа. Тухайн үедээ зохиомж,зорилт хоёр нь ч аятайхан таарсан,уран бүтээлчид нь ч ширүүхэн байж. Дээр нь тэр “Ам цангав” гэсэн үг мундаг амжилтад хүргэсэн хэрэг л дээ.

-Одоо ч муухан дуураймлууд их болоод тэр болгон санаанд хүрэхгүй, улиг болоо юу даа?

-Өнөөгийн сэтгэл зүй тэр үетэй харьцуулахад тэс өөр болсон байна.Жишээлэхэд л УИХ-ын сонгуулиар хүлээгдэж байгаа орчин энэ тэр ер нь бол огт өөр зүйл хүлээх болсон. Одоо бид нар Чингис яриад нэг их хол явахгүй. Өөр цаг үе ирчихсэн байна.

-Таньтай кино жаахан ярья, болно биз дээ. Ер нь манай киноны амьдрал ямар үе дээрээ яваад байна аа, их шүүмж гардаг боллоо.

-Ямар үе дээрээ гэж үү… Ийм юм л даа. Урьд социализмын үед төсвөөс мөнгө аваад кино хийчэхдэг байлаа. Мөнгөө өгсөн нь хөгжмөө захиалдаг болохоор захиалагчийн хэлснээр л хийж таарна биз дээ. Ямар кинонууд байсан гэхээр бидний амьдралын сайн сайхны тухай, тэгэхдээ бага зэрэг проблем байгаа тухай, бас тэр жижигхэн проблем нь амархан засагдчихдаг тухай л кино хийдэг байлаа. Яахав зарим нэг нь нөгөө проблем руугаа хэтэрхий ороод хэтрүүлчихээр асуудал үүсдэг л байсан хэрэг. Гэхдээ эргээд харвал хаагдаад, тавиур дээр шидчихсэн кино үнэндээ бол байхгүй л юм шүү дээ.

-Гарч л байсан гэж үү?

-Гардаг л байсан. Жаахан засаад л гаргадаг байсан. Ганцхан кино ч биш нийт урлагийн хэмжээнд тэгэж нэг их дарамтлаад байсан юм байхгүй л юм билээ.Тэр  ч байтугай Д.Намдаг гуай Шекспирийн “Гамлет”-ийг тавихдаа хөглөж байсан түүх бий. Уг нь бол социализмын үзэл сурталд сүнс гэж байхгүй гээд байдаг. Гэтэл Шекспир золиг зохиолдоо сүнсийг оруулчихсан юм чинь тэгээд ямар хасалтай биш дээ. Орлуулах л хэрэгтэй болохгүй юу.Тэгээд яасан гэхээр сүнсний оронд шалдан хүүхэн гаргачихаж. Мэдээж бөөн шуугиан болно биз дээ.Эцэст нь ингэж орлуулахын оронд зүгээр тэр сүнсээ л гарга гээд тэгээд сүнс нь “амилсан” түүх байдаг. Нэг иймэрхүү л асуудал байсан. Ийм цензурын доор л кино хөгжиж ирсэн юм.

-Одоо тэгээд юу нь болохоо байчихав аа?

-Социализмын дараагаар манай кино ч тэр, ер нь л бид нар чинь бүр учраа олохоо байчихсан. “Соц” үеэс тогтсон кино зохиол бичих арга барил, кино хийх намба жаяг ,технологи нь магтан дуулдаг хэвээрээ, хүний амьдралаас хөндий байгаад байдаг.Тэгтэл америкийн кино гэхэд л хүний амьдрал дунд нь яваад байх жишээний. Барууны кинонууд болохоор хүнд наалдаад байдаг. Хичнээн гадаадын хүн тоглосон ч өөрт нь тохиолдоод байгаа юм шиг санагддаг л байхгүй юу. Ингээд л хуучин явж байсан социалист кино “индустри” зогсчихож байгаа юм. Ингээд нэг хэсэг манай киноныхон нэлээд хүнд байдалд байснаа одоо харин эргээд кино үйлдвэрлэл сэргэж эхэлж байна. Одоо кино үйлдвэрлэл маань зүйрлүүлбэл мануфактурын үетэй адилтгаж болохоор байгаа юм. Ухаандаа гар үйлдвэрлэлийн маягтай. Олон жижиг цех дотор янз бүрийн машин хийгээд байгаа юм шиг. Зарим нь модон машин, зарим нь уурын хөдөлгүүртэйг туршиж үзэх гээд ч байх шиг. Одоо бидэнд юу хэрэгтэй вэ гэхээр нэгтгэж хараад мэргэшсэн тус тусын үйлдвэрлэлийг бий болгомоор байгаа юм. Нэг хэсэг нь зохиолоо бичдэг, нөгөө хэсэг нь зургаа авдаг, бас нэг хэсэг нь тайз декорацийг нь барьж өгдөг, зарим нь киногоо зарж борлуулдаг гэх зэргээр төрөлжмөөр байна. Найруулагчид нь нэг газар бөөнөөрөө байж байдаг, продюсерууд нь тусдаа байж байдаг гэх мэтээр ангилмаар байна.

-Ингэхээр яаж өөрчлдөгдөнө гэж?

-Олон зүйл өөр болно. Жишээ нь, одоо манайхан киногоо өөрөө найруулаад бас  продюсероо өөрөө хийгээд яваад байх юм. Сайн уран бүтээлч сайн продюсер хийнэ гэж байхгүй. Ховорхон тохиолдолд л байдаг. Ер нь продюсер гэдэг өөр, найруулагч гэдэг өөр гэдгийг ялгаж салгаж харах хэрэгтэй.

-Найруулагчийг ч манайхан баг­цаалж байгаа байх. Харин продюсер яг юу хийх вэ?

-Зөв асуулаа. Продюсер гэдэг бол ямар сэдэвтэй, ямар киног, яаж хийвэл мөнгө олж болох вэ гэдгийг тааварлаад, төлөвлөгөө гаргаад, тэгээд санхүүжилт олж киног захиалж гүйцэтгүүлдэг үүрэгтэй хуучин цагаар бол захиалагч нь юм. Урьд нь улсаас захиалж төсвийн хөрөнгөөр кино хийдэг байсан бол одоо продюсер захиалж бас түүний олж ирсэн мөнгөөр кино хийгддэг болсон нь өмнөх үеэсээ ялгаатай болж байгаа юм. Нэгэнт л продюсер өөрийн мөнгөөр кино хийлгэж байгаа юм чинь мэргэжлийн өндөр төвшинд хийлгэж, дараа нь хүн ихээр үзэж, ашиг ихээр олох л бүтээл хийлгэх болж байна. Үүний тулд продюсер хүн хэнээр зургаа авахуулах, найруулагчаар хэнийг ажиллуулах гээд бүх сонголтыг өөрөө хийж таарна. Сайн уран бүтээлчдэд таарсан мөнгийг нь өгөх,уран бүтээлээ зөв маркетинг хийж борлуулах гээд ийм маягаар кино бүтээх нь өнөө цагийн кино индустрийн үндсэн загвар болж байна.

-Их олон үүрэгтэй байх нь ээ, энэ продюсер гэдэг чинь?

-Мэдээж. Би өнгөрсөн жил АНУ-д кино маркет гэгч зүйлийг нь очиж үзсэн. Тэнд ямар ч улс орон гэх зүйл байхгүй, зүгээр л олон мянган кино студийн продюсерүүд оччихсон кино зохиолын санааг худалдаж аваад л сууж байдаг юм билээ. Тэгээд тэр зүйлээ том зааланд презентаци маягаар хөрөнгө оруулагчдад санал болгоод сууж байдаг юм байна. “Энэ бол гоё санаа. Энүүгээр кино хийвэл сайн зарагдана” гэх маягаар…Хөрөнгө оруулагч сонирхоод мөнгөө өгмөгц “энэ кино тэдэн оны тэдэн сарын тэдэнд бэлэн болно” гээд  гэрээ хийж байгаа юм. Энэ бол кино индустри.Одоо цагт улсын захиалгаар кино хийнэ гэж байхгүй болсон.

-Одоо манайд тийм продюсер, кино индустри бий болох найдлага байна уу?

-Өнөөгийн нөхцөл байдал ч хүсэн хүлээсэн хэмжээнд хүрэхгүй л байна л даа. Гэхдээ бид зүгээр суухгүй байгаа. Сүүлийн үед бидэнд сайн мэдээ байна аа. Энэ бол Монголд сайн продюсерүүд төрж байгаа тухай юм. Хоёр хүнийг энд бүр нэр цохоод хэлмээр байна. Манайд Есөнмөнх гэж мундаг продюсер төр­сөн. Хувиасаа мөнгө гаргаад эргээд мөн­гө олох кино бүтээж байна гэсэн үг шүү дээ. Найруулагчаа зөв олж сонгодог, киноныхоо худалдагдах чанарыг их сайн олж хардаг хүн. Үзэгчдээ мэдэрч, зах зээлээ мэдэж байна.Санаж байгаа байх,нөгөө “Би чамд хайртай-2”-ийг хийж байсан. Олны дуртай кино­ны санааг үргэлжлүүлэн хийх энэ марке­тинг бусад орнуудад ч бас гарч байсан. Дараагийн нэг сайн продюсер гарч ирж байгаа нь Уянгаа гэж нэг бүсгүй байна.Саяхан “Бодлын хулгайч” гэж кино хийлээ. Хагас тэрбум төгрөг зарцуулсан гэж сонссон. Маш сайн зохиол олж авсан. Продюсер хүн зохиолоо олж авна гэдэг бол ёстой нөгөө мөнгөний уутныхаа амыг нээж байна л гэсэн үг. Ямар ч байсан өнөөдрийн хэмжээнд энэ бол маш сайн зохиол юм даа.

-Яагаад… Өөр зохиол ховор болохоор уу?

-Хоёр ч шалтгаан байна. Эхнийх нь юу вэ гэхээр урьд өмнө нь манайхан голдуу Холливууд болон солонгос киноны зохиолуудыг харж байгаад дуурайгаад биччихдэг байсан. Гэтэл энэ “Бодлын хулгайч” бол тун дажгүй шинэ алхам хийсэн зохиол. Монголд болсон бодит, сонирхолтой түүхийг зохиол болгож чадсан. Үүнээсээ уламжлаад хоёрдахь шалтгаан бас бий. Аливаа сайн кино зохиол нь үзэгчдийг өөртөө сонирхолтой асуулт тавихуйц үйл явдлыг гаргаж ирдэг. Жишээ нь, хэрэв маргааш харь гаригынхан дэлхийд ирвэл юу болох вэ гэдэг төсөөллийг хүмүүс өөрсдөөсөө асуудаг, харин тэрийг нь бодит мэт дүр зураг,үйл явдал болгож кино хийхээр хүмүүс сонирхоод очиж үзэж байгаа юм. Түүн шиг “би ерэн сая төгрөгтэй бол яах бол, хэрхэн үрэх бол” гэдэг сонирхлын төсөөлөл нь “Бодлын хулгайч”-ийг үзэгчдийн анхааралд оруулж байна. Үүнийг л зохиолч олж харснаараа сайн зохиол болсон. Гол нь киноны продюсер ч бас үүнийг олж харсан байна. Дээр нь маш сайн баг бүрдүүлж чадсан байна лээ. А.Уянга продюсер сайн ажилласан байна. Сайн найруулагч олсон байна лээ, бас сайн оператор олж чадсан байна. Баг сайн байна гэдэг нь мөнгө хэмнэнэ л гэсэн үг. Холливудийн нэг жижигхэн загвар маягтай хийсэн гэхүү дээ.Сайн продюсерт байвал зохих чадварын нэг нь энэ л дээ.

-Сайн кино зохиол гэснээс социализмын үеийн кинонууд ч бас үзэхэд сонирхолтой, үнэмшилтэй дүр зураг гардаг гэж бодох юм?

-Тийм кинонууд бий. Жишээ нь “Тунгалаг тамир” бол мундаг. Кино сайн болсон шалтгаан нь ерөөсөө энэ киноны суурь болсон зохиол нь томоохон роман байсан.Тэгээд тэр том зохиолоос кино зохиол болгож дэлгэцэнд буулгахад маш сайн бүтээл хийж болж байгаа байхгүй юу. Дүрүүд нь маш тод гарсан байдгийн шалтгаан нь романд дүрийг нарийвчлан дүрсэлсэн байдагтай холбоотой.

-“Дэвхрэг” Итгэлт гээд л үү?

-Тийм. Дэвхрэг гэхээр Итгэлтийн зан төрх, овжин авхаалжтай дүр шууд л харагдана. Тэгээд ийм хүн яаж ярих вэ, алхаа гишгээ хөдөлгөөн нь ямар байх талаар маш сайн дүрслэгдэж чадаж байгаа юм.Нэг үгээр хэлбэл их том зохиолыг шавхаж хийхээр маш сайн кино зохиол гарч байгаагийн жишээ  болно.”Мандхай сэцэн хатан” ч бас тийм байдаг.Гэтэл бусад түүхийн том сэдэвтэй кинонууд яагаад дөхөж очсонгүй вэ гэхээр кино зохиол нь балчирдаж л байгаа байхгүй юу.  
-Тэгээд дээрдэх өнгө аяс алга уу?

-Одоо бидэнд хамгийн их дутагдаж байгаа зүйл бол зохиол байна. Маш сайн зохиолын цаана түүнийг бичих хүн хэрэгтэй. Авъяастайгаас гадна маш их боловсролтой зохиолч байх хэрэгтэй юм. Бас их мэдрэмжтэй байх ёстой.Тийм хүнийг төрүүлэх л хэрэгтэй байгаа юм. Бүр их этгээд, хүний анхаарал, сонирхлыг татсан зохиол бичигдэхгүй л байна.Ганц нэгхэн зохиол байсан нь кино болсон л доо. Нэлээд дээр юм даа, Б.Лхагвасүрэн гуай зохиолыг нь бичиж Жийгээ (Г.Жигжидсүрэн) кино болгосон “Бүлээн нурам” байна. Тэгэхдээ ч бас яах вэ, дээр хэлсэн сайн продюсерүүдийн ачаар Монголын кино урлагт шинээр “үүр цайж” байгаа гэхэд буруутахгүй.Ер нь киноны хөгжилд продюсеруудын үүрэг маш их байгаа юм. Манайхан арт-хаус хэлбэрийн киног нэлээд хийх болсон нь бас л нэг дэвшил. Манай найруулагч н.Сэнгэдоржийн “Хүчилтөрөгч” гээд кино гадаадад их үнэлэгдэж байгаа.

-Арт хаус гэхээр яг ямар хэл­бэрийн кино гэсэн үг юм бол?

-Товчхондоо арилжааны бус кино л гэсэн үг.

-Сонгодог, мэргэжлийн төвшинд ойлгогдохоор хийсэн гэж ойлгох уу?

-Яг л тэр юм. Илүү урлаг талдаа гэх үү дээ.Тийм киног үзэхээр нийтэд зориулсан кинотой адил инээлгээд,уйлуулаад байхгүй л дээ.

-Ингэхэд таны богино хэмжээний киноны наадамд оролцсон “Дежа-вью” санаанд орчихлоо.

-Үзээ юу ?

-Ярилцлага хийхийнхээ өмнө харчихья байз гээд үзсэн л дээ.

-Тэгээд яасан… юу бодогдов ?

-Гэрийн хана босгоод дотор нь хоригдсон нэг хүн байх юм. Гол дүрийн баатарт “дээрээс” л бололтой мессеж ирээд, тэгээд нөгөө хананы дотор хоригдсон нөхөр гараад явахаар нь нөгөө зүрхний ховдол дахь “9 грамм нь” гараад явчихлаа л гэж бодсон доо. Бүхэлдээ бол сайн ойлгоогүй л дээ.

-(Нэлээд хөхрөв.) Энэ их зөв л дөө. Хүн болгон өөрийнхөө амьдралтай харьцуулж өөрийхөөрөө л ойлгодог.”Шаблон” гэж байхгүй,тийм үү.Пикассогийн “Герника”-г хараад хүн бүрт өөр өөр бодол төрж болно.Гэхдээ л ерөнхийдөө бол тийм нэг түгшүүр,эвдрэл,тарчлаан,балмагдлыг олж хардаг.Ойлгохгүй ч байж болно.Харин дараа нь “Үгүй тэр чинь миний бодоход…”гэж ярьдаг л байхгүй юу.”Миний бодоход…” гэж ярьж байна гэдэг бол хувь хүн бодож байна гэсэн үг биз.Өөрөөр хэлбэл урлаг хувь хүний дотор луу орж байна.Ингэснээр энэ урлаг нийтийн урлаг биш болж байгаа юм.Тэртээ тэргүй нийтийн урлаг гэж байгаа.Тийм болохоор ийм урлаг ялгарах ёстой юм. Киногоо сайтад тавьсан л даа.Сэтгэгдлүүдийг нь хараарай. Хамгийн муугаар хэлэхээс өгсүүлээд сайн бүтээл байна гэх хүртэл олон янзын сэтгэгдэл орсон байгаа.Энэ чинь л хүсээд байсан үр дүн. Нөгөө кинонуудын талаархи сэтгэгдлийг харахаар “Гоё кино болжээ…”, “өрөвдмөөр кино байна”, “би уйллаа” гэх зэргээр бичсэн байна лээ.Нийтийн талдаа байгаа биз. Ялгарал л хэрэгтэй.

-Одоо жаахан гадаад юм ярих уу? Та ер нь хаанахын ямар киног илүү таашаадаг вэ?

– Баабар, Цэнддоо бид гурав “Боловсрол” телевизээр кино тайлбарлаж, үзүүлдэг нэвтрүүлэгт орж байсан л даа.Гурван өөр сонголт гарсан. Баабарын сонгосон кинонууд урлагийн тухай бас урлаг болсон кинонууд байсан л даа. Цэнддоогийн сонгосон кинонууд хөгжөөнтэй,хошин аястай мөртлөө цаанаа нэг хоржоонтой далд эмгэнэл харуулсан байдаг.Миний хувьд арай өөр сэдэв рүү орж байсан гэх мэт. Энэ гурван өөр сонголтыг нэг дор сонгож харуулснаар үзэгчид их үзсэн байдаг юм. Би болохоор “Гладиатор”, Мел Гибсоны “Хатан зоригтон”,”Эх оронч” гэх зэрэг кинонуудад дуртай байдаг. Бас дээр өгүүлсэн Такаши байна. Ер нь ч тэгээд заавал тэр гээд байх албагүй л байх. Ба нэг анхаарч таашаадаг юм бол киноны орчуулга байна. Бүр цаад санаагий нь гаргаж орчуулсан байхыг би их таашааж үздэг хүн л дээ.

-Хүчирхийллийн дүрслэл их гарах болжээ гэсэн шүүмж байдаг. Гэтэл энэ чиглэлийн том төлөөлөгч болох Квинтон Тарантиногийн кинонуудыг үзэхэд тийм төрлийн дүрслэлийг нь аваад хаячихаар амтгүй ч юм шиг харагддаг. Яаж ч ойлгомоор юм дээ ?

-Хүчирхийллийн дүрслэлийг кинонд байлгаж болно. Тэр нь харин магадлагдсан байх ёстой. Итгэгдсэн байх ёстой юм. Өөрөөр хэлбэл тийм зүйл киноны үйл явдал,зохиолд заавал гарахаар утга санааны зайлшгүй уялдаатай байх ёстой юм. Үзэгчдэд үнэхээр ингэнэ дээ л гэж бодогдсон, хүлээгдсэн дүрслэл байх ёстой. Нэг кинон дээр замын түгжрэлд орчихсон том машинтай залуу гардаг.Бачимдаж арга ядсан тэрээр замдаа таарсан бүхнийг дайран гарч байгаа юм. Дайрагдсан машин доторх хүүхэд шуухад дарагдаад, аймшигтай хүчирхийлэл дүрслэгдэнэ. Гэхдээ энэ бүхнийг харуулах зөвтгөл нь байсан учраас хүчирхийллийн хэсэг энд шүүмжлэгдэхгүй. Бас Такаши гээд нэг нөхөр байна. Гөлийсөн царайтай япон алуурчин ямар ч цочролгүйгээр хүмүүсийг буудаад л алаад байдаг. Энэ киног үзээд үнэхээр ч япон якуза ийм л байна даа гэж харж байгаа юм.Тэрнээс киногоо зарахын тулд л одоо нэг хүчирхийлнэл оруулчихья, ор хөнжлийн сцена гаргая гээд байж болохгүй.

-Учиртай л хэрэглэ гэсэн үг үү?

-Учиртайгаар барах уу. “Ганнибал” гээд кинон дээр хүний тархийг аваад тавган дээр шардаг.Үзсэн хүн энэ дүрслэл ямар хурц гарах нь вэ гэж л харна уу гэхээс хүчирхийллийг сурталчиллаа гэж бухимдахгүй л байх.Яагаад гэвэл тэр нь гол дүрийг тодотгож байгаа юм. Сонирхуулахад Монголын нууц товчоон дээр яг иймэрхүү дүрслэлийг харуулсан хэсэг бий. Амбагай сэцэн хаан татаруудад баригдаж очоод модон илжгэнд хадуулж тамлуулдаг. Тэгээд, “Би махаа идэж барав.Бадгай чи яв.Миний өсийг есөн үе ав гэж дамжуулаарай”гэсэн байдаг.Би махаа идэж барав гэдэг чинь юу гэсэн үг вэ. Энд үнэхээр аймаар “сценарий” төсөөлөгддөг юм.Татарууд Амбагай хааны махыг шулж өөрт нь идүүлж байжээ гэж. Махаа идэж барав гэдэг чинь энэ л байхгүй юу.

-Ёстой аймаар санагдчихлаа. Одоо арай өөр сэдэв рүү орьё оо.

-За тэгье өө.

-Такаши гэж та түрүүн ярилаа. Дандаа л алуурчин дүрд тоглодог хүйтэн царайтай тэр нөхрийг дараа нь нэг хүүхэдтэй найзлуулаад бас их сонирхолтой  кино хийсэн байдаг. Ийм эсрэгцлийн дүрслэл манайд бас хийж болмоор ч юм шиг ?

-Наадах чинь л киноны санаа болдог байхгүй юу. Дээр хэлсэн шиг “хэрвээ” гэдэг асуулт гарч ирж байна. Жишээ нь, хэрвээ мэргэжлийн алуурчин өөр шигээ ур чадвартай өсвөр насны охинтой найзалбал яах вэ гэх мэтээр.

-“Леон” уу ?

-Тийм. Их сонин дүрслэл гардаг. Эхлээд нөгөө охиныг ийм ажил хийж болохгүй гэж байснаа сүүлдээ өөрөө түүнээс айх хэмжээнд очиж байгаа юм.Гэх мэтээр эсрэгцлийн дүрслэл нь бас маш сонирхолтой дүр зургийг үзүүлдэг.   

 -Сүүлийн жилүүдэд Оскарын олон шагналыг хүүхэлдэйн кино авсан.Бас хамгийн их орлоготой киноны жагсаалтад байнга л хүүхэлдэйн кино тэргүүлэх болж байна. Энэ нь үзэгчдийн сэтгэлгээтэй холбоотой байна уу, өөр шалтгаан байгаа юм уу ?

-Энэ их гоё. Стив Жобс гэж хүн байлаа.Энэ хүн хүүхэлдэйн киноны технологийг орвонгоор нь эргүүлсэн зүйлийг бүтээсэн юм. Өмнө нь хүүхэлдэйн киног хийхдээ нэг,нэг кадраар нь хальсан дээр буулгах маягаар зураг авдаг байсан юм. Гучин зургаан мм-ийн хальс зоочихоод нэг,нэг кадраар нь хөдөлгөж зураг авдаг байсан. Гэтэл энэ бүх ажиллагааг компьютержуулсан. Одоо хальс угаах хэрэг байхгүй,алдаа гарсан ч амархан засагдах болсон. Өнөөдөр 3 D хэмжээсээр бүхэл бүтэн ертөнцийг бүтээж чадаж байна. Асар их боломж бий болсон.Яахав, эхлээд ийм хүчин чадалтай технологийг авахад үнэтэй тусна,тэгэхдээ гаргаж байгаа бүтээл нь өндөр төвшинд хийгддэг, худалдаад олох ашиг нь маш их.Тэр талдаа “аюултай” сайн явж байна.