
Монгол нүүрсээр баян, даанч тэр нь үнэгүй. Үнэд хүргэхийн тулд монголчууд нүүрсээ олон улсын зах зээлд гаргах шаардлагатай. Далайд гарцгүй, дотоодынх нь зах зээл хэтэрхий жижигхэн Монгол Улсын хувьд дэлхийн зах зээлд нүүрсээ борлуулахад дэд бүтэц хэрэгтэй.
Өнгөрсөн долоо хоногт Улаанбаатарт гадаадын хөрөнгөтнүүд цугларч, Монголын нүүрсний зах зээл, олборлолт, тээвэрлэлт, дэд бүтцийн асуудлыг хөндөн ярилцсан юм. Тэд Монгол нүүрсээ экспортлож болно, харин дэд бүтэц байна уу гэх энгийн бөгөөд бэрх асуултыг бидэнд тавина лээ.
Шороон замаар, авто машинаар нүүрсээ тээвэрлэж, Хятад руу хямдхан гаргадгийг эс тооцвол Монгол Улсад нүүрсээ дэлхийн зах зээлд гаргах дэд бүтэц өнөөдөр байхгүй.
Ялангуяа харийнхний анхаарлын төв цэг болоод байгаа Тавантолгойн орд газрыг эдийн засгийн эргэлтэд оруулж, сая сая тонн нүүрс олборлолоо гэхэд түүнийгээ хэрхэн, хаана борлуулах вэ гэсэн томоохон асуудалтай тулгарч магадгүй болоод байна. Өөрөөр хэлбэл бид саалиа гарахаас нь өмнө саваа бэлтгэх ёстой байжээ.
Өнгөрсөн жил манай улс 25 сая тонн нүүрс олборлосноос 18 сая тонныг нь Хятад улс руу гаргажээ. Гэхдээ маш хямдхан, ердөө л нэг тонныг нь 90 хүрэхгүй ам.доллараар зарж байгаа юм. Тэгвэл дэлхийн зах зээлд нэг тонн нүүрс 130 ам.доллараас даваад буй.
Тавантолгойн төсөл хэрэгжихтэй холбоотойгоор Тавантолгой-Сайншанд-Чойбалсан чиглэлд 1100 километр төмөр зам барихаар төлөвлөсөн. Уг төмөр замыг барих техник эдийн засгийн үндэслэлийг нь мэргэжилтнүүд хийж байгаа бөгөөд харин төмөр замаа яг хэзээнээс барих нь одоогоор тодорхой бус байна.
Монгол Улс нүүрснийхээ экспортыг жилээс жилд нэмж 2015 он гэхэд 50 сая тонн нүүрс, 2025 он гэхэд 90 сая тонныг гадагш гаргахаар тооцож буй. Үүнийг дагаад үүсэх ачаа тээвэрлэлтийн асуудлыг урьдчилан шийдэхгүй бол Монголын нүүрс үнэгүйдэж мэдэх нь.
Одоогоос гурван жилийн өмнө 2008 онд Монголын барилгын салбарт эдийн засгийн халалт үүсч, энэ хэрээр тус салбарт үнийн хөөрөгдөл бий болсон. Барилгын материал тээвэрлэх вагоны хүрэлцээ муугаас болж, Эрээн хотод хураагдсан барилгын материалын бөөгнөрлөөс үүдэн манай барилгын салбарын үнийн өсөлт өнөө хэр нь буураагүй байгаа. Тэгвэл уурхайнууд олборлосон нүүрсэндээ дарагдаж, урд хойд хил дээр Монголын нүүрсний бөөгнөрөл үүсэхгүй, энэ хэрээр үнэ нь унахгүй гэх баталгаа алга. Сая сая тонноор нь олборлосон нүүрсээ зөөвөрлөх, тээвэрлэх дэд бүтэцгүй тохиолдолд Монгол Улсын өнөөгийн төлөвлөгөө үдийн будаа төдийхөн болох нь ойлгомжтой.
Монгол Улс төмөр зам барилаа гэхэд вагоны хүрэлцээ нь ямар байх, нүүрсээ түүхий чигээр нь гаргаад байх уу гэдэг бодит байдлаас үүсэн, чухлаас чухал асуулт тавигдаад байна. Дээрх бүхэнд тодорхой хариулт өгөх эзэн байна уу?
Засгийн газар нүүрсээ боловсруулж, нэмүү өртөг шингээсэн бүтээгдэхүүн экспортлох гоё мөрөөдлөөр жигүүрлэж буй ч хичнээн тонн нүүрс боловсруулах үйлдвэрийг хэдэн онд барьж эхлэх, түүнийгээ хаана барих, тэрхүү үйлдвэрийн эрчим хүч болоод усан хангамжийг хэрхэн шийдэх талаар тодорхой зураглалыг гаргаж амжаагүй л байна.
Нүүрсээ ухаж гаргаад л мөнгө болгочих юм шиг Тавантолгойн хувьцаа, ашиг хэмээн хөөрцөглөхөөс илүү түүнийг зөөвөрлөх замаа барих, тээвэрлэх вагоныхоо асуудлыг шийдэх, боловсруулах үйлдвэрээ босгох мөн хөрөнгө мөнгөө хэрхэн олох зэрэгт анхаарлаа хандуулахгүй бол газрын хэвлий доорх баялгаасаа мөнгө олохоор төлөвлөсөн Монгол Улсын бодлого олборлосон нүүрсээ үнэгүйдүүлж, үнэгүйдсэн нүүрсээ хоол болгох уу, хог дээр хаях уу гэсэн томоохон асуудалтай тулгарч болзошгүй байна шүү, эрх баригчид аа.