Япончууд цунами, газар хөдлөл­тийн өмнө өвдөг сөхөрсөнгүй. Гэвч тэд өөрсдийн гараар бүтээсэн атомын цахилгаан станцынхаа эсрэг хүчин мөхөсджээ. Хэдийгээр 12 баллын хүчтэй газар хөдлөлт хот тосгодыг нь эвдэн сүйтгэж, олон хүний амийг авч одсон ч өнөөдөр Японы ард түмэн маш зохион байгуулалттай хөдөлж, долоо хоног нурангин дор дарагдсан хүмүүсийг хайн олж, аварсаар байгаа. Тэд сэргээн босголтын ажлаа удахгүй эхэлнэ. Гэвч газар хөдлөлтийн улмаас хөр­гүүрийн систем нь ажиллахаа больсон атомын цахилгаан станцуудыг хэрхэх вэ гэдэгт хариулт олж чадахгүй байгаагаас зөвхөн Японы арал тө­дийгүй Номхон далайн орнууд, цаашлаад дэлхий дахинд цацраг идэвхт бодисын аюул заналхийлээд байгаа юм.

Европын холбооноос атомын ца­хилгаан   станцуудаа стресс тестэд оруу­­лахаар болсон. Европын пар­ла­ментын Эрчим хүч, байгаль орч­ны хорооноос энэ долоо хоногт бүс нутгийнхаа эрчим хүчний асууд­лыг цэгцэлж, хэтийн төлөвийг нь тодорхойлохоос өөр аргагүй гэсэн юм. Одоо­гийн байдлаар Европын холбоо­ны орнуудад нийт 143 атомын ца­хил­гаан станц байгаа. Тэдний аюул­гүй байдлыг шалгаж, газар хөд­лөлт, үер, нисэх онгоцны осол, террорист халдлагад өртөх зэрэг эрс­дэлийг тооцож үзээд тухайн тохиол­дол бүрт хөргүүрийн систем нь хэвийн ажиллах тал дээр гол анхаарлаа хандуулах аж. Дээрх бүх гэнэтийн ослоос гадна атомын ца­хилгаан станцуудын хэвийн үйл ажиллагаа алдагдвал орон нутаг дахь эр­чим хүчний нийлүүлэлт тасалдаж болзошгүй тул гэрэл цахилгаан гар­гах өөр нөөц үүсгүүрүүдтэй болох санал ч гарч байгаа юм. Хэрэв ийм шал­галт явуулаад эхэлбэл Евро бү­сийн орнуудад байгаа атомын цахил­гаан станцуудын нэлээд хувь нь шаардлага хангахгүй гэх үнэлгээ авах магадлалтай хэмээн ажиглагчид дүгнэж байна.

Тухайлбал, Германд атомын 17 цахил­гаан станц байгаа. Германы Бай­галь орчны сайд Норбетр Роетт­ган тэргүүтэй төлөөлөгчид тэдгээр атомын станцын нэлээд хувь нь ан­хан шатны шалгалтад тэнцэхгүй байх магадлалтай гэж үзжээ. Тиймээс 1980 оноос өмнө байгуулагдсан атомын долоон цахилгаан станцын үйл ажиллагааг ирэх зургадугаар сараас өмнө түр зогсоохоор болжээ. Швейцарийн Засгийн газар ч мөн дээрхтэй ижил арга хэмжээ авсан байна. Тус улсын Эрчим хүчний сайд өчигдөр гаргасан мэдэгдэлдээ энэ талаар онцолж, шинээр баригдсан ато­мын гурван цахилгаан станцын аюулгүй байдлын стандартыг дээш­­­лүүлэхээр болжээ. Мөн Болга­рийн Засгийн газар Беленийн ато­мын төслийн хэрэгжилтийг түр хуга­цаагаар хойшлуулсан бай­на. Францын Ерөнхий сайд Фран­койс Филлон тус улсад байдаг атомын 58 цахилгаан станцын үйл ажиллагаа хэвийн байгаа эсэхийг дахин нарийвчлан шал­гахаар шийдвэрлэжээ. Испанийн хувьд хамгийн олон жил ажиллаж бай­гаа цөмийн реак­тороо хаахаар бол­сон байна. Их Британий Зас­гийн газар 2023 онд үйл ажил­лагааг нь зог­соохоор төлөвлөж байсан атомын 10 цахилгаан станцаа хаажээ.

Ийнхүү зарим орон Японоос үл­­гэр авч, цөмийн хө­төл­бөрүүддээ  ан­хаа­рал хандуулж эхэллээ. Гэхдээ зарим улсын  хувьд арай өөр байр суурьтай байгаа юм. Италийн Засгийн газар Европын холбооноос цөмийн эрчим хүчний бодлогоо өөрчлөх эсэхээс үл хамааран өөрсдөө асуудлаа шийдэх болно гэжээ. Польш, Турк улсууд анхны цөмийн реакторуудаа байгуулах саналаасаа татгалзах бодолгүй байна. Туркийн Ерөнхий сайд Ресеп Тайп Эрдоган Газар дундын тэнгисийн орчимд байрлах цөмийн байгууламжийнхаа талаар “Бид ОХУ-ын Засгийн газартай хамтран энэ төслөө удахгүй эхлэх болно” гэжээ. Ажиглагчдын үзэж байгаагаар ОХУ цөмийн эрчим хүчний төслүүдээ хумихгүй юм. Гэсэн хэдий ч Оросын эрх баригчид цөмийн реакторуудаа стресс тестэд оруулахад бэлэн байгаа юм.

Японы хувьд одоогоор нөхцөл байдал хүнд байна. Фукушимагийн атомын цахилгаан станцын орчимд цацраг идэвхт бодис нэгдүгээр түвшинд хүрсэн хэмээн шинжээчид анхааруулж байгаа. Гэвч тус улсын Ерөнхий сайд Наото Кан атомын цахилгаан станцуудын нөхцөл бай­дал харьцангуй удаан боловч дээрд­сээр байна хэмээн өчигдөр “Киодо Ньюс” агентлагт мэдээлжээ. Хэд хэдэн хэсэгт нь дэлбэрэлт гарсан Фукушимагийн атомын цахилгаан стан­цуудыг хөргөхийн тулд элс ашиглаж магадгүй тухай Японы эрх баригчид саяхан мэдээлсэн билээ. Энэ арга үр дүнд хүрэх эсэх нь тодор­хойгүй байгаа юм. Ямартай ч Япон улс атомын дөрвөн цахилгаан стан­цынхаа цөмийн 11 реакторын үйл ажиллагааг бүрэн зогсоогоод байна. Японд нийт 50 ширхэг цөмийн реак­тор байдаг. Жижиг талбайд олон цө­мийн байгууламж байгуулсан гэх үзүү­лэлтээрээ тус улс дэлхийд тэр­гүүл­дэг билээ. Харин саяхан бол­сон цунами, газар хөдлөлтийн улмаас цөмийн төслүүдээ дахин нэг анхаарч үзэх шаардлагатай болсон юм. Гэхдээ шинжээчдийн дүгнэж бай­гаагаар ийм хүнд нөхцөлд Японы атомын цахилгаан станцууд дэлбэ­рэх­гүй тэсч байгаа нь тэдний хам­гаалалт, аюулгүй байдлыг дээд зэргийн түвшинд хангасныг нотлох нэг баталгаа юм. Хөргүүрийн систем нь бүхэлдээ ажиллахаа больж, нөөц батерейнууд  нь дуусч, дизель түлш­ний үүсгүүрүүд нь далайд живчихээд байхад Японы атомын цахилгаан стан­цуудын зарим хэсэгт гал гарах төдийхнөөр асуудал зогсч байгаа юм.

Японы эрх баригчдын хувьд газар  хөдлөлтийн идэвхтэй бүс бо­лон хүн ам ихээр суурьшсан нут­гуу­дад байрладаг цөмийн таван бай­гууламжаа түр хугацаагаар зог­соох талаар хэлэлцэж эхэлжээ. Гэх­дээ иймэрхүү байдлаар атомын цахилгаан станцуудынхаа үйл ажиллагааг зогсоовол цахилгаан, эрчим хүчний нийлүүлэлт тасалдах бөгөөд дахин хүнд байдалд орох аюултай.

Зохиогчийн эрх:
"Улс төрийн тойм" сонин