
ярьсан байна. Арвантаван тэрбум хувьцааны 10 хувь нь нэг тэрбум 500 сая хувьцаа аж. Үүнийг гадаад, дотоодод амьдарч буй нийт гурван сая орчим иргэндээ хуваахад нэг иргэнд 500 орчим хувьцаа ногдохоор харагдаж байна.
Харин нэг хүнд ногдох 500 ширхэг хувьцаа нийтдээ ямар үнэ хүрэх вэ, нэг хувьцаа нь ямар үнэтэй байх вэ гэсэн асуулт дээрх баримтуудаас урган гарч таарна. “Эрдэнэс Тавантолгой” компанийн нэгж хувьцааны нэрлэсэн үнэ хэд байх вэ гэсэн сэтгүүлчийн асуултад Ч.Хүрэлбаатар хариулахдаа “Ямар ч байсан эхний удаад “Энержи ресурс” компани нь Ухаа худагийг түшиглэж, Хонконгийн хөрөнгийн бирж дээр хувьцаагаа зарсан. Нэг жишиг үнэ бас харагдаж байгаа. Тэгэхээр “Эрдэнэс Тавантолгойн” компанийн хувьцаа үүнээс багагүй байх тал дээр Засгийн газрын зүгээс анхаарал тавьж ажиллана гэж ойлгож болно” гэжээ. Тэгвэл Тавантолгойн ордын нийт талбайн дөрвөн хувь болох Ухаахудагийн уурхайг түшиглэсэн “Энержи Ресурс” компанийн нэг хувьцаа Хонгконгийн бирж дээр ямар үнэ хүрсэн бэ?
Тавантолгойн ордын нийт талбайн дөрвөн хувь болох Ухаахудагийн ашиглаж болох боломжтой нөөц нь 200 сая тонн гэдэг аж. Тавантолгойн нийт нөөц 6.4 тэрбум тонн юм бол “Энержи Ресурс”-ийн эзэмшиж буй Ухаахудагийн нөөц ч ойролцоогоор нийт нөөцийн дөрвөн хувь нь бололтой. Энэхүү эзэмшилдээ тулгуурлан “Энержи Ресурс” Хонгконгийн бирж дээр хувьцаа гаргасан бөгөөд компанийн нийт үнэлгээ дөрвөн тэрбум ам.долларт хүрсэн бололтой. Мон голын хөрөнгийн биржийн ТУЗ-ийн нэр бүхий гишүүний өнгөрсөн наймдугаар сард хэвлэлд өгсөн ярилцлагад ч дээрх мэдээлэл дурдагдаад өнгөрч байжээ.
Харин зарим эх сурвалж зөвхөн Ухаахудагийг эзэмшиж буй компанийн зах зээлийн үнэлгээ дөрвөн тэрбум ам.долларт хүрсэнд эргэлзсэн төдийгүй Тавантолгойн нийт нөөцийг оруулж тооцсон тохиолдолд л компанийн нийт үнэлгээ дээрх хэмжээнд хүрэх боломжтой гэж үзэж буй юм. Эргэлзээ үүсгэсэн эл асуудлаар ЗГХЭГ-ийн даргаас тодруулахад “Эрдэнэс Тавантолгой” компанид Монгол Улсын Тавантолгойн ордын лиценз бүгдээрээ бий… Хонгконгийн хөрөнгийн бирж дээр хийсэн арилжаа нь төрийн өмчит Тавантолгойтой холбоогүй гэдгийг хэлье” гэсэн байна. Гэхдээ тэрбээр төрийн өмчит “Эрдэнэс Тавантолгой” компанийн хувьцааны үнийг тогтооход Хонгконгийн бирж дээр “Энержи Ресурс”-ийн хийсэн арилжаа нэг жишиг болно гэж өгүүлсэн төдийгүй “Энержи Ресурс” хувьцааныхаа 25 хувийг арилжиж 700 сая ам.доллар босгосон гэжээ.
Хонгконгийн бирж дээр “Энержи Ресурс”-ийн нэгж хувьцааны анхны үнэ 7.02 хонгконг доллар байсан бөгөөд нэг ам.доллар өчигдрийн байдлаар 7.7 хонгконг доллартай тэнцэж байв. Тэгэхээр ойролцоогоор “Энержи Ресурс”-ийн нэг хувьцаа нэг ам.доллараар арилжаалагдсан гэж үзэж болох ба 700 сая ам.долларыг босгохын тулд 700 сая ширхэг хувьцаа худалдсан байж таарах нь. Харин 700 сая ширхэг хувьцаа нь дээр дурдсанчлан нийт хувьцааных нь 25 хувь юм бол “Энержи” Ресурс” компани Ухаахудагт тулгуурлан хоёр тэрбум 800 сая хувьцаа гаргасан бололтой. Энэ бол ил байгаа мэдээллүүдэд үндэслэн энгийн тооны машинаар бодож гаргасан тоонууд юм. Юутай ч Хонгконгийн бирж дээр хийсэн IPO дээр нэгж хувьцаа нэг ам.доллар орчим үнэ хүрчээ.
Тавантолгойн ордын дөрвөн хувь болох Ухаахудагт тулгуурлан гурван тэрбум орчим хувьцаа гаргасан байхад үлдэх бүх хувийг эзэмших “Эрдэнэс Тавантолгой” төрийн өмчит компани 15 тэрбум хувьцаа гаргаж байгаа үндэслэл юу юм бол? Нэг хувьцааны үнийг Хонгконгийн бирж дээ арилжаалагдсан үнээс доогуур тогтоохгүйг хичээнэ гэхээр хэд хүргэж болох вэ гээд олон асуулт урган гарч ирж байна. Тодорхой байгаа зүйл гэвэл 15 тэрбум хувьцааны 10 хувийг иргэд эзэмшинэ гэвэл нэг хүнд 500 хувьцаа ногдоно. Дээр тооцоолсончлон нэг хувьцаа ойролцоогоор нэг ам.доллар байна гэж үзвэл нэг монгол хүн Тавантолгойн ордоос 500 ам.долларын хувьцаа эзэмших бололтой. Гэхдээ “Эрдэнэс Тавантолгой”–н нийт хувьцааны 30 хүртэлх хувь дээр дотоодын болон олон улсын хөрөнгийн зах зээл дээр IPO хийнэ гэж албаны хүмүүс ярьж буй. “Эрдэнэс Тавантолгой” бие даан IPO хийх хүртэл бэлтгэл ажилд 9-12 сар, багаар бодоход зургаан сар шаардлагатай юм байна. Энэхүү бэлтгэл ажлын хүрээнд “Эрдэнэс Тавантолгой” ХК-ийн нийт зах зээлийн үнэлгээ хэд болохыг тогтоох ёстой. Мөн олон улсын томоохон бирж дээр бүртгэхэд шаарддаг стандарт хэлбэрийн тайлан болгох буюу өгөгдлүүдийг JORC руу хөрвүүлэх зэрэг ажлуудыг хийх ёстой. Энэ бүх бэлтгэлийн дараа л бид “Эрдэнэс Тавантолгой” ХК-ийн IPO хэр амжилттай болж хувьцаа ямар үнэ хүрэх, хэдий хэрийн хөрөнгө босгох зэрэг олон асуултад хариу олох нь. Орд газар дээрээ хөрөнгө оруулалт огт хийгээгүй байгаа өнөөгийн нөхцөлд хувьцааны анхны үнэ хямд байх нь тодорхой л болов уу.
Юутай ч стратегийн чухал орд болох Тавантолгойд тулгуурлан төрийн өмчит “Эрдэнэс Тавантолгой” хэмээх компани байгуулагдсанд, 15 тэрбум хувьцаанаас нь иргэн бүр 500 хувьцаа эзэмших болсонд, түүнчлэн хувьцааныхаа 30 хувийг гадаадын хөрөнгийн бирж дээр худалдана гэдэг мэдээллийг олон нийт таатай хүлээж авч байна. Дээрх нөхцөлд Тавантолгойд гадаадын хөрөнгө оруулагч нь аль улс байх, оператор нь ямар компани байх зэрэг төдийлөн ач холбогдолгүй асуудал болж хувирна гэсэн байр суурийг зарим тал илэрхийлж буй аж.