Эдийн засагт ямар мөн­гө хэрэгтэй вэ, тэр мөн­гө нь байна уу гэ­дэг асуулт байна. Ерөнхийд нь хариулахад бидэнд мөнгө бол байгаа. Өөрөөр хэлбэл, мон­голчууд одооноос төс­вийн­хөө алдагдлыг хэрхэн нө­­хөх вэ, дутагдаж буй хө­рөн­гө оруулалтаа яаж олох вэ зэ­рэг асуудалд санаа зо­вох шаард­ла­гагүй болсон гэд­гийг төр засгийн эрхмүүд итгэлтэй­гээр хэлж байна. Тэгэхээр өнгөрсөн 20 жилийн хугацаанд монголчууд дутагдаж гачигдахын зовлонг туулж ирсэн бол одоо эсрэ­гээрээ элбэг дэлбэгийн зов­лонг амсах нь. Уул уурхай да­га­­сан их бүтээн байгуулалт, хөрөнгө оруулалт бидэнд ийм боломжийг олгосон. Тэгэхээр мөнгө бол байна. Харин яг би­дэнд хэрэгтэй буюу эдийн за­сагт үр шимээ өгөх мөнгө байна уу гэвэл арай өөрөөр хариулах байх.

Эдийн засагт ямар мөнгө хэ­рэгтэй вэ. Товчхон хариу­лахад, хөрөнгө оруулалтыг бий болгож, үйлдвэрлэлийг дэм­жиж, ажлын байр бий болгох мөн­гө эдийн засагт хэрэгтэй. Харин тэр мөнгө яг одоогоор бидэнд алга. Уул уурхайгаас хангалттай их мөнгө орж ирж байгаа ч улстөрчид сонгуулийн амлалтаа биелүүлэхийн тулд ард түмэнд халамж хэлбэрээр тарааж байна. Тийм болохоор тэр их мөнгө үйлдвэрлэл, нэмүү өртгийг дэмжихээсээ илүү хү­мүүсийн өнөө маргаашийн хоол унданд л “явчихаж” байгаа юм. Үйлдвэрлэлийг дэмжээд, нэмүү өртөг бий болгосон зүйлгүй хэр нь инфляцийг харин багагүй өсгөнө шүү. Түрүүчээсээ өсөлт ажиглагдаад эхэлснийг эдийн засагчид хэлж, ярьж бай­на. Тэгэхээр улстөрчид, төр зас­гийн эрхмүүд “бидэнд мөнгө бай­на” хэмээн итгэлтэйгээр хэлж байгаа боловч тэр нь яг эдийн засагт үр өгөөжөө өгөв үү гэвэл үгүй байгаа биз. Их мөн­гө орж ирэхийн хэрээр үйлд­вэрлэл хөгжиж, дагаад ху­далдан авах чадвар нэмэгдэж, хүн бүрийн амьдрал дээшилж байвал хамаа алга. Тэр цагт инф­ляци ч гэсэн тодорхой хэм­жээнд өсөхөд гэмгүй шүү дээ. Нэгэнт  эдийн засаг тэлж бай­гаа хойно инфляци байж л таарна. Гэтэл үйлдвэрлэл хөг­жөө­гүй, эдийн засаг өсөөгүй, ир­­гэдийн худалдан авах чад­­вар сайжраагүй байхад инф­­ля­ци хөөрөгдөөд байж бо­­лох­гүй гэдэг нь тодорхой. Ха­рам­салтай нь яг ийм нөхцөл байдал өнөөдөр нэгэнт бий бол­чихсон. Тодорхой хэлбэл, үн­дэсний үйлдвэрлэгчид нь сө­хөрч унахдаа тулж, мөнгөөр цан­гаж, иргэд нь инфляцид дар­луулж, хоногийн хоолоо арай ядан даах аж.

Тэгвэл эдийн засагт хэрэгтэй мөнгийг хэн, яаж бий болгох вэ. Шуудхан хариулахад, Мон­голбанк энэ асуудлыг бие даан хариуцах ёстой байх. Өөрөөр хэлбэл, бодлогын хүүг буу­руулах замаар арилжааны банкуудыг дэмжиж, зээл олгол­тыг тэлнэ гэсэн үг. Бага хүүтэй зээл байгаа цагт үйлдвэрлэл хөгжиж, ажлын байр бий болно. Тэр хэрээр дотоодын нийт бүтээгдэхүүн өсч, иргэ­дийн худалдан авах чадвар сай­жирна. Гэтэл өнөөдөр арил­жааны банкуудын зээлийн дун­даж хүү жилд 20 хувь байна. Энэ хэмжээний зээлийн хүүтэй эдийн засаг өөрөө үйлдвэрлэх ямар ч боломжгүй гэхэд хилс­дэхгүй. Тийм ч учраас эдийн засагт үр өгөөжөө өгөх, эдийн засагт хэрэгтэй мөнгө бидэнд алга байна гэж хэлээд байгаа юм. Алга байна гэхээсээ илүү тийм мөнгө байлгахыг хүсэхгүй байна гээд хэлчихэд гэмгүй биз. Бодлогын хүүг бууруулж, зээлийн хүүг багасгах талаар Засгийн газар, УИХ-аас Төв банкинд хэчнээн шахалт үзүүл­сэн ч “боломжгүй” гэж ха­риулаад байгаа болохоор ийн хар­даж байгаа юм. Тэд төсөв тэлчихсэн, иргэдийн гар дээр их хэмжээний мөнгө бэлнээр очиж байгаа болохоор зээлийн хүүг бууруулж болохгүй байна гэж тайлбарласан. Харамсалтай нь тэр мөнгө чинь үйлдвэрлэлийг дэмжих бус ердөө л халамжийн мөнгө шүү дээ. Үйлдвэрлэлийг дэмжиж, ажлын байр бий бол­гох зориулалттай мөнгө гэдэг халамжаас шал өөр ойлголт. Тэ­гэхээр Засгийн газраас сар бүр иргэдэд олгож байгаа 21 мянган төгрөгөөр түрий барьж, Төв банкныхан зээлийн хүүг өндөр хэвээр барих нь үндэслэлгүй бө­гөөд утгагүй болж байгаа юм.

Манай улсын дотоодын нийт бүтээгдэхүүн сүүлийн жи­лүү­дэд эрс өссөн. Тэр хэрээр Төв банкны гадаад дотоод ва­лю­тын нөөц ч нэмэгдсэн. Өнөө­дөр гэхэд Төв банкныхан ам.дол­ларын нөөц 1.8 их ная­дад хүрлээ хэмээн гайхуулж бай­на. Түүнийгээ эдийн засагт оруул­чихаар инфляци өсөх гээд байна гэж айгаад, гадаадын банкинд байршуулчихсан гэж байгаа. Эдийн засгийн багтаамжаас хэ­тэрсэн мөнгийг гадаадын ор­нуудад байршуулдаг туршлага байдаг л даа. Гэхдээ манай ул­сын хувьд яг ийм бодлого хэрэгтэй юу гэдгийг бодох ёс­той байх. Өөрөөр хэлбэл, илүү гарсан мөнгөө гадаадад байр­шуулахаасаа өмнө до­тоо­дынхоо эдийн засгийн хэрэг­цээг бүрэн хангаж чадсан уу гэ­дэг асуултад хариулчих х­э­рэг­тэй. Өнөөдөр дотоодын үйлд­вэрлэгчид мөнгөний “өлс­гө­лөнд” нэрвэгдэж, зээлийн хүүнд дарлуулж байна хэмээн гом­доллосоор л байгаа. Тэгэ­хээр дотоодынхоо эдийн зас­гийн хэрэгцээг бүрэн хангаж ча­даагүй байна гэсэн үг. Энэ то­хиолдолд, илүү гарсан мөн­гөө гадаадад байршуулах нь тийм ч оновчтой шийдэл биш бо­лов уу. Ер нь ямар мөнгө илүү гарчихаад байгаа юм гээд асуучихад гэмгүй байх.

Дахин хэлэхэд, Монголбанк­ныхан төсөв тэлчихсэн уч­раас зээлийн хүүг бууруулж бо­лох­гүй, инфляци өсчих гээд байна гэж ярих хэрэггүй. Хүү­хэд өсөхийн хэрээр хувцас нь томордог шиг манай улсын эдийн засаг өсөхийн хэрээр тө­сөв тэлж л таарна. Тэр болгонд “төсөв тэлчихсэн учраас” гээд л уйлагнаад байх хэрэг үү. Зээлийн хүүг бууруулах боломж­гүй гэж яривал бүр ч хэрэггүй. Хүүг бууруулах боломж байгаа. Харин тийм итгэл үнэмшил, зо­риг байна уу гэдэг л асуудал бай. Харин Монголбанкны өнөө­гийн удирдлагуудад тийм хүсэл эрмэлзэл, зориг ерөөс байхгүй бололтой.

Зохиогчийн эрх:
"Монголын мэдээ" сонин