Монголын сүмочид Японд дахиад факталсан гэнэ. Их аварга маань халамцуу байхдаа рестораны зөөгчид монгол эрийн нударганы амтыг үзүүлс­нээсээ болж нэг башёд оролцох эрхээ хасуулж байсан нь сая­хан. Харин энэ удаад даваа най­маалцах буюу монгол бөхөөр бол найраа хийсэн  гээд 14 сүмочийг  Японы хуулийнхан шалгаж байгаа гэнэ.  Су­мо­гийн холбооны удирдлага нь үүнд ихээхэн хилэгнэж, ирэх сард Осакад болох байсан Хару башёг цуцлах шийдвэр гаргажээ. Сумогийн хэдэн зуун жилийн түүхэнд башё ингэж цуцлагдаж байгаагүй юм байх. Тэгсэн өнөөх 14 бөхийн тав нь, тэр тусмаа дээд зиндааны гурван сүмоч нэр холбогдсоны хоёр нь  манай сүмочид  байж таарчээ. Дээд зиндаанд дэвшин барилдаж байгаа манай арав гаруй бөхөөс Коорюү, Шо­тэнро нар тэдний дунд байна. Бас жюүрё зиндаанд зодоглож буй Чиёхакухо,  Энацүкаса, ояка­та Такэнава нарыг байцааж байгаа гэнэ. Уг хэргийг шалгаж дуусах хугацаа болоогүй ч буруутайг нь нотлох хангалт­тай баримт байгаа учраас дээрх бөхчүүдийг хөөх нь бараг тодорхой болжээ. Бүр гүнзгийрвэл эрүүгийн хариуц­лага ч хүлээлгэж бол­зошгүй байгаа аж. Ингээд зог­сохгүй хэн сүмог сульдааж, хэ­зээнээс энэ бусармаг үйлдлийг сүмод эхлүүлснийг хүртэл нарийн шалгаж тогтоохоор сүржигнэж байгаа дуулдлаа. Ер нь манай анхдагчид тэдэнд хамгийн их хардлага төрүүлж байгаа сурагтай. Монгол бөхөд бол ийм жишиг аль дээр үеэс л байсан. Ах зах, нутаг хошуугаа хүндлэх үүднээс аманд очсон залуу бөхчүүд нь хөгшин авар­га, арслангуудынхаа өмнө заа­вал сөхөрч юм уу  өнхрөх байдалтайгаар  өвдгөө шороо бол­годог байсан. Үүнээс га­жиж, зөрүүдлээд хол явах­гүй. Бяр чадалтайгаараа гай­хуулж, хэдэн өвгөнийг захаас нь гүйж очоод авч шидэж тэнэгтвэл тэр залуу бөх дээшээ  цол горьдилтгүй. Одоо ч ийм л байгаа. Гэхдээ уламжлал та­лаас нь үүнийг илүү нарийн болгож, хөгжүүлсээр ирсэн.  Харин ч соёлтой, бо­ловсронгуй болсон гэхэд болно. Авч, өгө­хөө тохироод, баруун, зүү­нээрээ солилцсон бол гүй­цээ. Мөнгөөр, эсвэл “Ланд”-аар да­ваа болон цол ахиулж болно. Яахав, монголчуудын ясны гэмээр энэ чанар л Японд газар авалгүй, хуулийнханд нь баригдаж л дээ. Маанаг зарим япон сүмоч нь азаартсан байх л даа. Тэгээд байдал бишдэнгүүт манай хэдийг матчихгүй юу, хүн муутай юмнууд.  Манайд бол жил бүр долдугаар сарын 11, 12-нд бөхчүүд маань хоо­рондоо даваа, цолны ийм наймаа, арилжааг хоёр өдрийн турш чөлөөтэй хийсээр ир­сэн. Үүнийгээ ч маш сайн  нууцалж чаддаг. Үзэгч, бөх сонирхогчид ч таг чиг байхаа мэддэг. Үндэсний бөхийн хол­боо­ныхон хүртэл үүнийг нь харсан ч хараагүй юм шиг явж чаддаг, хоншоортой. Тэртэй тэргүй холбоонд ч санхүүжилт хэрэгтэй, тухайн бөхөд ч хэдэн бор юм хэрэгтэй болохоор өөр яах юм. Шулуухан хэлэхэд япончуудад байцаагдаж байгаа манай хэд сүмог хаяад л хүрээд ирмээр юм. Япончууд гэж сүржин юмнууд дахиад л өө сэв эрж байгаа биз, дийлэхгүй болохоороо…       

Зохиогчийн эрх:
"Улс төрийн тойм" сонин