АНУ-ын Үнэт цаас арил­жааны хорооноос “Голд­ман Сакс”
хөрөнгө оруу­лалтын банкийг хө­­рөн­­гө оруулагчдаа луй­вардсан хэмээн бу­руутгаж, шүү­хэд дуудсан билээ.   Харин “гэмт хэ­рэгтнийг”  өм­гөөлж буй хүн нь Аме­рикийн тэр­бумтан, тус банкны хөрөнгө оруу­лагч, “Berkshire Hathaway”-ын тэргүүн Уоррен Баффетт юм. Түүний ярилц­лагыг сонирхуулъя.

-Одоо “Голдман Сакс”
хүн бүрийн ярианы сэдэв болоод байна. Үнэт цаас арилжааны хорооноос энэ хэрэгт гол
анхаарлаа хандуулж байгаа?

–Үнэт цаас арилжааны хорооноос “Полсон” сантай
хийсэн хэ­лэл­цээрийн асууд­лыг сөхөж тавиад бай­гаа. Гэтэл энд ямар ч алдаа
байхгүй гэдгийг би харж байна. Бид үнэт цаасанд ба­талгаа олгогчид. “АСА” ч бас
бондонд баталгаа ол­гогч. Иймэрхүү компаниуд захиргааны үнэт цаасанд ба­талгаа олгож эхэлсэн. Гэтэл
дараа нь ашиг нь багасангуут тэд өөр салбаруудад даатгал олгох болсон. Энэ
маягаар л үйл явц өрнөсөн.

“АСА”-д маш олон шин­жээч
үнэт цаасыг ажиглаж байсан. Нийтэд цацагдсан
мэдээлэлд баталгаа олгосон үнэт цаасны талаар огт дурьдаагүй. Харин 
энэ бол шинжээчдийн хийх ажил. Тэд зээлүүдийг ажиглаж, хэрэгцээтэй гэж үзвэл тодорхой даатгалын төлбөр шаардах нь зүй. Бас бүх үнэт цаасны даатгалууд өмнө нь эрсдэлтэй байдалд орж байсныг санах
хэрэгтэй. Үүний
шалтгаан нь тэд өөрс­дийн сайн ажиллах бо­ломжгүй салбар руугаа хошуурч байсантай хол­боотой.

-Гэхдээ Үнэт цаас арил­жааны хорооноос зөвхөн луйв­рын хэрэгт анхаарал хан­дуулж байгаа.
Хэргийн гол “хамтрагч” болох “Пол­сон” санг тоохгүй орхиж байна?

-Бид маш олон гэрээ
хэлэлцээр хийдэг. Жишээ нь “Berkshire”-т танилцуулсан захиргааны үнэт цаасны гэрээ байна. Ойролцоогоор найман
тэрбум ам.долларын үнэтэй үнэт цаас. Харин Уол Стритийн сангийн төлөөлөгчид ирж “Бид эдгээр бондыг даатгуулахыг хүсч байна” гэсэн. Хариуд нь бид “160 сая
ам.доллар байхад болно” гэсэн. Тэгээд одоо харж байгаа биз дээ. Калифорнид
хэдэн зуун сая, Техаст тэрбум ам.доллар төвлөрч байна. “Лехман Бродерс”-т очсон пүүсүүд манайд ирсэн бол өөр байж болох ч байсан.

Энэ бидэнд хамаагүй. Бидний ажил бол үнэт цаасанд баталгаа олгох эсэх. Тэрнээс биш
хэлэлцээрийн нөгөө талд 
хэн байгаа нь сонин биш. Бен Бернанке байсан ч, түүнээс үл ха­маараад би даатгах эсэхээ шийднэ. Харин
хорооны онц­лоод байгаа энэ тохиолдолд хэлэлцээрийн нөгөө талд нь “Полсон” сан байж таарсан.

Нөгөөтэйгүүр даатгалын төлбөр нь хангалттай биш бол бид ч үнэт цаасанд нь баталгаа олгохгүй. Тухайн үнэт цаас эзэмшигч нь төлбөрөө төлснөөр эрсдэл нь багасгана. Тэрнээс биш хэн үнэт цаасаа даатгуулах гээд байгаа нь сонин
биш. Харин “АСА”-ын хувьд төлбөрийн
асуудлыг сайн цэгцлээгүй нь л буруу.

–Өнгөрсөн долоо хоногт “Голдман Сакс”-ын тэргүүн Ллойд Бланкфейн байр суурь хоёр ч удаа өөрчлөгдсөн?

-Би “Голдман
Сакс”-тай 44 жил хамтарч байна. Тэд бидэнд маш их хөрөнгө бос­гож өгсөн. Тэд зөвхөн “Уол Стрит”-ын банкуудтай холбогддоггүй. Бидний хувьд “Голдман Сакс”-тай худалдаа
хийснийхээ дүнд л маш
том пүүс болж чадсан.

Гэхдээ нэг зүйл байна. Миний хувьд би тэднээс хөрөнгө оруулалтын зөвлө­гөө авдаггүй. Харин хүмүүс авдаг. “Голдман Сакс” хөрөнгө оруулалтын талаарх маш том зөвлөгч банк. Харин би бол тэдэнтэй үүнээс нь болж хамтардаггүй. Зөвхөн тэднээс юм худалдаж ав­даг. “Голдман Сакс”
ми­ний мөнгийг зохицуулах үүрэг­гүй.

-Л.Бланкфейнийг огц­рох
хэрэгтэй гэж зарим хүн үзэж байна. Та юу гэж бодож байна?

-Миний бодлоор
Л.Бланк­фейн “Голдман Сакс”-ыг гайхалтай удирдаж байна. Тэр ажлаа орхих
шаардлагагүй. Энэ
албан тушаалд түүнээс өөр тохирох хүн ч байхгүй.

-Зарим хүн таныг “Голд­ман Сакс”-ын хамгийн том  хөрөнгө оруулагч учраас, нөхцөл байдал муудахаас болгоомжилж, энэ хэрэгт
тус банкийг өмөөрч байна гэж хардаад байна?

-Би өөрийнхөө итгэл үнэмш­лийн тухай ярьж бай­на. Тийм ээ, би
“Голдман Сакс”-ын хамгийн том хө­рөнгө оруулагч. Хэрэв чи аль нэг компанид таван
тэр­бум ам.долларын хөрөнгө оруулалт хийх гэж байгаа бол үүсч болох эрсдэл, тогт­вортой байдлыг нь сайн
шалгаж үзэх болно. Тэ­гээд хангалттай гэж үз­вэл хөрөнгөө нийлүүлнэ. Би “Голдман Сакс”-ыг найд­вартай гэж үзсэн учраас хө­рөнгө оруулсан.

-Та өмнө нь “Ойролцоо­гоор 40 мянган хувьцаа эзэмшигч
байгаа. Гэтэл тэднээс дор хаяж 39 мянга нь “Голдман Сакс”-т юу болоод байгааг
ойлгохгүй л
яваа” гэж хэлсэн. Та энэ ойлгомжгүй байдлыг илүү тодорхой болгож өгч чадах уу?

-Би өмнө нь ч хэлж байсан. Шотландын банкны салбар
болох “ABN AMRO” 900 сая ам.доллар төлсөн. Тиймээс тэд “Голдман Сакс”-ын салбар
“АСА”-аар батлан даалт хийлгэсэн. Ха­рин Үнэт цаас арилжааны хорооноос гаргасан гомдол
нь үүнтэй холбоотой. “АСА”-ын хувьд долоо хоногт
нэг сая ам.доллар байнга олно гэхээр найдвартай юм шиг санагдсан байж болно.
Тэд энэ даатгалын төлбөрөөс нь болж л өөрсдийгөө эрс­дэлтэй алхам руу түлхсэн. Гэхдээ заримдаа банкууд зээлийн
баталгаан дээр алд­даг. Заримдаа олдог. “ABN AMRO” хөрөнгөө алд­­сан. “АСА” тэрийг нь тоо­цоолоогүй. Асуудал зөв­хөн “ABN AMRO”-аар дуусахгүй. Өөр олон хөрөнгө оруулагч иймэр­хүү байдлаар алдаг­далд орсон. Тиймээс хүмүүс юу болоод байгааг ойлгохгүй байгаа юм.

-Тэгэхээр энэ тохиол­долд
томоохон банкууд буруу бооцоо тавьсан гэж үзэж болох уу?

-Том банкууд муу
бооцоо тавьсан. Хүмүүс ч бас.
Ер нь америкчууд орон сууц­ны зах зээл дээр буруу бооцоог тавьсан шүү дээ. Ойролцоогоор 22 тэрбум ам.дол­лар энэ
зах зээл дээр байсан. Бүгд л нөхцөл байдал
сайжирна гэж хүлээгээд
бай­сан. Тоо баримтаас харахад үнэхээр тийм л юм шиг байсан. Гэтэл орон сууцны үнэ хүнд байдалд ороод эхэлсэн. Ингээд л бүгд мөнгөө алдаж эхэлсэн.

-“Голдман Сакс”-ын
хувьд хүмүүсийн уурыг хүр­гээд байгаа зүйл нь татвар төлөгчдийн мөн­гөөр “ABN AMRO”-ын алдагд­лыг барагдуулсан явдал
шүү дээ?

-Хамгийн том татвар
тө­лөгч нь “Fannie & Freddie”. Энэ аюулгүй байдлын нөөцийн санг АНУ-ын Конгрессоос эрхэлдэг. Нөхцөл байдал ингээд л таарчихсан.

-Америкчууд үнэхээр орон сууцны зах зээлийг буруу тооцож
байсан. Тэ­гэ­хээр таны хэлж бай­гаа санал бол энэ бүх­ний буруутан нь “Голд­ман Сакс” биш. Уол
Стритийн банкны тогтолцоо өөрөө, цаашлаад капитализм, чөлөөт ху­дал­дааны зах зээлийн тог­толцоонд үүссэн гажиг гэж хэлж болох уу?

-Энэ бол хэний ч
санаанд ороогүй зүйл. Хэрэв тухайн тогтолцоонд нь гажиг үүссэн бол маш олон хүн үүнд хэлмэгддэг. Өөрөөр 
хэлбэл, манай улс бүхэлдээ хямралд орсон. Тиймээс тогтолцоог  нь шүүмжилж болно.

Улс төрийн
тойм сонин